کاشی کاری
معنی کلمه کاشی کاری در لغت نامه دهخدا

کاشی کاری

معنی کلمه کاشی کاری در لغت نامه دهخدا

کاشی کاری. ( حامص مرکب ) نوعی از صنایع که در عمارت کنند. ( آنندراج ). کاشی سازی. رجوع به کاشی سازی شود. ( ناظم الاطباء ). در ترجمه کتاب «صنایع ایران بعد از اسلام » آمده است : انصاف این است که گفته شود کاشی کاری بهترین و عالی ترین چیزی است که ایرانیان برای تزیین و آرایش ابنیه ابداع کرده اند و بحدی در ابنیه و ساختمانهای مذهبی و شخصی ایران بعد ازاسلام معمول و متداول شده که نمیتوان عمارت یا کاخ ایرانی را بدون اینکه آجرهای زیبای کاشی که با رنگ آمیزی عالی و اشکال ممتاز خود دیوارهای آن را زینت دهد و یک شکل ایرانی خاصی به آن بپوشاند و منظره غریب وزیبائی به آن بدهد، به تصور آورد زیباترین کاشی هائی که در دوره اسلامی در ایران تهیه شده و از حیث صنعت قابل توجه است آجرهای کوچکی است که با لعاب آبی رنگی پوشیده شده و در مسجد جامع شهر قزوین بکار گذارده شده و راجع به اوایل قرن ششم هجری ( دوازدهم میلادی ) است و چنانکه از کاشیهای مقبره مؤمنه خاتون که در شهر نخجوان است و راجع به سال 582 هَ. ق. ( 1182 م. ) میباشد بر می آید این صنعت خیلی زود و با سرعت ترقی کرد و در آخر قرن ششم رونق بسزائی یافته است. در کاشی کاریهای ایرانی برای پوشاندن دیوارهای عمارات اشکال زیبای زیادی بکار برده اندکه از آن جمله است اشکال ستاره ای ساده که بیش از یک یا دو رنگ نداشته اند و یا کاشیهای صلیبی شکل که غالباً سنگهای آبی فیروزه ای باز و یا لاجوردی پررنگ بود و غیر از این اشکال یک اشکال ستاره ای و صلیبی که به اشکال انسانی و حیوانی و نباتی بسیار مزین بوده و میناکاری بر رونق و درخشندگی و زیبائی آنها می افزوده است نیز در کاشیهای خود بکار برده اند. ولی چنین مینماید که بکار بردن آجرهای کاشی لعاب صدف دار و مینائی را ایرانیان از قرن پنجم هجری ( یازدهم میلادی ) ساخته اند و در اوایل امر استعمال این نوعی کاشی منحصر به ابنیه بزرگ و مهم بوده ولی در اواخر قرن ششم هجری ( دوازدهم میلادی ) ساختن این نوع کاشی ترقی زیادی کرده و از شهر کاشان بسایر شهرهای ایران و قسمت های شرق نزدیک فرستاده میشده و این صنعت همچنان تا نیمه قرن هشتم هجری ( چهاردهم میلادی ) دارای این رونق بوده و در تمام این مدت بزرگترین مراکز آن شهر کاشان بوده است البته در سایر شهرهای ایران مخصوصاً در ری و سلطان آبادنیز تهیه میشده است ولی کاشیهای این دو شهر از کاشیهای ساخت کاشان پست تر بوده است اما معرق کاری در قرن ششم هجری ( دوازدهم میلادی ) یعنی در دوره سلجوقی به سمت کمال رفته و متداول گردیده است و هنرمندان و صنعتگران قرن هشتم ( چهاردهم میلادی ) از صنعتگران دوره سلجوقی بمراتب بهتر و ماهرتر بوده و برتری محسوسی بر آنها داشته اند در این قرن موفق شدند اجزائی را که اشکال معرق از آنها تشکیل مییابد کوچکتر کنند و لطیف ترین و زیباترین اشکال بنائی و هندسی را در یک مجموعه از رنگهای زیبا و براق که جز در فنون و صنایع شرقی و خصوصاً ایرانی دیده نمیشود، نمایش دهند خصوصاً ارزانی معرق بیشتر موجب شیوع آن شده زیرا هزینه ساختن معرقهای لعاب صدفی دار بمراتب کمتر از هزینه آجرهای کاشی مینائی بوده و علت این امر واضح است زیرا در کاشی لازم بود پس از کشیدن زنگ و نقش یکبار دیگر آن را در کوره گذارند و این عمل گذشته از هزینه اضافی که داشت چندان مورد اطمینان نبوده چه ممکن بود کاشی ها از کوره سالم بیرون نیاید ولی به هر حال این صنعت در دو قرن نهم و دهم هجری ( پانزدهم و شانزدهم میلادی ) بمنتهای ترقی و کمال خود رسیده و عصر طلائی خود را تشکیل داده و در این دوره مراکز مهم معرق سازی شهرهای اصفهان و یزد و کاشان و هرات و سمرقند و تبریز بوده اند. در همین اوقات خزف سازان اصفهان طریقه دیگری ابتکار کردند که آنها را از سختی ساختن معرق لعاب صدف دار مستغنی نمود و در وقت و هزینه ای که برای معرق کاری لازم بودآنها را بی نیاز ساخت ، این طریقه جدید موسوم به «هفت رنگی » است و این صنعتگران بوسیله آن موفق شده اند هفت رنگ یا بیشتر را در یک آجر که ساحتش یک پای مربع بود جمع آورده بکار برند و از این راه توانسته اند رنگهای زیادی را در مساحت کمی استعمال نمایند در این طریقه دیگر مانند معرق اشکال منحصر به اشکال هندسی نبود و توانسته اند بعضی مناظر مختلف و اشکال انسانی رادر روی این آجرها بکشند. قدیمترین نمونه هایی که از این آجرهای هفت رنگ به دست آمده از مدرسه شاهرخ تیموری است که در شهر خود گرد ساخته و تاریخش اوایل قرن نهم هجری ( قرن پانزدهم میلادی ) را نشان میدهد اما عصرطلائی این صنعت را میتوان در دوره شاه عباس صفوی دانست و امروز در موزه ویکتوریا والبرت لندن و موزه متروپولیتان در نیویورک بعضی الواح از صنعت هفت رنگ موجود است که مدعیند از کاخ چهل ستون به دست آمده است ولی بهترین و عالیترین آجرهای هفت رنگ را باید در کلیساهای شهر جلفای اصفهان دید. ( ترجمه صنایع ایران بعد از اسلام صص 57 - 59 ).

