خارستان

بسته ام بر یکدگر نخلی ز خارستان طبع سوی فردوس برین مشتی گیاه آورده ام

گسی کردشان سوی آن شارستان کجا جملگی گشته بد خارستان

با روی کار آمدن حکومت حامد کرزی، تلویزیون (مهر)، تلویزیون (برلیک)، تلویزیون (امید فردا)، رادیو مهر، رادیو همصدا، رادیو برلیک، رادیو امید فردا، رادیو آی خانم، رادیو تخارستان و رادیو ریحان به نشرات پرداخته‌اند. از جمله رادیو تخارستان نخستین رادیو غیردولتی بود که در سال ۲۰۰۴ در این ولایت آغاز به فعالیت نمود.

در زمان حکومت سردارمحمد داوود در دههٔ ۱۳۵۰ برای اولین بار هفته‌نامه تخارستان از سوی ریاست اطلاعات وفرهنگ به چاپ رسید و تلویزیون ملی تخار در سال ۱۳۷۵ نشرات خود را آغاز نمود.

سخن گسسته عنان راه حرف خارستان مدار زندگانی من به پاسبانی بود

بلبلم در مضیق خارستان که امیدم ز گلستان برخاست

دریاچه کافتر، تنگ براق، کوه بل، قدمگاه سده، چشمه بالنگان، باتلاق گور بهرام، آسپاس، حوضچه دختر گبر، امامزاده سید محمد، چشمه محمد رسول‌الله، منطقه شکارممنوع بصیران، خیابان فسارود ، سرداب، بید سبحان، پارک انقلاب، پارک پارسیان، باغ گل خارستان، قلعه شهرآشوب، فی منی حسن‌آباد، قوره‌دان، امامزاده اسماعیل، و چشمه‌های متعددی که فضاهای فرح‌بخش و زیبایی را فراهم آورده‌اند به همراه دامنه کوه‌ها و سواحل رودخانه‌ها و دریاچه سد ملاصدرا از مهم‌ترین جاذبه‌های طبیعی شهر و شهرستان اقلید به‌شمار می‌آیند. اقلید در حال حاضر از زیباترین - مهم‌ترین و تاریخی‌ترین شهرهای استان فارس و ایران می‌باشد که دارای جاذبه‌های گردشگری و طبیعی و تاریخی گوناگونی است.

عندلیبم چه کنم خارستان به گلستان شوم انشاء الله

حفت النار همه راه سقر گلزار است باز خارستان سر تاسر صحرا بینند

نشریه‌های تصویر، طلوع آفتاب، آئینهٔ ناب، خورشید، روزنامهٔ جوان، هفته‌نامهٔ لمر درگذشته در آن ولایت فعالیت داشتند و رسانه‌های صوتی وتصویری نیز در این ولایت فعالیت دارند. رادیو تخارستان نخستین رادیو غیردولتی بود که در سال ۲۰۰۴ در آن شهر تأسیس شد.

پس از تضعیف کوشانیان، به‌ترتیب کیداریان، هفتالیان، ترکان غربی و ساسانیان بر تخارستان حکومت نمودند. در ۶۵۲ میلادی یا ۳۲ قمری تخارستان به دست عبدالله بن عامر فتح گردید و به قلمرو مسلمانان افزوده شد. در این دوره به‌ترتیب طاهریان، صفاریان، سامانیان، فریغونیان، غزنویان، سلجوقیان، غوریان، خوارزمشاهیان، مغولان، کرتیان، و تیموریان بر تخارستان حکومت کردند.

