تبیین

اگر کشورها بر این باور باشند که ارتش آن‌ها از ارتش سایر کشورها قوی تر است، این می‌تواند اراده آنان برای ورود به جنگ را تبیین کند.

گلبن چهارم در تبیین ذکر و فکر.

تمام ذکر تو ناگفته ختم خواهم کرد که خوض کردم و دستم نمی‌دهد تبیین

قوله تعالی: کَذلِکَ یُوحِی إِلَیْکَ وَ إِلَی الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکَ قال ابن عباس: لیس من نبیّ صاحب کتاب الا و قد اوحی الیه حم عسق، فلذلک قال کذلک یوحی الیک و الی الذین من قبلک. قال مقاتل: نزل حکمها علی الانبیاء. و قیل حروف المعجم، یوحی الیک و الی الانبیاء من قبلک. قرأ ابن کثیر: یوحی، بفتح الحاء و حجته قوله: و لقد اوحی الیک و الی الذین من قبلک. و علی هذه القراءة قوله اللَّهُ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ تبیین للفاعل، کانّه قیل من یوحی؟ فقیل اللَّه العزیز الحکیم. و قیل تم الکلام عند و له وَ إِلَی الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکَ، ثم تبتدی فیقول، اللَّه العزیز الحکیم.

گاه تربیت آفرینش را بر طریق تماین و تبیین

محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور وقت ایران در سال ۱۳۸۹ نام گذاری روی استان‌های کشور را دارای وجهه فرهنگی و هویت‌بخش دانست و با پیشنهاد تغییر نام استان مرکزی به استان آفتاب گفت: نام استان‌ها باید تبیین‌کننده هویت و معرف فرهنگ آن استان باشد اما به‌نظر می‌رسد در نام گذاری این استان توجهی به این موضوع نشده‌است و ضرورت دارد نام شایسته‌ای انتخاب شود که در این میان، عنوان آفتاب که برای استان مرکزی مطرح می‌شود، زیبنده‌تر به نظر می‌رسد و می‌توان به عنوان یکی از کارهای فرهنگی ماندگار و هویت‌بخش، نام آن را استان آفتاب گذاشت.

آیزایا برلین برای آزادی حدود ۲۰۰ تعریف را مطرح می‌کند. همین امر سبب شده‌است که تعریف دقیقی از آزادی ارائه نشود و به تبیین مصادیق آن اکتفا شود. با این همه می‌توان برای آزادی دو شاخص مهم در نظر گرفت. یکی فقدان مانع که این شاخص در تعریف لغوی آزادی نیز نهفته‌است (در زبان‌های فارسی، انگلیسی و عربی) و دیگری امکان بروز و انجام خواست مورد نظر. برای فهم بهتر این مطلب می‌توان به پرنده‌ای در قفس اشاره کرد که پرنده را فاقد آزادی می‌دانیم چون دارای مانع است اما اگر پرنده از قفس آزاد باشد اما مجال پرواز نداشته باشد (مثلاً پرهایش بریده باشد یا به خاطر ضعف امکان پرواز نداشته باشد) باز هم آزاد تلقی نمی‌شود. توجه به دو شاخص فوق برای تعریف آزادی ضروری است.

دگر زیاده بر این را نمی‌کنم تبیین

خداشناسان صورت‌های گوناگونی از استدلال‌ها و و تحلیل‌های مختلف فلسفی، کلامی، تاریخی و تجربی را به کار می‌برند تا از شمار زیاد موضوعات دینی دفاع کنند، یا از آن‌ها انتقاد کنند یا آن‌ها را بفهمند و تبیین کنند.

وَ ذَرْنِی وَ الْمُکَذِّبِینَ لک یا محمّد «أُولِی النَّعْمَةِ» ای الثّروة و التّنعّم و المال وصفهم بالنّعمة توبیخا لهم علی ترک الشّکر و تبیینا انّه اطغاهم استغناؤهم.

