قارص

به دنبال پیروزی نیروهای متفقین بر آلمان و متحدانش، ارتش جمهوری ارمنستان در آغاز ۱۹۱۹ مناطق گیومری و قارص را تصرف کرد. منطقه اخیر به ویژه برای دولت جدید ارمنستان حایز اهمیت بسیار بود، زیرا زمین‌های قابل کشت و زرع گندم در آنجا واقع بود و از آنجا ممکن بود آذوقه خواربار کشور را از لحاظ غلات تأمین کرد.

قلمرو مورد مناقشه در اطراف قارص و اردهان از سال ۱۸۷۸ تا ۱۹۲۱ تحت کنترل امپراتوری روسیه بود، زمانی که توسط روسیه به ترکیه واگذار شد، اقوامی که اکنون متعلق به جمهوری‌های سوسیالیستی شوروی شوروی بودند، در آن ساکن بود. مولوتف استدلال کرد اراضی که شوروی در زمان ضعف اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۲۱ واگذار کرده‌است، همانند آنچه در خصوص مرز خود را با لهستان و ترکیه انجام داده بود مشروعیت ندارد.

وی در ۱۶ سپتامبر ۱۸۹۵ در قارص به دنیا آمد . وی عضو اتحادیه نویسندگان شوروی بود. همچنین برندهٔ جوایزی همچون چهره فرهنگی شایسته ارمنستان شوروی شده‌است. وی در ۲۲ ژوئن ۱۹۷۹ در سن ۸۳ سالگی در ایروان درگذشت.

استان شیراک بخش شمال غربی ارمنستان را اشغال می‌کند و مساحتی معادل ۲۶۸۰ کیلومتر مربع (۹٪ از کل مساحت ارمنستان) را در بر می‌گیرد. شیراک با استان لوری از شرق، استان آراگاتسوتن از جنوب، استان قارص ترکیه از غرب، و منطقه سامتسخه-جاواختی گرجستان از شمال مرز مشترک دارد.

سرانجام پس از انعقاد قرارداد ترکمنچای روسیه با ایران در سال ۱۸۲۸، کُردها مجال یافتند تا به عنوان رعیت به گرجستان بازگردند. در اواسط سده ۱۹، شمار مهاجرین کُرد در گرجستان فزونی گرفت و از ابتدای سدهٔ ۲۰، تعداد زیادی از کُردهای شهرهای وان، قارص و سایر مناطق کردنشین ترکیه برای در امان ماندن از فشار حکام عثمانی و نیز عدم تمایل آنها به گرویدن به دین اسلام، به گرجستان روی آوردند.

با ضعف خلافت، آشوت یکم از دودمان باگراتونی فرصت را غنیمت شمرد و در ۸۸۵ میلادی خود را پادشاه ارمنستان خواند و توانست هم از سوی خلیفه و هم امپراتور بیزانس برای پادشاهی‌اش تایید بگیرد. آشوت سوم پایتخت را از قارص به آنی منتقل نمود. آنی به زودی به مهمترین مرکز اقتصادی و فرهنگی منطقه بدل گردید. در ۱۰۴۵ میلادی بیزانس بر قلمرو باگراتونی مسلط شد و پادشاهی ایشان را برانداخت. ولی در ۱۰۶۴ سلجوقیان رومیان را از منطقه بیرون راندند و خود کنترل این سرزمین‌ها را به دست گرفتند.

در ۱۸۷۸ میلادی و پس از اتمام جنگ روسیه تزاری و امپراتوری عثمانی، بر اساس توافق‌نامه‌ای (عهدنامه قارص) بین این دو کشور، آنی به منزلهٔ بخشی از ناحیهٔ قارص به روسیهٔ تزاری واگذار شد. با شروع جنگ جهانی اول، آنی نیز به مانند دیگر بخش‌های ارمنستان غربی به میدان نبرد تبدیل شد. در پاییز ۱۹۲۰ میلادی، سپاهیان تُرک، آنی را به تصرف خود درآوردند و بر اساس عهدنامه‌ای که در ۱۶ مارس ۱۹۲۱ میلادی بین روسیه و تُرک‌ها امضاء شد آنی تحت حکومت تُرک‌ها قرار گرفت.

ایستگاه مرکزی راه‌آهن گنجه پایانه راه‌آهن ملی و بین‌المللی این کشور است. راه‌آهن باکو – تفلیس – قارص که مستقیماً ترکیه، گرجستان و جمهوری آذربایجان را به هم متصل می‌کند، در سال ۲۰۰۷ میلادی آغاز به ساخت کرد و در سال ۲۰۱۷ ساخت آن به پایان رسید. این خط ریلی گنجه را به تفلیس در گرجستان متصل می‌کند و از آنجا به سوی آخالکالاکی و قارص در ترکیه ادامه می‌یابد.

راه‌آهن باکو – تفلیس – قارص به طور مستقیم این شهر را به کشورهای ترکیه و گرجستان متصل می‌کند.

جنگ عثمانی و صفوی اندکی پیش از مرگ پدر احمد یکم (محمد سوم) آغاز شده بود. احمد یکم پس از به تخت نشستن، زاده یوسف سنان پاشا را به عنوان رهبر سپاه شرق منصوب کرد. ارتش عثمانی در ۱۵ ژوئن ۱۶۰۴ از قسطنطنیه حرکت کرد اما خیلی دیر شده بود، و زمانی که در ۸ نوامبر ۱۶۰۴ به جبهه شرقی رسید، ارتش صفوی ایروان را تصرف کرد و وارد ایالت قارص شد و فقط قوای عثمانی می‌توانست در آخالتسیخه آنها را متوقف کند. با وجود مساعد بودن شرایط، یوسف سینان پاشا تصمیم گرفت برای زمستان در وان بماند، اما پس از آن به ارزروم لشکر کشید تا از حمله صفویان جلوگیری کند. این امر باعث ناآرامی در سپاه عثمانی شد و آن سال عملاً برای عثمانی‌ها هدر رفت و بی‌نتیجه ماند.