تیه

منم آن تیهوی وامانده از کار که باشد باز دولت را خریدار

در سال ۱۸۱۰ در طول جنگ استقلال مکزیک، خوسه ماریا مورلوس این شهر مورد حمله قرار داد و این شهر را به آتش کشید. پس از این که استقلال مکزیک در سال ۱۸۲۱ میلادی به پایان رسید تجارت با مانیل در فیلیپین هم قط شد اهمیت آکاپولکو به عنوان یک بندر دوباره در طول قرن نوزدهم با تب طلا در کالیفرنیا، با رفت‌وآمد کشتیهای تجاری به پاناما و توقف در آکاپولکو بازیافته شد.

باتوت، آرتور (۱۸۸۷). عکاس، تصاویر خانوادگی و قبیله‌ای و نژادی. پاریس: گوتیه-ویلار و پسران.

از آن‌جا که موسیقی برای کارپانتیه اهمیت بسیار داشت، منطقی است که در آثارش از آن بهره برده‌است. مثلاً، برای ریتم و موسیقاییت دادن به قلمرو این عالم، بر عناصر آفریقایی‌کوبایی متمرکز شده‌است. کارپانتیه زبان کرئوله را به کار می‌گیرد. این شیوه را در دو صحنهٔ بسیار مهم این کتاب می‌یابیم.

راه کامل شد طریق اعتدال ناقصان سرگشتۀ تیه ضلال

در یازده‌سالگی همراه والدینش به ملکی در لوما دِ تیرا در نزدیکی هاوانا نقل مکان کرد. والدینش تحصیلاتش را از یازده تا هفده‌سالگی‌اش بر عهده گرفتند. ادبیات را نزد پدرش و موسیقی را نزد مادرش می‌آموخت، آموزش موسیقی در کارپانتیهٔ جوان تأثیر بسیار گذاشت و از همان دوران به موسیقی گرایش پیدا کرد. پدرش در همان سال‌ها ترک‌شان کرد و کارپانتیه مطالعاتش را کنار گذاشت و برای کمک کردن به مادرش به سر کار رفت.

اراد نابیه و اخطبین. و قال آخر: اراد غایتیها. و امّا اباها فانه اجراه مجری عصاها.

زو بپرسیدند حال خاکیان آن شگفتیها که دید آنجا عیان

«وَ تَرَی الشَّمْسَ إِذا طَلَعَتْ» و آفتاب را بینی آن گه که برآید، «تَتَزاوَرُ عَنْ کَهْفِهِمْ» که در گردد از تیغ غار ایشان، «ذاتَ الْیَمِینِ» از راست سوی، «وَ إِذا غَرَبَتْ» و آن گه که آفتاب فرو شود، «تَقْرِضُهُمْ ذاتَ الشِّمالِ» وا برد از ایشان و در گردد از سوی چپ دست، «وَ هُمْ فِی فَجْوَةٍ مِنْهُ» و ایشان در گشادی در غارند، «ذلِکَ مِنْ آیاتِ اللَّهِ» آن از شگفتیهای خداست، «مَنْ یَهْدِ اللَّهُ فَهُوَ الْمُهْتَدِ» هر که اللَّه تعالی راه نماید او را راه یافته اوست، «وَ مَنْ یُضْلِلْ» و هر کرا بی راه کرد اللَّه تعالی او را، «فَلَنْ تَجِدَ لَهُ وَلِیًّا مُرْشِداً (۱۷)» نیابی او را یاری دهی راه نمای.

در سر تیرش نرستی از خطر گاه صید آهو به پا، تیهو به پر

این سوره هشت آیتست، بیست و هفت کلمه، صد و سه حرف جمله به مکه فرو آمد و درین سوره ناسخ و منسوخ نه. و در خبر ابی بن کعب است از مصطفی (ص) که: «هر که سوره «الم نشرح» برخواند او را چندان مزد و ثواب دهد که کسی پیغامبر را (ص) اندوهگن بیند و آن اندوه از وی بردارد». و در خبر می‌آید که: «هر که این سوره هر روز برخواند، خدای تعالی همه دشواریها و سختیها بر او آسان کند و از همه اندوهان او را فرج دهد. قوله: أَ لَمْ نَشْرَحْ لَکَ صَدْرَکَ هذا استفهام علی طریق التّقریر، ای ازلنا الهمّ و نفینا الحزن عن قلبک و وسّعناه و لم نجعله ضیّقا حرجا. و کان النّبی (ص) فی بدو الأمر اذا اتاه جبرئیل بالوحی شقّ علیه استماعه و النّظر الی جبرئیل، فوسّع اللَّه قلبه لذلک. و فی الخبر: «انّ رسول اللَّه (ص) شقّ صدره لعلقة ثمّ اخرج قلبه و شقّ و استخرج منه مثل العلقة السّوداء و رمی به و غسل بالماء و الثّلج من الجنّة ثمّ حشی نورا و حکمة و ایمانا، ثمّ اعید مکانه و کان اثر الخرز بصدره ظاهرا فعل به ذلک فی صباه و هو مع ظئره»

حق آنانی که از تیه ضلالت خلق را جز به صوب شارع شرع تو ره ننموده اند

و قال السدی: کانوا یأخذون بید رسول اللَّه (ص) و یبایعونه و یَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَیْدِیهِمْ، عند المبایعة. و قیل عقد اللَّه فی هذه البیعة فوق عقدهم، فَمَنْ نَکَثَ، ای نقض و لم یف به فَإِنَّما یَنْکُثُ عَلی‌ نَفْسِهِ، ای علیها و بال ذلک، وَ مَنْ أَوْفی‌ بِما عاهَدَ عَلَیْهُ اللَّهَ، اتی به وافیا غیر منتقض «فسنؤتیه»، و قرأ اهل العراق فَسَیُؤْتِیهِ بالیاء، أَجْراً عَظِیماً جزیلا و هو الجنة و نعیمها.

کارپانتیه اغلب داستان‌های کوتاهش را نیز در طول اقامتش در ونزوئلا نوشت و بعضی منتقدان معتقدند که کاملاً ممکن است که سرچشمهٔ تم‌های داستان‌های کوتاه دیگری که در جاهای دیگر نوشته‌است، از قبیل «هشداردادگان» و «حق پناه»، نیز در حکایات و شخصیت‌های ونزوئلایی باشد.

از دو سر خوب است باشد دوستیها برقرار با تو خود را و ترا با خویشتن می خواستم

پس از چند سال از مدرسهٔ خان و حجرهٔ مخروبه و دلتنگش به مدرسهٔ حجّتیه رفت که بهترین و مرتب‌ترین حوزهٔ علوم اسلامی قم بود.