توریه

مشتمل بر تاریخ وقایع پادشاهی لاتینی‌ها در شرق در سال‌های ۱۱۸۴–۱۱۸۷ میلادی است. پیتر ادبوری بر این باور است که نسخه خطی آن ــ بنا بر نظر قطعی مارگارت مورگان اساس مبنای وقایع‌نامه ارنول است که از بین رفته ــ در دههٔ ۱۲۴۰ میلادی، گردآوری شده‌است. استوریه د اراکلس لیون یکی از مهم‌ترین نسخه‌هایی است که اساس چاپ‌های جدیدی استوریه د اراکلس نیز به‌شمار می‌آید. این نسخه از سوی مارگارت با عنوان ذیل تاریخ ویلیام صوری به چاپ رسیده‌است. نسخهٔ خطی استوریه د اراکلس لیونبه دلیل آنکه در کتابخانه لیون فرانسه نگهداری می‌شود، به این نام شهرت یافته‌است.

خط و خال آن مصدر دین و ایمان زبور است و توریه و انجیل و فرقان

به احتمال زیاد اولین آبکاری در دوران امپراتوری اشکانی انجام شده‌است. ویلهلم کونیگ دستیار موزه ملی عراق در دهه ۱۹۳۰ تعدادی از اشیا نقره بسیار ظریف از عراق باستان را که با لایه‌های بسیار نازک طلا پوشانده شده بود، مشاهده کرده بود و گمانه زنی کرد که آنها آبکاری شده‌اند.او ایده خود را با اشاره به باتری احتمالی اشکانی (پیل بغداد) که در سال ۱۹۳۸ در نزدیکی کلان‌شهر تیسفون، پایتخت اشکانیان (۱۵۰ قبل از میلاد مسیح - ۲۲۳ میلادی) و ساسانیان (۲۲۴ تا ۶۵۰ بعد از میلاد) امپراتوریهای ایران کشف شد، تأیید کرد. این که آیا این دستگاه در واقع یک باتری بوده‌است یا خیر و از آن برای چه چیزی استفاده می‌شود، هنوز مورد بحث محققان است.

بقصه قصه توریه و حرف حرف زبور بسر حکمت انجیل و معجز قرآن

و بدان که در هر مقامی که دروغ گفتن حسب شرع رواست، تا توانی در آن، دروغ صریح مگوی، بلکه توریه کن یعنی سخنی بگوی که ظاهر معنی آن راست باشد اگر چه آنچه را شنونده از آن می فهمد دروغ بوده باشد تا نفس عادت به دروغ نکند مثل اینکه بعد از آنکه ظالمی از مکان کسی سوال کند، بگو خدا بهتر می داند که کجاست یا عالم الغیب خداست یا بگو سراغ او را در مسجد بکن، اگر دانی که در مسجد نیست.

نکند یاد موسی از توریه نشود شاد عیسی از انجیل

توراهٔ گشته توریهٔ بدعت انجیل گشته واسطهٔ دعوا

وقایع‌نامه منسوب به ارنول، در واقع تعدادی نسخ مجزا، اما شبیه به هم است که از منبعی اصلی و مفقود اقتباس شده و به نظر می‌رسد به دست خود ارنول نوشته شده باشد. در واقع، اصل وقایع‌نامه ارنول و همه نسخه‌های مزبور از ترجمه وقایع‌نامه لاتین ویلیام صوری به فرانسوی قدیم به نام استوریه د اراکلس است. ارنول در اثرش تاریخ وقایع سرزمین‌های آن سوی دریا را از سال ۱۱۰۰ تا ۱۲۲۸ میلادی بیان می‌کند. برخی نسخ خطی، این وقایع‌نامه را تا سال ۱۲۳۲ ادامه می‌دهند که این نسخه‌ها به نام نسخه‌بردار آن، برنارد، خزانه‌دار دیر کوربی در فرانسه نیز معروف شده‌اند.

