ماه صفر

معنی کلمه ماه صفر در دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] ماه صفر دومین ماه قمری است. ماه صفر اعمال مشترک و مخصوصی (مانند نماز، روزه، دعا و خواندن زیارت اربعین) دارد.
ماه صفر دومین ماه قمری است که برای نام گذاری آن دو دلیل ذکر می شود:نخست این که از صُفْرَة به معنای زردی گرفته شده؛ زیرا زمان انتخاب نام با فصل پاییز و زرد شدن برگ درختان مقارن بوده است.دلیل دوم این که از صِفْر به معنای خالی گرفته شده است؛ چراکه با پایان یافتن ماه های حرام (رجب، ذی القعده، ذی الحجه و محرم) قبایل بار دیگر وارد جنگ می شدند و شهرها خالی می شد.
نحوست ماه صفر
معروف است که صفر ماهی منحوس است. در چرایی منحوس بودن ماه صفر دلایلی از جمله رحلت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم)، شهادت امام حسن (علیه السلام) و امام رضا (علیه السلام) در این ماه را ذکر می کنند. هم چنین ابتدای ماه صفر با ورود کاروان اسرا به شهر شام مصادف است و نیز آغاز جنگ صفین در نخستین روز صفر بوده است.در برخی روایات اسلامی آمده است که مسلمانان از انجام کارهای مهم در ماه صفر، پرهیز و برای دفع آفات و بلایای این ماه بسیار صدقه دهند. به همین دلیل مسلمانان از این ماه به عنوان ماهی نحس و بدیُمن یاد می کنند؛ چراکه در این ماه وحی قطع می شود.حضرت علی (علیه السلام) در این مورد فرموده است: با رحلت پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) چیزی قطع شد که با فوت هیچ احدی قطع نشد.در برخی روایات، روزهای اول، دهم و بیستم ماه صفر از ایام نحس شمرده و از سفرکردن در این روزها نهی شده است.
اعمال مشترک ماه صفر
ماه صفر اعمالی دارد که عبارت اند از:اعمال مشترک اول هر ماه در ابتدای ماه صفر نیز قابل توجه است؛ از جمله:در زمان دیدن هلال خواندن دعای هلال وارد شده است. حداقل آن است که سه مرتبه بگوید: «اللّهُ اَکْبَر» و سه مرتبه «لا الهَ الَّا الْلّه» و سپس بگوید: «اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذی اذْهَبَ شَهْرَ کَذا وَ جاءَ بِشَهْرِ کَذا» بهترین دعای زمان رؤیت هلال، دعای چهل و سوم صحیفه سجادیه است.خواندن هفت مرتبه سوره «حمد». از اموری که بر آن تأکید شده، سه روز روزه گرفتن در هر ماه است. مرحوم علامه مجلسی در زاد المعاد می گوید: مطابق مشهور، این سه روز، پنجشنبه اول ماه و پنجشنبه آخر ماه و چهارشنبه اول از دهه وسط ماه است. خواندن نماز در شب و روز اول ماه صفر بدین گونه است:دو رکعت نماز به جا آورد، به این نحو که: در هر رکعت پس از سوره حمد، سوره انعام را بخواند؛ سپس از خداوند متعال بخواهد که او را از هر ترسی و هر دردی ایمن گرداند.خواندن نماز اول ماه که آن دو رکعت است، در رکعت اول بعد از حمد، سی مرتبه سوره توحید و در رکعت دوم بعد از حمد، سی مرتبه سوره قدر بخواند و بعد از نماز صدقه ای در راه خدا بدهد، هر کس چنین کند، سلامت خود را در آن ماه از خداوند متعال گرفته است.
اعمال مستحبی ماه صفر
...
[ویکی اهل البیت] کلید واژه: ماه صفر، علت نامگذاری ماه صفر، وقایع ماه صفر، اعمال ماه صفر
ماه صفر دومین ماه قمری پس از محرم است. در دوران جاهلیت آن را ناجز می نامیدند.
در نامگذاری این ماه، دو وجه ذکر کرده اند:
شهادت زید بن علی بن حسین در سال 121 (هـ.ق)
ولادت امام باقر علیه السلام در سال 57 (ه.ق)
ولادت امام موسی کاظم علیه السلام در سال 128 (هـ.ق)

جملاتی از کاربرد کلمه ماه صفر

در همین سال شرف‌الدوله از شیراز به قصد اهواز بیرون آمد و آنجا را تصرف کرد. سپس بصره را نیز به دست آورد. چون صمصام‌الدوله از این موضوع آگاه شد به او پیشنهاد آشتی داد و دو برادر در ماه صفر سال ۳۷۵ قمری (ژوئن ۹۸۶) با یکدیگر پیمان بستند و شرط کردند که در عراق به نام شرف‌الدوله خطبه خوانده شود و صمصام‌الدوله در آنجا باقی بماند (به نیابت از طرف شرف‌الدوله) و شرف‌الدوله بر فارس و خوزستان و بصره حکومت کند و ابونصر از زندان آزاد گردد.
شد محرم به سفر ماه صفر آمده است مه قتل حسن خسته جگر آمده است
رفت از جهان به ماه صفر صد هزار حیف قطب سخنوران و رح پاک دین محیط
چون شمردم در سفر یک نیمه از ماه صفر ساختم ساز رحیل و توشهٔ راه سفر
ناف هفته بد و از ماه صفر کاف و الف که به گلشن شد و این گلخن پر دود بهشت
هرگز ملال ماه صفر این قَدَر نبود گویا که قسمتی ز محرّم گرفته است
مردم شوشتر آیین‌های محرم را به‌طور ویژه از یکم تا دهم محرم انجام می‌دهند و این آیین‌ها به تناوب تا پایان ماه صفر ادامه می‌یابد. این آیین‌ها شامل مواردی از قبیل سینه‌زنی و زنجیرزنی، عَلَمبازی،نخل گردانی، شبیه‌خوانی خیابانی، پخش نذری و روضه‌خوانی است.
در ماه صفر شاه جهان را خبر آمد کان ماه سفر کرد ازین عالم غدار
سه هفته پیبشرک زین شبی به ماه صفر چو سال نعمت و روز وصال جان ‌پرور
ماه محرم آن حسین است و گشت طی ماه صفر ز مرگ حسن می دهد خبر
روز چهارشنبه هژدهم ماه صفر امیر، رضی اللّه عنه، از هرات برفت بجانب پوشنگ‌ با لشکری سخت گران آراسته و پیلان جنگی و پیاده بسیار و بنه سبک‌تر .
گر ماه صفر نحس تویی اصل سعادت اکسیر نحاسی و به مس خورده ار آیی