معنی کلمه تخت جمشید در لغت نامه دهخدا
پلکان بزرگ : راهی که به بالای تخت یا صفه راهنمائی مینماید، دو پلکانی است که در دو طرف ، روبروی هم ساخته شده و شماره ٔهر یک از پلکانها از پائین تا بالای تخت 110 و درازای هر یک 6/90 متر و پهنایش 38 سانتیمتر و بلندیش 10 سانتیمتر میباشد.
سردر بزرگ یا مدخل : برای وارد شدن به درون ارک تخت جمشید، پس از پلکانهای شرح داده شده ، تنها راه ، سردر بزرگ بوده و آن ساختمانی است چهارگوشه که در بالای پلکانهای نامبرده واقع گردیده است. این مدخل دارای 4 ستون و سردر غربی و شرقی و جنوبی بوده است ، که چهار جرز دو درگاه آن ، با دو تا ازستونهایش ، هنوز برجا و باقی میباشد.
درگاه غربی مدخل : در ورودی بزرگ نامبرده ،که در خارجی بوده ، رو به مغرب و متوجه پلکان بزرگ میباشد. در طرفین درونی جرزهای درگاه غربی ، تقریباً در بلندی دو متر از کف ، دو پیکر حیوان بزرگ که بدن و دستهای آنها شبیه به اعضای گاو و سرشان مانند سر شیرمیباشد، حجاری شده است.
درگاه شرقی : درگاه دومی که درونی بوده بطرف شرق واقع است. جرزهای این درگاه دارای دو گاو بالدار با سر انسان است و تاجی هم بر سر دارند. این نقوش بالدار تقلیدی است از مجسمه های دروازه پایتختی که سارگن ، پادشاه آشور، در حدود 712 ق. م. پس از ترک نینوا، پایتخت قدیم آشور، در 15میلی شرقی شهر موصل ساخته است.
آپادانه ( آپادانا ) یا بارگاه : در جنوب سردر بزرگ ، بفاصله 50 متر، ساختمان ستون داری آشکار و نمایان است که موسوم به کاخ آپادانَه یعنی کاخ بار عام میباشد. تمام ساختمان بار عام نامبرده ، اکنون دارای 13 ستون میباشد، و بوسیله دو پلکان دوطرفی شمالی و شرقی ، به آن وارد میشوند. دو پلکان نامبرده ، یکی پلکان کهنه است که بسمت شمال متوجه میباشد، دیگری پلکان نوپیدایش است که در سوی خاوری ( شرقی ) ساختمان واقع است و شرح آن زیر عنوان «پلکان نوپیدایش » بیاید. دیوار پیش بست پلکان کهنه ، به نقوش چندین تن از نمایندگان ملل مختلف ، مزین و آراسته میباشد.ساختمان آپادانَه عبارت بوده از یک تالار چهارگوشه مرکزی ، و چهار ایوان بشکل راست گوشه که هر یکی از ایوانها 12 ستون و خود تالار مرکزی 36 ستون ، در 6 ردیف داشته است.