توقات
معنی کلمه توقات در فرهنگ فارسی
معنی کلمه توقات در دانشنامه عمومی
یشیل ایرماق و کلکیت چای از رودهایی هستند که در این استان جریان دارند. آب و هوای توقات تحت تأثیر آب و هوای منطقه دریای سیاه و آناتولی مرکزی است.
نام توقات در منابع بیزانسی ائودکسیاس، و در منابع ارمنی به صورت یودوکیا آمده است که احتمالاً به سرزمین ارمنستان کوچک تعلق داشته است.
دیرینگی زندگی انسان در این منطقه به عصر مس و سپس به عصر مفرغ بازمی گردد. تاریخ آن با تاریخ فریگیایی ها، کیمریان، مادها و هخامنشیان پیوستگی داشته است. در دورهٔ پادشاهی پنتوس شهر کومانا پونتیکای باستان که امروزه ویرانه های آن در نزدیکی روستای گومنک در ۹ کیلومتری شمال شرقی توقات واقع است، از شهرهای مهم آن پادشاهی به شمار می رفت و دژ و استحکامات سوق الجیشی دازی مون در آن برپا بود. این شهر در ۶۶ قبل از میلاد به تصرف امپراتوری روم درآمد و توقات به سبب واقع شدن بر سر راههای ارتباطی آناتولی در قرون وسطی از نظر سیاسی، اجتماعی و اقتصادی رو به توسعه نهاد.
پس از جنگ ملازگرد ( در ۴۶۴ق ) ترکان سلجوقی به آسیای صغیر راه یافتند و این سرزمین در قلمرو مسلمانان قرار گرفت و به پاس نقش مؤثر ملک دانشمند احمد غازی در فتح توقات حکومت این شهر به او واگذار شد. و نخستین مدرسه و مسجد را در آناتولی دانشمندیان در توقات و سیواس تأسیس کردند.
توقات بعد از حاکمیت دانشمندیان تحت سیطرهٔ سلجوقیان آناتولی درآمد و با قلعه مستحکم خود در مرتبه و موقعیت ممتازی قرار گرفت. بناهای این شهر افزایش یافت که برجسته ترین آن ها مدرسه گوک است که به عنوان یک مدرسه علوم دینی پایه گذاری شد و امروزه موزه ای است که یافته های باستان شناسی منطقه در آن نگهداری می شود. از دیگر بناهای آن روزگار زاویه سنبل بابا و پل سنگی چهارطاقی بر روی یشیل ایرماق است. به نظر می رسد معین الدین پروانه وزیر قدرتمند سلجوقیان روم در جنگ با ملک ظاهر بیبرس در آناتولی به توقات عقب نشینی کرده باشد. خانقاه فخرالدین عراقی شاعر و عارف ایرانی قرن هفتم نیز در توقات به اشارت مولانا جلال الدین و توسط معین الدین سلیمان پروانه ساخته شد و همین موضوع باعث شد تا این شاعر و عارف ایرانی برای مدتی ( تا زمان قتل معین الدین به دست مغولان ) در این شهر ساکن باشد.
معنی کلمه توقات در دانشنامه اسلامی
یشیل ایرماق و کلکیت چای از رودهایی هستند که در این استان جریان دارند
IA، ج۱۲، ص۴۰۰.
پس از جنگ ملازگرد (در ۴۶۴ق) ترکان سلجوقی به آسیای صغیر راه یافتند و این سرزمین در قلمرو مسلمانان قرار گرفت و به پاس نقش مؤثر ملک دانشمند احمد غازی در فتح توقات حکومت این شهر به او واگذار شد
آق سرایی محمود، مسامرة الاخبار و مسایرة الاخیار، ج۱، ص۱۶- ۱۷، به کوشش عثمان توران، تهران، ۱۳۶۲ش.
توقات در تقسیمات اداری دوره سلطان محمد اول، جزو ایالتِ عثمانی «روم ایلی» (بعدها رومیه صغری) به شمار می آمد.
نک :Uzunçarԫılı، İH, Osmanlı tarihi, Ankara,ج۱، ص۳۴۷، ۱۹۷۲-۱۹۸۳.
...
جملاتی از کاربرد کلمه توقات
پس از جنگ ملازگرد (در ۴۶۴ق) ترکان سلجوقی به آسیای صغیر راه یافتند و این سرزمین در قلمرو مسلمانان قرار گرفت و به پاس نقش مؤثر ملک دانشمند احمد غازی در فتح توقات حکومت این شهر به او واگذار شد. و نخستین مدرسه و مسجد را در آناتولی دانشمندیان در توقات و سیواس تأسیس کردند.
باتور در سال ۲۰۱۲ به عنوان باارزش‌ترین بازیکن قهرمانی اروپا انتخاب شد و توانست در همین سال به همراه ترکیه مدال نقره و در سال ۲۰۱۰ مدال نقره این مسابقات را کسب کند. باتور ۶ دوره به همراه تیم‌های توقات، فنرباغچه و هالک بانک توانست قهرمان لیگ ترکیه شود و دو بار نیز نایب قهرمانی را تجربه کند. امره در سال ۲۰۱۳ نیز قهرمانی کاپ اروپا را با ترکیه به دست آورد.
امیر دانشمند احمد غازی نخستین مسجد شهر توقات را در ۱۰۷۴ بنا کرد و مرکز امیرنشین کوچک دانشمندیان را به وجود آورد.
سلطان‌مراد چهارم که خسروپاشا را مسئول همه این شورشها می‌دانست، مرتضی‌پاشا والی جدید دیاربکر، را مأمور اعدام خسروپاشا کرد. مرتضی‌پاشا در توقات دو بار با نیروهای حامی خسروپاشا جنگید و سرانجام او را به قتل رساند و سرش را به استانبول فرستاد.
آلپ ارسلان که چند تن از سرداران خود را در بعضی نواحی مسخر شده برای احتیاط مستقر ساخته‌بود با اطلاع از انجام نشدن مفاد معاهده به سرداران خود دستور داد که هر کدام جداگانه به سرزمین روم یورش برند و ناحیه‌ای را که تصرف کردند بر آن‌جا فرمانروا باشند. به دنبال این فرمان سرداری موسوم به میر سلیق، ارزروم و نواحی مربوط به آن‌جا را تصرف کرد و امیر آرتق بر ماردین آمد وی بر منجگرد، ملیط، خرت پرت و حوالی آن‌جا مسلط شد و امیر دانشمند بر قیصریه، رمید، سیواس، دولو، توقات، نکیسار و آماسیه چیره شد و امیر جاولی بر مرعش و هرنوس دست یافت و امیر منگوجک غازی بر ارزنجا، کوماخ و کوغونیه و نواحی پیرامون آن ولایات چیره شد. این فرمان آلپ ارسلان نقطهٔ جدیدی در تمدن اسلامی و تاریخ آناتولی رقم زد.
مرکز قدرت ایشان در اصل منطقه سیواس، توقات و نیکسار در مرکز و شمال شرقی آناتولی بود. قلمرو امیرنشین دانشمندیان به‌طور موقت تا آنکارا و قسطمونی نیز گسترش یافت.
خالص‌ترین بنتونیت سدیمی در غرب آمریکا در منطقه ای مابین تپه‌های سیاه داکوتای جنوبی و بیگ هورن، وایومینگ و نیز استان توقات ترکیه یافت می‌شود. ترکیب سدیمی و کلسیمی نیز در معادن یونان، استرالیا، هند، روسیه و اوکراین وجود دارد.