شداد

ازو پور شداد چون بشنوید زمین را ببوسید و پیشش دوید

ازو آتش و خاک و آبست و باد کمینه بود بنده شداد عاد

هنگامی‌که زندانی را برای محاکمه می‌آوردند، دادگاه که پیشاپیش رأی خود را صادر کرده و او را مجرم شناخته بود، از وی می‌خواست تا برائت خویش را از جرم منتسبه ثابت کند. محاکمه محرمانه و پنهانی بود و متهم را سوگند غلاظ و شداد می‌دادند که در صورت آزاد شدن، چیزی از جریان آن فاش نسازد. اقاریر شهود علیه وی و نام آن‌ها به وی گفته نمی‌شد، مفتشان برای حفظ و حمایت خبرگزاران، خویش را از این عمل معذور می‌دانستند. در آغاز به متهم نمی‌گفتند که چه اتهاماتی بر او زده‌اند. تنها از او می‌خواستند که کوتاهی و قصور خویش را از معتقدات و عبادات مقرر اعتراف کند و نام تمام کسانی را که به بدعت‌گذاری می‌شناسد بازگوید. اگر اعتراف و اقرار وی هیئت دادرسی را قانع می‌ساخت، به کیفری غیر از مرگ محکوم می‌شد.

بس نیاید تا زدینار تو چون شداد عاد سایل تو خانه را زرین کند دیوار و بام

دهخدا در بند آخر شعر به داستان شداد و فرورفتن بهشت افسانه‌ای او هم اشاره دارد که پیش‌بینی و توصیف او از نابودی استبداد است. کریمی حکاک، اشارۀ دهخدا به باغ ارم را از این جهت جالب توجه می‌داند که میرزا جهانگیرخان در «باغ شاه» اعدام شد و لذا می‌توان شداد را با محمدعلی شاه قرینه دانست.

چو بشنید شداد آزرده گشت که این است پیکار دشمن به دشت

محمد بن عیسی بن صورة بن شداد (محمد بن عیسی بن سوره بن شداد)

«یادگار حقیر در حاشیهٔ کتاب از این تاریخ تا منبعد که حضرات سگوند ملک و رعیت پایی را تصرف کردند چنان مستی و غرور پایشان روی داد مثل شداد خود را حساب می‌کردند. کل ولایت را بتصرف خود درآورده اند حضرات پاپی کلا پایشان بگرویدند مگر این حقیر با ملا صالح و چند نفر از مال زیری و مدهندی و کشوری عنان اختیار به دست ایشان نمی‌دادیم خود را به خدا سپردیم. پناه به قلعه عراض نمودیم گاهی به دشمنی و گاهی به تزویر راه می‌رفتیم. بقدر دو خروار غله متضرر ما شدند. در یوم شنبه دهم ماه شعبان المعظم بابل جمعی وارد گردکان شدیم و حضرات سگوند در همان تاریخ کوچ کرده طرف ازنا رفتند تا بیبنیم بعد از این خدا چه خواهد کرد.»

جانب شداد با شکل مهیب پیک حق زد هی به آواز عجیب

محمد بن عیسی بن صورة بن شداد بن أححاک (محمد بن عیسی بن سورة بن شداد بن الضحاک)

چه شداد عاد و چه پورش شدید ز چنگال او مرگشان شد پدید

یکی در خروشید کای بدنژاد نمانی تو و نیر شداد عاد

به درگاه شداد عادت برم پیاده شتابان چو بادت برم

همه مرز ما را به هم برزند که شداد ازو دست بر سر زند

نخستین کتابش «جنگ‌های صلیبی از دیدگاه اعراب» (۱۹۸۳) اثری غیر داستانی بود که بر اساس نوشته‌ها، دیده‌ها و گزارش‌های نویسندگان و تاریخ‌نگاران عرب سعی در تحلیل جنگ‌های صلیبی داشت. این کتاب تا آن زمان، دست کم به زبان فرانسه، نخستین کتابی بود که این رویداد تاریخی را بر اساس آرای نویسندگان مسلمان بررسی می‌کرد. معلوف در نگارش این کتاب از مشاهدات جهانگردانی چون ابن اثیر، ابن القلانسی، ابن منقذ و ابن جبیر و مورخانی چون بهاالدین شداد و عمادالدین اصفهانی و ابوالفدا استفاده کرده بود.

فرستاد شداد کارآگهی که آرد از ایشان مگر آگهی