جهل مرکب

جهل مرکب یا نادانی به نادانی (نمی‌دانم که نمی‌دانم) گونه‌ای از نادانی است که شخص به نادانی خود آگاه نیست و خود را آگاه می‌پندارد؛ و به همین خاطر به دنبال برطرف کردن نادانی خود نیز نخواهد رفت، زیرا که علم به نادانی است که انسان را به سوی برطرف کردن نادانی خود می‌کشاند.

ز علم عشق کن در راه مرکب چه تازی مرکب جهل مرکب

عقل است که با جهل مرکب به جهادست جهل است که با عقل مجرد به جدال است

به اوهام خود عقل مغرور و غافل که جهل مرکب دگر، علم دیگر

بیچاره خرد به سعی باشد مجبور کز جهل مرکب برهد نفس غیور

. . . هنوز هم برخی تصور می‌کنند عامل بدبختی عدنان، بیضایی است که طعم خوش موفقیت را به او چشانده و اجازه نداده‌است او در همان جهل مرکبی که قرار داشت، به حیات طبیعی خود ادامه دهد.

ای که به تلقین عقل غیبت ما میکنی جهل مرکب تو را می فکند در عذاب

رواج جهل مرکب رسیده است بجائی که کرده هر مگسی خویشرا خیال همائی

تا کجا جهل مرکب ای بدیع آخر چرا تو بدین ترکیب بحث از ذات مفرد می‌کنی؟

دلت ز جهل مرکب سیه شده است وگرنه کدام خشت که در سینه صد کتاب ندارد

مده ز جهل مرکب به نام تن چو عقیق که هست لازم تحصیل نام، ظلمت‌ها

مانده در جهل مرکب آنکه لوحش ساده است تیره بودن لازم چشم سفید افتاده است