خرداد

معنی کلمه خرداد در لغت نامه دهخدا

خرداد. [ خ ُ ] ( اِ ) نام ماه سیُم است از سال شمسی و آن مدت بودن آفتاب است در برج جوزا. ( از برهان قاطع ). ماه آخر بهار است. ( از ناظم الاطباء ). خردادماه جلالی است و مطابق جوزای عرب و ایار سریانی و سی ودو روز است ، اول آن تقریباً مطابق بیستم ماه مه فرانسوی است. مایوس رومی از دهم اردیبهشت شروع میشود وتا دهم خرداد ادامه دارد. ( یادداشت بخط مؤلف ). بهندی آنرا اساره نامند. ( شرفنامه منیری ) :
ماه خرداد بر تو فرخ باد
آفرین باد بر مه خرداد.فرخی.ز جور لشکر خرداد ومرداد
تواند داد ما را هیچکس داد؟ناصرخسرو.محالست این طمع هیهات هیهات
کسی دیدی که دادش داد خرداد
زبهر آنکه تا در دامت آرد
چو مرغان مر ترا خرداد خور داد.ناصرخسرو.کرا خورداد گیتی مرد بایدْش
از آن آید پس خرداد مرداد.ناصرخسرو.زینت باغ ماه خرداد است
گر بباده گرایی از داد است.مسعودسعد ( دیوان چ رشید یاسمی ص 655 ).فروغ روی و رایت گر فتد بر تیره شب گردد
ز روز آخر خرداد روشن تر شب یلدا.مسعودسعد.- کارخانه خرداد ؛ کنایه از موقع روییدن گیاهها :
بزوج نامیه نقش بهار می بندد
نسیم خلق تو در کارخانه خرداد.سیف اسفرنگی ( از جهانگیری ). || نام روز ششم باشد از هر ماه شمسی و فارسیان در این روز عید کنند بنابر قاعده کلی که میان ایشان مقرر است که چون نام ماه و نام روز موافق باشد جشن و عید نمایند و این جشن را جشن خردادگان خوانند. نیک است در این روز طلب حاجات از ملائکه و فرشته هاکردن و زن خواستن. ( از برهان قاطع ) ( از انجمن آرای ناصری ) ( از فرهنگ جهانگیری ) ( از آنندراج ) ( از ناظم الاطباء ) :
پراندیشه از بلخ شد سوی ری
بخرداد فرخنده از ماه دی.فردوسی.مه اردیبهشت و روز خرداد
جهان از خرمی چون کرخ بغداد.( ویس و رامین ).- خردادروز ؛ روز خرداد.
برون رفت شادان بخردادروز
بنیک اختر و فال گیتی فروز.فردوسی. || ( اِخ ) نام فرشته ای است که موکل است بر آبها و درختان ، امور و مصالحی که در ماه خرداد واقع شود بدو تعلق دارد. رب النوع جهنم. مالک دوزخ :
چو زردشت از آنجای برگاشت روی

معنی کلمه خرداد در فرهنگ معین

(خُ ) [ په . ] (اِ. ) ۱ - نام یکی از امشاسپندان و ایزد موکل بر آب . ۲ - ماه سوم از سال شمسی . ۳ - نام روز ششم از هر ماه خورشیدی .

معنی کلمه خرداد در فرهنگ عمید

۱. ماه سوم از سال خورشیدی، ماه آخر بهار.
۲. [قدیمی] روز ششم از هر ماه خورشیدی.

معنی کلمه خرداد در فرهنگ فارسی

در آیین زردشتی یکی از امشاسپندان مظهر کمال اهور مزدا درین جهان و در جهان مینوی بخشایش ایزدی جزای اعمال نیکوکاران است .نگهبانی آب با اوست و موکل روز ششم هر ماه شمسی ( خردادروز ) و سومین ماه هر سال شمسی (خردادماه ) است .
ماه سوم ازسال خورشیدی، ماه آخربهار
( اسم ) ۱ - ماه سیم از سال شمسی . ۲ - روز ششم از ماه شمسی .
نام مادر اردشیر و قنطره خرداد و میان ایدج و رباط در سمرقند منسوب بدوست آن از عجایب دنیاست طول آن هزار ذرع و بالای آن صد و پنجاه ذرع و بیشتر پایه آن از ارزیر و آهن است .