معنی کلمه کاشی کاری در فرهنگ عمید

۱. نصب کردن آجر کاشی در ساختمان ها، شغل و عمل کاشی کار.
۲. ویژگی بنایی که در آن کاشی نصب شده.

معنی کلمه کاشی کاری در فرهنگ فارسی

۱ - عمل و شغل کاشی کار : [ مولانا حبیب شخصی خوش صحبت است ... و شعر نیز نیکو میگوید و با این فضیلت در کاشی کاری نظیر خود ندارد ] . ( ترجم. مجالس النفایس ) . توضیح صنعت ساختن کاشی و آن یکی از عالی ترین هنر هایی است که ایرانیان برای تزیین ابنیه ابداع کرده اند و بحدی در ابنیه و ساختمانهای مذهبی و شخصی ایران بعد از اسلام معمول شده که نمیتوان عمارت یا کاخی ایرانی را بدون آنکه کاشیهای زیبا با رنگ آمیزی عالی و اشکال ممتاز دیوار های آنرا زینت بخشد و شکل ایرانی خاص بان بدهد بتصور آورد . زیبا ترین کاشی هایی که در دور. اسلامی در ایران تهیه شده و از حیث صنعت قابل توجه است آجر های کوچکی است که با لعاب آبی رنگ پوشیده گردیده و در مسجد جامع شهر قزوین بکار گذاشته شده و متعلق به اوایل قرن ششم ه . ( دوازدهم م . ) است و چنانکه از کاشیهای مقبر. مومنه خاتون - در شهر نخجوان - که متعلق بسال ۵۸۲ ه . ق . ( ۱۱۸۲ م . ) است بر میاید این صنعت بسرعت ترقی کرده و در آخر قرن ششم رونقی بسزا یافت . در کاشی کاریهای ایرانی برای پوشاندن دیوار های عمارات اشکال زیبای بسیار بکار برده اند که از آن جمله است اشکال ستاره یی ساده که بیش از یک یا دو رنگ نداشته اند یا کاشیهای صلیبی شکل که غالبا سنگهای آبی فیروزه یی باز یا لاجوردی پر رنگ بود . غیر از اینها اشکال ستاره یی صلیبی را که با صورتهای انسانی و حیوانی و نباتی بسیار مزین بوده و مینا کاری بر رونق و درخشند گی و زیبایی آنها می افزوده است نیز در کاشیهای خود بکار برده اند . چنین مینماید که بکار بردن آجر های کاشی لعاب صدفدار و مینایی را ایرانیان از قرن پنجم ه . ( یازدهم م . ) ساخته اند . و در اوایل استعمال این نوع کاشی منحصر با بنی. بزرگ و مهم بود ولی در اواخر قرن ششم ه . ( دوازدهم م . ) ساختن این نوع ترقی بسیار کرده و از کاشان بشرهای دیگر ایران و نواحی شهر شرق فرستاده میشده . این صنعت همچنان تا نیم. قرن هشتم ه . ( چهاردهم م . ) رونق داشت و در هم. این مدت شهر کاشان بزرگترین مرکز آن بود . در شهرهای دیگر ایران مخصوصا در ری و سلطان آباد نیز تهیه میشده است ولی کاشیهای این دو شهر از کاشیهای ساخت کاشان پست تر بوده است . معرق کاری ( ترجم. صنایع ایران بعد از اسلام ۲ ) ۵۹ - ۵۷ - ( اسم ) بنایی که در آن کاشی نصب شده : [ صحن کاشی کاریش را گاه لنگر فوته بین هر که را باشد تمنا سیر صحن آشدار ] . ( اشرف )

