معنی کلمه قبیله عبدالقیس در دانشنامه اسلامی
طایفه و قبیله عبدالقیس یا عبدقیس از قبایل قدیم عرب در تهامه در عربستان شرقی که شاخه ای از قبیله «ربیعه» است. این طایفه از ذریه "عبدالقیس بن افصی بن ربیعة بن نزار بن معد بن عدنان" است. عبدالقیس نام قبیله به معنی بنده قیس (از بت های عرب جاهلی) می باشد نه اینکه اسم کسی باشد. وطن اصلی آنها در زمان جاهلیت «تهامه» بود و بعدا به دو منطقه بزرگ عربستان یکی «بحرین» و یکی «ساحل قطیف» مهاجرت کردند و این بحرین، ناحیه ای است که از قرن دهم میلادی به «الاحساء» معروف شده است و اکنون جزء استان های عربستان است. در سال های بعد به علت اینکه این طایفه جمعیت زیادی پیدا کردند عده ای به عمان و بعضی دیگر به سواحل ایران کوچ کردند. عبدالقیس در سال ۹ هجری دعوت پیغمبر اسلام را به گرمی قبول کرده و اسلام آوردند و نماینده آنان به خدمت پیغمبر رسید و حضرت اوامر و نواحی چهارگانه ای به آنان اعلام و اسلامشان را پذیرفت.
عبدالقیس بعد از اسلام
همراه با فتوحات مسلمین، عبدالقیس مهاجرت تازه ای به کوفه کردند و در زمان عمر بن خطاب، محله ای را به خود اختصاص دادند و مسجدی بنا کردند و با قبیله «بنی جمراء» که از تبار ایرانی بودند هم پیمان شدند. بنی عبدالقیس، از قبائل شیعه بودند و با امیرالمومنین علی (علیه السّلام) بیعت کردند و در جنگ جمل شرکت کردند و بسیار شجاعانه جنگیدند. در جنگ صفین، همراهی علی (علیه السّلام) کرده و حضرت "صعصعة بن صوحان" را فرمانده سپاه آنها کرد و نیز جنگ های خونینی با خوارج نمودند. عبدالقیس در لشکرکشی مسلمانان به موصل و خراسان، شرکت داشتند، جنگجویان آنها در خراسان در سال ۹۶ هجری قمری، چهار هزار نفر بودند. این طایفه در سیاست و حکومت منطقه های فتح شده نقش عمده ای نداشتند و عموما در هر محل به آداب محیط مانوس می شدند.
آثار تاریخی عبدالقیس
مورخین مساجد زیادی را در ممالک اسلامی به نام "عبدالقیس" نقل کرده اند از جمله مسجدی در شهر جوانه در سرزمین «احساء» یکی از مراکز شیعه نشین در آن سوی خلیج فارس. اهمیت این مسجد در اینست که اولین نماز جمعه در عالم اسلامی بعد از مسجد نبوی در آنجا بر پا شد. آثار این مسجد تاکنون باقی است.
برخی از بزرگان عبدالقیس
...