جمهوري

معنی کلمه جمهوري در لغت نامه دهخدا

جمهوری. [ ج َ ] ( اِ ) شراب کهنه انگوری را گویند، و بعضی شرابی را گفته اند که سال بر آن گذشته باشد، و بعضی گفته اند شراب مثلث است یعنی سه من شراب انگوری را بجوشانند تا یک من شود، و بعضی دیگر گویند شراب جمهوری آنست که بعد از جوشانیدن یک من به نیم من آید. ( برهان ). و رجوع به ماده بعد شود.
جمهوری. [ ج ُ ی ی ] ( ع اِ ) شرابی است مسکر یا نبید انگور که سه سال بر وی گذشته باشد. ( منتهی الارب ) ( اقرب الموارد ). آب انگوری که جوشیده شود تا حدی که نصف حجم آن بخار گردد. وجه تسمیه این قسم آب انگور جوشیده بدان جهت است که تهیه آن عمومیت داشته و با وجود آنکه تا حدی سکرآوربوده مصرفش معمول و مشروع بوده است. آب انگور غلیظشده. ( فرهنگ فارسی معین ). و رجوع به ماده قبل شود.
جمهوری. [ ج ُ ] ( ص نسبی ، اِ ) طرز حکومتی که رئیس آن ( رئیس جمهور ) از جانب مردم کشور برای مدتی محدود انتخاب میشود. جمهوریت در عربی به این معنی مستعمل است و جمهوری بمعنی طرفدار حکومت مذکور وجمهوریخواه است. ( فرهنگ فارسی معین ). امروز در عربی جمهور بضم اول و سوم بمعنی حکومتی که زمام آن بدست نمایندگان ملت و رئیس آن رئیس جمهور خوانده شود و جمهوری بمعنی طرفدار حکومت مزبور استعمال شود. ( حاشیه برهان چ معین از دزی ).

معنی کلمه جمهوري در فرهنگ معین

( ~. ) [ ع . ] (اِ. ) نوعی از حکومت که رییس آن از سوی مردم کشور برای مدتی محدود برگزیده شود و آن انواع مختلف دارد: جمهوری اسلامی ، جهموری سوسیالیستی ، جمهوری دموکراتیک ، جهموری فدرال و غیره .

معنی کلمه جمهوري در فرهنگ عمید

۱. نظام و حکومتی که به جای پادشاه یک تن از طرف مردم برای مدت معینی به عنوان رئیس جمهور انتخاب می شود.
۲. (اسم ) [مجاز] کشوری که این نظام در آن حاکم است: جمهوری اسلامی ایران.
۳. [قدیمی] شراب انگور که چند سال بر آن گذشته و غلیظ شده باشد، شراب مسکر، شراب کهنه.

معنی کلمه جمهوري در فرهنگ فارسی

رژیم وطرزحکومت که بجای پادشاه یک تن ازطرف مردم، کشورانتخاب میشودبرای مدت معین ورئیس جمهورگوین
( صفت ) ۱- طرز حکومتی که رئیس آن ( رئیس جمهور ) از جانب مردم کشور برای مدتی محدود انتخاب میشود. توضیح در عربی باین معنی ( ( جمهور ) ) مستعمل است و جمهوری معنی طرفدار حکومت مذکور و جمهوریخواه است . ۲- آب انگوری که جوشیده شود تا حدی که نصف حجم آن بخار گردد. وجه تسمی. این قسم آب انگور جوشیده بدان جهت است که تهی. آن عمومیت داشته و با وجود آنکه تا حدی سکر آور بوده مصرفش معمول و مشروع بوده است آب انگور غلیظ شده .
شرابی است مسکر یا نبیند انگور که سه سال بر وی گذشته باشد آب انگوری که جوشیده شود تا حدی که نصف حجم آن بخار گردد وجه تسمیه این قسم آب انگور جوشیده بدانجهت است که تهیه آن عمومیت داشته و با وجود آنکه تا حدی مسکر آور بوده مصرفش معمول و مشروع بوده است آب انگور غلیظ شده .

