تفرش

دلیران چو شیران در آن بوم بود همان تفرشی طفل معصوم بود

اُرتَگُل، روستای است از توابع استان مرکزی، شهرستان تفرش، بخش فراهان و جزئی از دهستان فشک می‌باشد

این شب‌زنده‌داری را همچون جشنی معمولی تصور نکنیداین جشنی است که ارزشش از صد جشن بیشتر استفرشتگان مقرب و دیگر فرشتگان در آن روز پایین آمدندتا حمد (گلوریا) تازه‌ای بخوانند (اشاره به بشارت به شبان‌ها)

این گویش یکی از گویش‌هایی است که در روستاهای منطقهٔ تفرش رایج آن و حلقهٔ ارتباطیِ زبان تاتی ایران با گویش‌های مرکزی را تشکیل می‌دهند.

آرامگاه زید بن قاسم مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان تفرش، بخش فراهان، دهستان فرمهین، روستای زلف آباد واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۶۱۰۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آشتیان از گذشته به‌دلیل موقعیت خوب جغرافیایی محل داد و ستد محال ثلاث (آشتیان -تفرش- فراهان- خلجستان) بوده‌است. اهمیت این موضوع از طریق بررسی اسناد تاریخی مرتبط با بازار آشتیان مشخص می‌شود. این هنوز فعال بوده و یکی از محل‌های مورد علاقه گردشگران برای بازدید است.

میرزا محمد ملقب به آقا مؤمن تفرشی یا خواجه مؤمن تفرشی فرزند جمال الدین مصطفی است که در محلهٔ فم تفرش به دنیا آمد. جدش عبدالعظیم بن عبدالله فرزند امام پنجم شیعیان است. تحصیلاتش در تفرش، قم و اصفهان بود. در شعر تخلص دائی داشت. او از سادات تفرش، زاهد، عالم و حکیمی توانا بود. شعر را در کمال استادی می‌سرود و بیشتر به قصیده توجه داشت. تولد او در نیمهٔ اول قرن یازدهم هجری است.

امامزاده شاهزاده علی مربوط به سدهٔ ۱۰ ه.ق است و در شهرستان تفرش، بخش فراهان، دهستان فرمهین، روستای ولاشجرد واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۰ اردیبهشت ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۱۹۰۵۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

فی سماعیل تفرشی زین طو ر که کوشد همی به ذوق و بشو

امامزاده شاه قاسم مربوط به دوره صفوی است و در شهرستان تفرش، روستای کهنک واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۵۳۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

احمد پارسا (۲۰ تیر ۱۲۸۶ تفرش–۲ خرداد ۱۳۷۶ کالیفرنیا) پدر دانش گیاه‌شناسی نوین ایران، نخستین استاد گیاه‌شناسی دانشگاه تهران و نخستین ایرانی بود که به‌صورت علمی بر فلور ایران (رستنی‌های ایران) پژوهش کرد. وی بنیان‌گذار موزه علوم طبیعی ایران است و بزرگ‌ترین اثر او تألیف کتاب فرانسوی فلور مستقل ایران با نام فلور دولیران به زبان فرانسه می‌باشد.

امارت بمهدی فرخنده داد که صاحبدلی بود تفرش نژاد

او تجدیدکنندهٔ بنای امامزاده محمد تفرش است. بر روی سنگ قبر او نوشته شده است: «هوالباقی: تاریخ وفات عالی‌جناب مقدس‌القاب علّامی فهّامی مجتهد الزمانی آقا محمد مؤمن ـ طاب ثراه ـ فی سبعین مائه و ألف ۱۱۷۰.» زندگی‌نامهٔ وی در تذکره‌های مجمع الصفحا، روضة الصفا و آتشکده آذر مذکور است.

خردمند اسپهبد تفرشی شتابنده چون برق با سرکشی