اگر کسی در حقّ کسی نیک گوید آن خیر و نیکی به وی عاید می‌شود و در حقیقت آن ثنا و حمد به خود می‌گوید. نظیر این چنان باشد که کسی گِردِ خانهٔ خود گلستان و ریحان کارد هر باری که نظر کند گل و ریحان بیند، او دایماً در بهشت باشد. چون خو کرد به خیر گفتن مردمان چون به خیر یکی مشغول شد، آنکس محبوب وی شد، و چون از ویش (وی‌اش) یاد آید محبوب را یادآورده باشد. و یاد آوردن محبوب گل و گلستان است و روح و راحت است. و چون بدِ یکی گفت آنکس در نظر او مبغوض شد. چون ازو یاد کند و خیال او پیش آید چنانست که مار یا کژدم یا خار و خاشاک در نظر او پیش آمد. اکنون چون می‌توانی که شب و روز گل و گلستان بینی و ریاض ارم بینی، چرا در میان خارستان و مارستان گردی؟ همه را دوست دار تا همیشه در گل و گلستان باشی، و چون همه را دشمن داری، خیال دشمنان در نظر می‌آید. چنانست که شب و روز در خارستان و مارستان می‌گردی. پس اولیا که همه را دوست می‌دارند و نیک می‌بینند آن را برای غیر نمی‌کنند برای خود کاری می‌کنند، تا مبادا که خیالی مکروه و مبغوض در نظر ایشان آید، چون ذکر مردمان و خیال مردمان درین دنیا لابد و ناگزیر‌ست پس جهد کردند که در یاد ایشان و ذکر ایشان همه محبوب و مطلوب آید تا کراهتِ مبغوض مُشوّش راه ایشان نگردد. پس هرچه می‌کنی در حقّ خلق و ذکر ایشان می‌کنی به خیر و شر، آن جمله به تو عاید می‌شود. و ازین می‌فرماید حق تعالی مَنْ عَمِلَ صَالِحاً فَلِنَفْسِهِ وَ مَنْ اَسَاءَ فَعلَیهَا وَ مَنْ یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرِّةٍ خَیْراً یَرَهْ وَ مَنْ یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَراًّ یَرَهْ.

تلاش‌های فرهنگی بعد از سال ۱۳۵۷ با نشر هفته نامهٔ «تخارستان» بیشتر شد. اما به‌علت مشکلاتی که وجود داشت، هفته‌نامه در یک ماه دو یا سه بار چاپ شده و دسترس علاقمندان قرار می‌گرفت. امروزه نشریهٔ تخارستان توسط ریاست اطلاعات و فرهنگ تخار منتشر شده و در یکماه دو بار چاپ می‌شود.

رادیو و تلویزیون ملی تخار در دوران دولت استاد ربانی در آن شهر ایجاد گردید. در زمان حکومت حامد کرزی شماری از رسانه ها خصوصی در شهر تالقان ایجاد گردید. از جمله در سال ۲۰۰۴ نخستین رادیو غیر دولتی بنام رادیو تخارستان در آن ولایت تاسیس گردید.

شهریاری که خلافش طلبد زودافتد از سمنزار به خارستان و ز کاخ به کاز

نهاد آدمی آن گه پاک شود که در دریای مجاهدت افتد. کسی که در مجاهدت بر خود بسته دارد لشکر هوی وی را به غارت برداردو بر وی غالب شود وملازم طمع و متابع شهوت و موافق غضب گردد و ریا بر او مستولی شود تا هر چه کند برای خلق کند. و این چنین کس هرگز حلاوت ایمان نیابد. اما چون به مجاهدت درآید و در بدایت روزگار خود را تربیت کند به مراقبت و ظاهر خود بپیراید به مجاهدت؛ شجرهٔ حقیقت در دل او رسته شود و خارستان معصیت در درون سوخته گردد، فتوح غیب حاصل آید.

هنگام مرگ امیرتیمور (۸۰۷ق/۱۴۰۴م) ابراهیم سلطان ۱۱ ساله بود و رفته‌رفته مشاغلی به او سپرده می‌شد. ظاهراً اولین سمت او نیابت سلطنت بود که در ۱۴ سالگی و هنگام لشکرکشی شاهرخ به استرآباد و جرجان و مازندران در ۸۱۰ق/۱۴۰۷م عهده‌دار آن گردید. همچنین در ۸۱۱ق که شاهرخ قصد رفتن به بادغیس را داشت، ابراهیم‌سلطان را به نیابت خود در هرات گذشت و امیر فیروز شاه را برای یاری او در امر حکومت تعیین کرد. شاهرخ که به تدریج بر مراتب لیاقت و کاردانی ابراهیم واقف می‌شد، در ۸۱۲ق او را به حکومت بلخ و طخارستان تا سرحد کابل و بدخشان گماشت و او در رجب همان سال پس از رسیدن به حضور پدر در اردوی وی راه بلخ در پیش گرفت.

آسیاب خارستان مربوط به سده‌های ۱۳–۱۴ ه.ق است و در شهرستان بهبهان، بخش مرکزی، دهستان حومه، روستای خارستان واقع شده و این اثر در تاریخ ۱ مرداد ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۱۹۲۷۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

خرامند مردم ازان شارستان گرفته به هامون یکی خارستان