معنی کلمه خرداد در فرهنگ اسم ها

اسم: خرداد (پسر) (فارسی، اوستایی، پهلوی) (تلفظ: khordād) (فارسی: خرداد) (انگلیسی: khordad)
معنی: کمال، درستی، ماه سوم از سال خورشیدی، ماه آخر بهار، [قدیمی] روز ششم از هر ماه خورشیدی، ( پهلوی، harvdāt )، به معنی کمال و رسائی و صحت، ( در گاه شماری ) ماه سوم از سال شمسی، پس از اردیبهشت و پیش از تیر، دارای سی و یک روز، ( در قدیم ) روز ششم از هر ماه شمسی در ایران قدیم، [خرداد در اوستا هئوروتات haurvatāt آمده است، هئوروتات به معنی کامل، تمام و بی نقص و بی عیب میباشد]، ( اعلام ) از شخصیتهای شاهنامه، یکی از پنج تن بزرگان درگاه قباد، که انوشیروان او را شاهد گرفت که اگر مزدک در مباحثه با موبدان فروماند، قباد مزدک را به انوشیروان تسلیم کند، رسایی، نام ماه سوم از سال شمسی، نام فرشته نگهبان آب، نام یکی از پنج تن بزرگان درگاه قباد پادشاه ساسانی

معنی کلمه خرداد در دانشنامه آزاد فارسی

خُرداد
(در اوستایی: هَئوروَهَ تاتَه، به معنی کمال و رَسایی) یکی از اَمشاسپَندان در آیین زَردُشتی. خرداد در اوستا اغلب با اَمُرداد همراه است. این دو، نمایندۀ کمال و دوام در جهان مینوی و پرستاران آب و گیاه در جهانِ خاکی اند. سومین و ششمین روز هر ماه در تقویم زَردُشتیان خرداد نامیده می شود.

معنی کلمه خرداد در دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] خرداد، نام یکی از امشاسپندان، نام ششمین روز ماه و سومین ماه سال در گاه شماری های زردشتی ایران و نام سومین ماه سال در گاه شماری هجری شمسی است.
واژه خرداد از صورت اوستاییhaur vatat و واز دو جزء haurva به معنی تام و کامل و بی عیب و data به معنی قانون، کاربردی دیرینه در متون ایران پیش از اسلام دارد. این واژه، به صورت های صرفی گوناگون، در اوستا و متون ایرانی میانه (اعم از فارسی میانه، پهلوی و سغدی) دیده می شود. این واژه در متون سغدی و مانوی به صورت rt t، با اندک تغییری در متون کتابی پهلوی به صورت hwrdt و در متون کتیبه ای پهلوی به صورت hwld (t) /hwrd (t) و در سفال نوشته های نَسا به صورت hrwtt به کار رفته است. در متون دوره اسلامی این نام به صورت های خرداد، خرداذ و خرذاذ آمده است. ابوریحان بیرونی، علاوه بر صورت های مذکور، نام ماه خرداد را به صورت هروداد و ردد نیز ضبط کرده است (صورت سغدی واژه). در گویش طبری نام این ماه به صورت هَرَماه ضبط شده است که تصحیفی از شکل خرداد به شمار می آید.
خرداد در امشاسپندان
خرداد در مقام یکی از امشاسپندان وظایف خاصی برعهده داشته است. خرداد، ششمین امشاسپند از میان هفت امشاسپند و همکارِ تیر و باد و فروردین، و فرشته موکل بر آبهاست. به نوشته بیرونی، خرداد عهده دار تربیت خلق و موکل بر درختان و گیاهان و رفع آلودگی از آب هاست. بنابر بندهش، خرداد سَروَرِ سال ها و ماه ها و روزهاست. در متن پهلوی دیگری، به نام سی روزه، نیز به سروری خرداد بر روزهای سال اشاره شده است. یکی از یشتهای کوچک اوستا متعلق به خرداد امشاسپند است که در آن به ستایش خرداد اشاراتی شده است از میان موجودات اهریمنی (دیوان)، دیو «تَریز» متضاد خرداد است. در تعدادی از متون پهلوی نام خرداد به صورت جفت در کنار دیگر امشاسپند، امرداد، ذکر شده است. شباهت واژگانی جفت خرداد و مرداد با نام جفت اسطوره ایِ بابِلی، هاروت و ماروت ، باعث شده است تا درباره یکی بودن این دو جفت یا تحت تأثیر قرار گرفتن آن ها از یکدیگر بحث هایی مطرح شود؛ اما به نظر می رسد یافتن منشأ مشترک دیگری برای این دو مفهوم، جز شباهت واژگانی، دشوار است (برای شباهت های هاروت و ماروت با جفت خرداد و مرداد رجوع کنید به اینجا).
خرداد در دین زردشتی
خرداد یکی از روزهای ماه در گاه شماریهای رایج در ایران در دوران اشکانی و ساسانی بوده است. هم به ششمین روز هر ماه و هم به سومین ماه هر سال خرداد اطلاق می شده است. مهم ترین وقایع مذهبی زردشتی در روز خرداد از ماه فروردین (ششمین روز از ماه فروردین) که نوروز بزرگ یا نوروز کبیر نامیده می شود، رخ داده یا رخ خواهد داد. از جمله این که در این روز، جهان و نخستین انسان (کیومرث) آفریده شد و در همین روز بود که زردشت به پیامبری مبعوث گردید و این پیش بینی که همه رخدادهای مربوط به رستاخیز در دین زردشتی، در همین روز اتفاق می افتد.
خرداد در ایران باستان
...
[ویکی شیعه] خرداد (ماه). خرداد سومین ماه از سال خورشیدی (شمسی) است که در تقویم کنونی ایران ۳۱ روز دارد.