و اشتقاق توریت از «توریه» است، و توریه روشن کردن بود و نمودن، یعنی که توریت همه روشنایی است، و سبب نور دل و هدایت. چنان که گفت: وَ ضِیاءً وَ ذِکْراً لِلْمُتَّقِینَ و اشتقاق انجیل از «نجل» است و نجل اصل بود یعنی که انجیل دین را و علم را اصل است. و اللَّه اعلم.

در استوریه د اراکلس به اشتباه بیان شده که خواهر صلاح‌الدین نیز در کاروان حضور داشته و توسط رونو اسیر شده‌است. در واقع، او در مارس ۱۱۸۷ همراه با کاروان متشکل از حجاج سوری به دمشق بازگشت. صلاح‌الدین برای مراقبت از خواهرش، نیروهای خود را به ماورای اردن فرستاد تا آنها را تا دمشق همراهی کند. صلاح‌الدین در ۲۶ آوریل به ماورای اردن یورش برد و قلمروی رونو را به مدت یک ماه مورد تاخت و تاز خود قرار داد. پس از آن صلاح‌الدین به عشتره، محلی که نیروهایش در آنجا جمع شده بودند، بازگشت.

وقایع‌نامه منسوب به ارنول، در واقع تعدادی نسخ مجزا، اما شبیه به هم است که از منبعی اصلی و مفقود اقتباس شده و به نظر می‌رسد به دست خود ارنول نوشته شده باشد. در واقع، اصل وقایع‌نامه ارنول و همه نسخه‌های مزبور از ترجمه وقایع‌نامه لاتین ویلیام صوری به فرانسوی قدیم به نام استوریه د اراکلس است. ارنول در اثرش تاریخ وقایع سرزمین‌های آن سوی دریا را از سال ۱۱۰۰ تا ۱۲۲۸ میلادی بیان می‌کند. برخی نسخ خطی، این وقایع‌نامه را تا سال ۱۲۳۲ ادامه می‌دهند که این نسخه‌ها به نام نسخه‌بردار آن، برنارد، خزانه‌دار دیر کوربی در فرانسه نیز معروف شده‌اند.

خود این کتاب نه توریه باشد و انجیل که احتمال دهی اختلاف و نقصان را

ولیکن بدان شرط که با علم خوف و خشیت قرین بود زیراک سر همه علمها خدای ترسی است و حق تعالی عالم کسی را میخواند که او خشیت دارد و خدای ترس بود که «انما یخشی الله من عباده العلماء». و هر چند که علم بیافزاید خشیت میافزاید. چنانک خواجه علیه الصلوه فرمود «انا اعلمکم بالله و اخشیکم منه». و نشان خشیت آن است که بدان علم کار کند و آن را وسیلت درجات آخرت سازد نه وسیلت جمع مال و اکتساب جاده دنیاوی و تمتعات بهیمی. و هر کس که بدان عمل نکند و وسیلت مال و جاه دنیاوی سازد او جاهل است بحقیقت نه عالم. و حق تعالی مثل او حاشا بدر از گوش زده است که «مثل الذین حملوا التوریه ثم لم یحملوها کمثل الحمار یحمل اسفارا». و علم میراث انبیاست علیهم السلام «و ان الانبیا لم یور ثوا دینارا و لا درهما و لکنهم یورثوا العلم فمن اخذ به فقد اخذ بحظ وافر».

حق اسماء جلال حق سبحان الغیاث حق توریه و زبور و صحف و قرآن الغیاث

مدح او میخوان به ‌توریه و به انجیل و زبور تا نگوئی وصف او آیات قرآن است و بس

ذیل مختصری است از استوریه د اراکلس، معروف به استوریه د اراکلس فلورانس و مشتمل بر شرح بی‌نظیر و منحصربه‌فردی از وقایع سال‌های ۱۱۹۱ تا ۱۱۹۷ میلادی است. این ذیل نیز تا سال ۱۲۷۷ ادامه می‌یابد.