با توجه به تمرکز عمده علما اسلام بر فقه و اصول و حدیث و تدوین کتاب‌های عظیم فقهی و حدیثی، این امر مانع از پرداختن به موضوعات کلامی و وظیفه اصلی شان، یعنی دفاع از حریم اعتقادات شیعی و تبیین و ترویج جانمایه تفکر شیعی یعنی اصل امامت و ولایت نشده‌است و در میان موضوعات گوناگونی که علما سلف در ارتباط با این اصول بدان پرداخته‌اند، موضوع امام زمان# و غیبت وی جایگاه ویژه‌ای دارد که بسیاری از علما دربارهٔ آن کتاب و رساله‌هایی را تألیف نموده‌اند.

بنابراین، محیط انقلابی و روشنفکری قفقاز در آغاز قرن، اساس مستحکم تربیتی و فرهنگی اقلیت ارمنی در ایران و فعالیت انقلابی احزاب سیاسی ارمنی در ایالت آذربایجان، با چنان موقعیت استراتژیک، نقش قدرتمندانهٔ ارمنیان قفقاز در انقلاب مشروطیت ایران را به‌طور اجمال تبیین می‌کند.

بدین ترتیب، در ایران، در زمان تدوین اوستا، مجموعه‌ای از افسانه‌ها، داستان‌ها و روایت‌های تاریخی با نظم و ترتیب نسبی در افواء رواج داشت که تاریخ ملی و روایی ایران را از آغاز آفرینش تا زمان ظهور زرتشت تبیین می‌کرد. این تاریخ داستانی به هنگام تألیف و تدوین اوستا مورد استفاده قرار می‌گرفت و در نتیجه افسانه‌های کهن ایرانی و قدیم‌ترین گزارش دربارهٔ تاریخ اساطیری و افسانه‌ای ایران، نخستین بار در این کتاب صورت مدون یافتند.

عَلَّمَ الْقُرْآنَ هذا رد علی من قال: انما یعلمه بشر و ان هذا الا اختلاق.ای الرحمن علّم محمدا القرآن لیعلّمه امته و قیل معنی عَلَّمَ الْقُرْآنَ ای مکّنهم من تعلّمه بان انزله عربیا و یسّره لان یحفظ و یذکر. و التعلیم تبیین ما یصیر المرء به عالما و الاعلام ایجاد ما به یصیر عالما.

شیخ طوسی در مقدمه کتاب هدف خود را از نگارش این مجموعه فقهی درخواست مردم آن زمان برای بیان اختلاف آراء و فتاوی فقیهان مسلمین و تبیین ادله آن مسائل به جهت انتخاب سخن شایسته‌تر بیان می‌کند.

وزیرا صاحبا صدرا درین ابیات جان‌پرور دو نقصانست پنهانی‌که ناچارم ز تبیینش

برخی از علمای اهل تسنن ملاک حجیت اجماع را بر پایه قاعده لطف تبیین کرده و آن را نعمتی خاص امت محمد می‌دانند که به تقاضای محمد توسط خدا به آن‌ها عطا شده‌است. البته این نظریه به لحاظ عقلی مورد انتقاد وارد شده و مخالفان گفته‌اند همان‌طور که هر مسلمانی ممکن است اشتباه کند، جمع آنان نیز ممکن است به خطا بروند.

موضوعات پرداخته شده توسط نویسندگان آن، غالباً در حیطه دفاع از فلسفه احکام اسلامی، استفاده از کشفیات علمی برای تبیین مسائل دینی، چاپ اعترافات برخی از اروپائی‌های مسلمان شده و نشده نسبت به اسلام و قرآن و تحلیل فلسفه قیام حسین بن علی گنجانده می‌شود.

وَ تَفْصِیلَ الْکِتابِ یعنی تفصیل المکتوب من الوعد لمن آمن و الوعید لمن عصی و قیل: تَفْصِیلَ الْکِتابِ یعنی تبیین ما کتب علیکم و فرض لا رَیْبَ فِیهِ مِنْ رَبِّ الْعالَمِینَ لا شک فی نزوله من عند ربّ العالمین و لا تهمة انّه من جلّ جلاله لأنّه فی اعلی طبقات البلاغة بحسن النّظام و الجزالة.

سرورا حسب حال من بشنو گرچه مستغنی است از تبیین