معنی کلمه خرداد در ویکی واژه

منسوب به خرداد ماه دومین ماه سال شمسی، و اصطلاحی بسیار باستانی که به زبانی غیر هند و اروپایی تعلق دارد. خرداد ممکن است تصحیف شده اصطلاح کهن‌تری به صورت خَرداد باشد.

جملاتی از کاربرد کلمه خرداد

به خاصه زین دل بدبخت رامین که آتشگاه خرداد است و برزین
کس از این ظالم ستمگاره مه خرداد را نبخشد داد
آب‌انبار کلهر مربوط به دوره قاجار است و در کاشان، میدان کمال الملک واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۰ خرداد ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۹۰۴۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
بدو حمل دانه باش در شکم خاک آخر خرداد آفتاب گلستان
ز سهم و هیبت آن کاو نشستن اندر زین فسرد آذر برزین و آذر خرداد
در دی ۱۴۰۱ رئیس هیات فوتبال استان کرمانشاه زمین چمن استادیوم پانزده خرداد کرمانشاه را غیراستاندارد، فاقد امکانات و غیرقابل استفاده و دروازه‌های این زمین را نیز غیراستاندارد و خطرآفرین دانست.
بس شاخ که بشکفد به خرداد میوه‌اش نخورند جز به آبان
مه خرداد داد می طلبد که بر او روزه میکند بیداد
به خرداد خرم کنی شاخ و برگ ز مرداد بادت نگهبان و برگ
بهار بهر پذیرایی تو گسترده است بساط سبزه ز اردیبهشت تا خرداد
نام مه گل را مه خرداد نهادند و این نام در آئین مه آباد نهادند
با آغاز دنیاگیری کروناویروس در ایران، فرودگاه ابوموسی توسط وزارت بهداشت مورد نظارت و غربالگری قرار گرفت. همچنین شناورهای مسافری به این جزیره تحت غربالگری قرار گرفت و با ۵۰ درصد ظرفیت به فعالیت خود ادامه داد. در ۱۹ خرداد ۱۳۹۹ اعلام شد که ابوموسی تنها نقطه وضعیت سفید و بی‌خطر ایران از نظر کروناویروس است و در ۳۰ تیر اعلام شد که این وضعیت در جزیره ابوموسی ادامه یافت‌است.
گرچه چون ضحاک ظالم بر جهانی ظلم کرد داد چون نوشیروان دادگر خرداد داد