معنی کلمه کاشی کاری در دانشنامه عمومی

کاشی کاری به معنی پر کردن یک صفحه با مجموعه ای از اشکال هندسی است، به نحوی که این اشکال نه برهم برآیند و نه شکافی بین شان ایجاد شود. کاشی کاری می تواند تنها بخشی از سطح یک صفحه، یا دیگر سطوح هندسی را در بر بگیرد. تعمیم کاشی کاری به ابعاد بالاتر نیز ممکن است.
کاشی کاری ایرانی از نمونه های برجسته این هنر است. در غرب، کاشی کاری پیوسته در کارهای هنری موریس اشر نمود می یافت و در تمام طول تاریخ هنر، چه در آثار معماری شده و چه در هنر نوگرا به چشم می خورد.
کاشی بندی اگر بر روی کف آشپزخانه و توالت و حمام انجام شود سرامیک کاری معروف است اگر بر روی زمین و برای سنگ فرش راه ها انجام شود بیشتر به موزائیک کاری معروف است و اگر بر روی بام خانه ها انجام شود به آن سوفال کاری هم می گویند. به برخی انواع کاشی کاری هنری معرق کاری گفته می شود. کاشی کاری دیواری به دو روش دوغابی و کویتی انجام می شود در روش دوغابی ابتدا دیواری که می خواهند کاشی کنند کروم گیری می کنند یعنی با ریختن شن یا ماسه دو نم ( مرطوب ) در کنار دیوار و کوبیدن شن و ماسه با استفاده از شمشه آلومینیوم و تراز نمودن شمشه ، سطح کروم را آماده کرده و سپس کاشی ها با استفاده از گل به روی کروم قرار داده و با فاصله از دیوار می چسباند بعد از آن کاشی ها را با شمشه و تراز همسطح و تراز می کنند بعد از آن دوغابی که با مخلوط شن و سیمان و آب به نسبت مناسب به صورت آبکی آماده کرده اند با قوطی به پشت کاشی می ریزند و با پر کردن پشت کار دوباره کاشی ها را از لحاظ همسطح بودن و تراز بررسی کرده و عیب کار را رفع می کنند و سطح تمام شده را تمیز و برای چسبانده ردیف دوم کاشی آماده می کنند
در نقشه برداری این مفهوم در مورد یک صفحه، به مجموعه شکل هایی گفته می شود که صفحه را بدون همپوشانی و بدون جاافتادگی پر کند. در نقشه برداری برای اشاره به آن «پاره بندی» هم گفته می شود.
معنی کلمه کاشی کاری در فرهنگ عمید

