جندی

مذهب مردم منطقه اسفزار شیعه و از نوع اثنی عشری است که با زبان فارسی و با گویش بیرجندی سخن می‌گویند.

زبان دهر به نسل خجندیان خبر است که خیر باد به نسل بقا، زبان خجند

پخت از دور مه و گردش سال میوه باغ خجندی به کمال

یافت جامی کمال شعر چه باک گر سپاهانی و خجندی نیست

خاقانی اگرچه هست میری در پیش خجندیان غلامی است

من اینجا جامها کردم نمازی خجندی گر زرومی شست دفتر

ضیا الدین خجندی شاعر معاصر شمس خاله هم او را در ابیاتی مدح گفته و سخنان فصیح و خط زیبای او را ستوده‌است.

افکار جاوید محمد (ص) کتابی از محمدعلی لاهوری با ترجمهٔ محمد ابراهیم آیتی بیرجندی است که در سال ۱۳۳۵ منتشر و برندهٔ جایزه کتاب سال سلطنتی شد.

شاپور بن سهل جندی‌شاپوری، رئیس بیمارستان جندی‌شاپور بود و در داروشناسی و طبابت متوکل عباسی شهرت بسیار یافت. او دانا به خواص داروهای مفرده و ترکیب آنها بود. شاپور بن سهل در زمان خلافت مهتدی درگذشت. می‌گویند او صاحب ۵ کتاب بود. تاریخ درگذشت او را ۲۵۵ق / ۸۶۹ م نوشته‌اند.

بهر گاوی خجندی رواق بضعیفی شد است بزغاله

احتمال می‌رود که قضیه جیب (سینوس) مربوط به مثلثات کروی را او ابداع کرده باشد. او به‌طور ناقص، که مجموع مکعب‌های دو عدد برابر با مکعب عدد سوم نمی‌شود. «یک کتاب درسی هندسه و اثری دربارهٔ مقدار میل دائرةالبروج به خجندی نسبت داده شده‌است.»

سخن از روم و شام چون گوید آن خجندی که ساکن جَند است

قوله تعالی إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا سدی گفت این آیت بشان اصحاب سلمان فرود آمد و سلمان مردی بود از جندیسابور بموصل افتاد، میان احبار ترسایان، و روزگاری دراز با ایشان عبادت کرد فراوان و بر دین عیسی بود از اول، پس به مدینه افتاد و او را به بندگی بفروختند. زنی از جهینه او را بخرید، و از بهر وی شبانی میکرد، و سلمان از علماء ترسایان شنیده بود که درین روزگار پیغامبری بیرون خواهد آمد که صفت وی آنست که مهر نبوت میان دو کتف دارد، و صدقات نستاند، و از هدیه‌ها خورد. روزی سلمان در صحراء مدینه گوسپندان بچرا داشت کسی او را گفت که امروز مردی به مدینه در آمده است و میگوید که من پیغامبرم و سلمان روزگاری بود تا درین انتظار بود، گوسپندان را فرو گذاشت، و به مدینه در شد بنزدیک مصطفی ع و بوی می‌نگریست و در وی تأمل میکرد. مصطفی بفراست نبوی بدانست که حال وی چیست، جامه خویش از پشت فرو گذاشت تا مهر نبوت بر سلمان آشکارا شد. پس سلمان برفت و طعامی خرید و پیش رسول آورد رسول فرمود این چیست؟

گویی‌ام هردم که بیرون شو کمال از شهر ما این سمرقندی گریه‌های خجندی تا به کی

محمود فاضلی بیرجندی مترجم و پژوهشگر تاریخ ایران، در یادداشتی «اخبار خراسان در مطبوعات دوره قاجار» را گنجینه ای از اخبار خراسان توصیف نموده و می‌نویسد: «تاریخ ایران تاریخی است که غالبا در حول مرکز قدرت و حکومت دور زده و خبرهای حکومت‌ها را گزارش کرده‌است. از این لحاظ ارزش مخصوص این کتاب و نظایر آن بهتر نمودار می‌شود. چون به خبرهای سرزمین‌های دیگر به جز مرکز قدرت حکومتی پرداخته‌است.

در دورهٔ ساسانی فرهنگ و تمدن ایرانی به شرق و غرب گسترش یافت. اما هنوز هم آموزش به گروهی خاص محدود می‌شد. در این دوران مهم‌ترین مرکز علمی و آموزشی دوران باستان، دانشگاه جندی‌شاپور، در شهر گندی‌شاپور به وجود آمد. این شهر را شاپور ساسانی بنیان نهاد و تا حدود قرن چهارم پس از اسلام‌آباد بود. در دانشگاه گندی شاپور دانشمندان ایرانی در کنار دانشمندان هندی، یونانی و رومی به فعالیت علمی و بحث و گفتگو مشغول بودند. وقتی مدرسهٔ آتن در سال ۵۲۹ میلادی بسته شد، بسیاری از دانشمندان یونانی به گندی شاپور مهاجرت کردند. در زمان خسرو انوشیروان بیمارستانی در این شهر ساخته شد و آموزش طب ایرانی، یونانی و هندی رونق‌گرفت.

از خدا لابه‌کنان آن جندیان که بده باد ظفر ای کامران

آرمن کوچاریان در ۱۳۲۷ خورشیدی (۱۹۴۸ میلادی) در منطقهٔ قلهک تهران، متولد شد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در مدرسهٔ کوشش به پایان رساند. تحصیلات دانشگاهی خود را در سال ۱۳۴۸ در رشتهٔ پزشکی دانشگاه جندی‌شاپور آغاز کرد و در سال ۱۳۵۵ فارغ‌التحصیل شد. وی در سال ۱۳۶۰ موفق به اخذ درجهٔ تخصصی در رشتهٔ کودکان و هم‌چنین در سال ۱۳۶۳ درجهٔ فوق‌تخصص خود را در رشتهٔ قلب کودکان از دانشگاه علوم پزشکی ایران گردید. ایشان به عنوان عضو هیئت علمی و استاد تمام گروه کودکان در بخش قلب کودکان بیمارستان مرکز طبی کودکان مشغول به کار می‌باشد.

و محمد علی امام شوشتری آرامگاه شاه‌ابوالقاسم در روستای شاه‌آباد دزفول را محتملا محل آرامگاه یعقوب لیث دانسته‌ است. هر چند ژولین در کتابش در سال ۲۰۰۴، خرابه‌های اطراف شاه‌آباد دزفول را ویرانه‌های دژ شوشان نامیده و جندی‌شاپور را در محل دیگری می‌داند.

دکتر تقی وحیدیان کامیار، محقق و استاد دانشگاه جندی شاپور اهواز و دانشگاه فردوسی مشهد، در این زمینه اظهار می‌دارد: