اعتقاد جازم

بدان ! كه طالب حق هرگاه اعتقاد جازم كند به اينكه فاعلى نيست مگر خدا وحول و قوتى نيست مگر به خدا او اينكه تمامى علم و قدرت بر كفايت بنده ، براى اوست .و بعد از آن بداند كه مهربانى و رحمت و عنايت او به همه بندگان است و اين كه نيست وراى قدرت او و نه وراى علم او و نه وراى عنايت او، عنايتى ، لامحاله دل او بر خداى تعالى اعتماد مى كند و به سوى غير او التفات نمى نمايد.

یقین در اصطلاح اهل نظر، اعتقاد جازم مطابق ثابت است یعنی آنچه در اثر تشکیک مشکک زائل نشود، و اتقان علم است. و در اصطلاح اهل ذوق و عرفان اطلاقات متعددی دارد. و نزد سالکان در معنی یقین اختلاف است و تعاریفی برای آن شده‌است 

آرى علت همان است كه : ماها هنوز ايمان ثابت و اعتقاد جازم بتكليف و روز جزاء و بلكه پروردگار تواناى جهان پيدا نكرده و ظلمت جهل و شهوات و غفلت از دل هاى ما خارج نشده است 

و ثانيا بايد بدانيد كه ايمان به وحدت الله و وحدت معبود و وحدت موثر. آن چنان كه بايد و شايد به قلبت نرسيده ، كوشش كن كلمه توحيد را كه بزرگترين كلمه است و والاترين جمله است از عقلت به قلبت برسانى ، كه عقل همان اعتقاد جازم برهانى است و اين حاصل برهان اگر با مجاهدت و تلقين به قلب نرسد، فايده و اثرش ناچيز است . چه بسا بعضى از همين اصحاب برهان عقلى واستدلال فلسفى بيشتر از ديگران در دام ابليس و نفس خبيث مى باشند پاى استدلال يانچوبين بودو آن گاه اين قدم برهانى و عقلى تبديل به قدم روحانى و ايمانى مى شود كه از افقعقل به مقام قلب برسد و قلب باور كند آنچه استدلال اثبات عقلى باور كرده (است )

ابو سالم كمال الدين ، محمّد بن طلحة بن محمّد قريشى نصيبى است كه در كتاب (مطالبالسؤ ال ) در باب دوازدهم به اعتقاد جازم و اصرار بليغ ، اثبات اين مطلب را نموده و پاره اى از شبهات منكرين را ذكر كرده و رد نموده وبا بيان راثقه و عبارات موثقه ، آنجناب را مدح نموده و نسخه آن كتاب شايع و در تهران و نيز در لكنهور از بلاد هند طبع شده .

كوشش كن كلمه توحيد را كه بزرگترين كلمه است ، و والاترين جمله است ، از عقلت به قلبت برسانى ، كه حظ عقل همان اعتقاد جازم برهانى است ، و اين حاصل برهان اگر با مجاهدت و تلقين به قلب نرسد، فايده و اثرش ‍ ناچيز است .