معنی کلمه کاشی کاری در دانشنامه آزاد فارسی

نمایی از کاشی کاری مسجد شیخ لطف الله، اصفهان
نمایی از کاشی کاری مسجد شیخ لطف الله، اصفهان
نمایی از کاشی کاری مسجد شیخ لطف الله، اصفهان
از هنرهای صناعی ایران. کاشی از شکل بخشیدن به گِل و تزیین آن با لعاب پس از حرارت دادن در کوره به دست می آید. کیفیت کاشی براساس میزان حرارت، نوع پرداخت، تراش، صیقل دادن و نوع لعاب و تزیین آن تعیین می شود. فرآیند تولید کاشی، و سُفال مانند یکدیگر است. تفاوت عمده شان در آن است که کاشی جزئی از معماری به حساب می آید. پروفسور آرتور اپهام پوپ، ایران شناس شهیر، دربارۀ کاشی کاری در ایران نوشته است: «کاشی های لعابی نخستین بار در قرن ۱۲م در گنبد مسجد جامع قزوین به کار رفت و به سرعت توسعه یافت. در چند نسل، همۀ ساختمان ها با کاشی کاری های بسیار زیبا گوهرنشان شدند که این آغاز عصر جدیدی در تزیین هنر معماری ایرانی بود». کاشی کاری در دوران تیموریان و صفویان رواج یافت. تاریخی ترین و معروف ترین کاشی کاری های ایران در صحن امام رضا (ع) و مسجد گوهرشاد، مسجد امام و مسجد شیخ لطف الله و کلیسای مسیحی جلفا، و مساجد جامع یزد و کاشان یافت می شود. در صنعت کاشی سازی، دو نوع کاشی بسیار معروف است: کاشی معرّق و کاشی هفت رنگ. کاشی معرّق از کنار هم قرار دادن قطعات ریز یک رنگ و کاشی هفت رنگ از لعاب دادن چندرنگ، که مجموعاً از هفت رنگ تجاوز نمی کند، ساخته می شود. کاشی معرّق، نخستین بار در زمان تیموریان در شرق ایران ساخته شد و ساخت کاشی هفت رنگ نیز در زمان شاه عباس معمول شد. برخی از استادان کاشی کار قدیمی عبارت اند از ابوزید، کاشی کار صحن امام رضا (ع)؛ یوسف محمد، کاشی کار آرامگاه علی بن جعفر در قم؛ حیدر، کاشی تراش مسجد میدان کاشان؛ مصدق کاشی تراش مسجد آبی تبریز؛ استاد حسین کاشی کار منارۀ هارون ولایت اصفهان؛ نام این کاشی کاران در بناهای مذکور نقش شده است. کاشی در رنگ های گوناگونی تهیه می شود، ازجمله فیروزه ای، آبیِ آسمانی، نارنجی، سبز زمرّدین، زرد زعفرانی، زرد نارنجی، سیاه، سفید و طلایی. کاشی سازی و کاشی کاری در دوران معاصر نیز معمول است و در اغلب بناهای مذهبی و هنری از این هنر بهره می گیرند.

جملاتی از کاربرد کلمه کاشی کاری

آثار دوره اتابکان لر بنایی از لاشه سنگ است که در اشکفت سلمان پس از حفاری نمایان شد. پس از برافتادن حکومت اتابکان در ۸۵۷ هـ. ق ایذه رو به خرابی گذارد و ساکنان آن به کوچروی روی آوردند. همچنین آثار دوره ایلخانی و مغول از جایگاه باستانی به نام ارگ اتابکی طاق طویله به صورت بنایی سنگی - گچی با آثار گچبری و کاشی کاری در شهر کنونی ایذه به دست آمده‌است.
چهار مناره کاشی کاری شده در برگیرنده کتیبه‌های شیعی هستند. پیش از مرمت برای تزیین دور تا دور مناره هشت ضلعی از کلمه علی (ع) استفاده شده بود؛ اما کتیبه‌های امروزی کمی با گذشته تفاوت دارند. در بخش بالایی هر سمت از مناره کلمه «الله» دیده می‌شود و قسمت اول شهادتین «لا اله الا الله» در زیر آن تکرار شده‌است. کلمه «علی» نیز چهار بار به صورت الگوی در هم پیچیده نوشته شده‌است. تکرار این شیوه در دور تا دور هشت ضلعی جلوه جالب توجهی دارد. در اینجا تلفیق ستایش الله و تحسین علی (ع) را شاهد هستیم و از چیدمان کتیبه این گونه برداشت می‌شود که هر کس به علی ایمان بیاورد به عشق خدا می‌رسد.
تاریخ مذکور مربوط به دوره سلطنت مظفرالدین‌شاه قاجار و زمانی است که نصیرالملک حکمران فارس بوده‌است، در هر سمت در دو طاق‌نما در طرفین دیده می‌شود که بالای آن‌ها در هر طرف یک کتیبه کاشی کاری نصب گردید. کتیبه‌های کاشی کاری طرفین در با خط نستعلیق با زمینه سرمه‌ای است و نوشته آن به صورت معرق است که آیه‌ای از قرآن مجید است.
این مسجد دارای گچبری و کاشی کاری زیبایی خصوصاً در اطراف محراب است و مقرنس به کار رفته در این بنا از سادگی در خوری برخوردار است، مسجد دارای 5 حجره یا اتاقک است که همگی حول محور شبستان قرار گرفته اند. ساختمان به صورت سه دهنه ای است که درب اصلی در قسمت میانی و در جانبین آن دو در فرعی دیگر قرار دارد، ظاهراً مسجد بیشر مورد استفاده مردان قرار می گرفته و جنبه خاص تری داشته که با توجه به قدمت و نوع معماری این بنا می توان دریافت حاکمان و امرا و مقامات لشگری در این مسجد با مردم دیدار داشته اند.
تولید و استفاده از انواع کف پوش‌ها به صورت فرش ،گلیم و موکت، انواع کاغذ دیواری با نقوش صاف و برجسته، انواع پوشش‌های خارجی مانند کاهگل، سیمان، بتن، فلز، کاشی کاری و موزائیک با توجه به کیفیت بصری بافت مواد و مصالح می‌باشد.