معنی کلمه جمهوري در دانشنامه آزاد فارسی

در اصطلاح سیاسی، حکومت دموکراتیک یا غیر دموکراتیکی که زمامدار آن با رأی مستقیم یا غیرمستقیم مردم انتخاب شود و توارث در آن دخالتی نداشته باشد و نیز بر حسب مورد مدت زمامداری محدود باشد. جمهوری در مفهوم تاریخی و وسیع آن، حکومتی است که قدرت و حق حاکمیت آن ناشی از میل و ارادۀ کسانی است که آن را انتخاب کرده اند. جمهوری اغلب به رژیم دموکراتیک پارلمانی گفته می شود، هرچند که در برخی از کشورها با وجود داشتن رژیم جمهوری، دموکراسی پارلمانی رعایت نمی شود. جمهوری می تواند از نوع نژاده سالاری، جرگه سالاری یا مردم سالاری باشد. قدیمی ترین جمهوری ها، یعنی جمهوری یونان و جمهوری روم، مانند جمهوری های ونیز، فلورانس، جنووا و دیگر شهرهای ایتالیا در قرون وسطا عمدتاً دولت شهرهایی نژاده سالار بودند و حکومت در دست برگزیدگان طبقۀ اعیان و اشراف بود. در جمهوری های کنونی حق حاکمیت با منتخبان مردم است و قدرت آن ها از ارادۀ عموم (رأی دهندگان) نشأت می گیرد. امروزه جمهوری به حکومت کشوری دارای دموکراسی و یا دیکتاتوری غیرسلطنتی نیز اطلاق می شود. جمهوری به خودی خود معرف دموکراسی نیست، بلکه سیستم های محدودکنندۀ قدرت رئیس جمهور، مانند احزاب و پارلمان، نیز نقش مهمی در نظام یک کشور ایفا می کنند. اگرچه هم اکنون اغلب کشورهای اسلامی عنوان جمهوری به خود داده اند، اما میزان انطباق این عنوان با واقعیت رژیم حکومتی آن ها متفاوت است. اصطلاح جمهوریت را ترک های عثمانی، برگرفته از واژۀ عربی جمهور به معنی عامۀ مردم، در اواخر قرن ۱۸ به کار بردند و نخستین بار به اولین جمهوری فرانسه و جمهوری های تأسیس شده به تقلید از جمهوری فرانسه اطلاق شد. سپس این اصطلاح در میان اعراب و نیز در ایران و هند رواج یافت. اساساً نخستین وظیفۀ جمهوری ها فراهم کردن حداقل معاش (مانند غذا، کار، مسکن و بهداشت) برای مردم و آگاه کردن و تربیت آنان است، اما گاه دیده می شود که در برخی جمهوری ها زمامداران از غفلت عامۀ مردم که خود حاکمان واقعی این نوع حکومت اند، سوءاستفاده کرده و با حاکم کردن ارادۀ خویش، اساس دموکراسی را متزلزل می کنند. جمهوری های جدید را می توان به چند شکل عمده تقسیم بندی کرد: ۱. جمهوری های دموکراتیک نوع غربی، که در اصل از درون قالب دموکراسی و ارادۀ عمومی پدید آمده اند و زادۀ انقلاب های آزادی خواهانۀ قرن های ۱۸ و ۱۹ در اروپا هستند. در این نوع جمهوری ها زمامدار از طریق انتخابات عمومی برگزیده می شود و احزاب و پارلمان نقش بسزایی دارند؛ ۲. جمهوری های دموکراتیک توده ای، که پس از ظهور انقلاب های کمونیستی در اروپای شرقی، آسیا و دیگر نقاط جهان تکوین یافتند. این کشورها حاکمیت را ناشی از دیکتاتوری پرولتاریا می دانند؛ ۳. جمهوری های دیکتاتورمَنشانه، که ارادۀ عمومی دخالتی در مملکت داری ندارد و قدرت منحصراً در دست زمامدار است. در این نوع جمهوری ها که می توان نمونه های امریکای لاتینی آن را مثال زد، اصل تفکیک قوا رعایت نمی شود، رئیس جمهور اغلب با کودتای نظامی و زدوبندهای سیاسی بر سر کار می آید و قدرتی نامحدود می یابد، انتخابات فرمایشی است، مجلس یا پارلمان آلت دست رژیم حاکم است، و رؤسای جمهور گاه تا پایان عمر زمام کشور را در دست دارند. انواع دیگری از جمهوری های متداول عبارت اند از ۱. جمهوری اشرافی، که در آن تصدی مقامات عالیه به اشراف اختصاص دارد، و در غیر این صورت جمهوری دموکراتیک یا جمهوری ملی خوانده می شود؛ ۲. جمهوری باواسطه، که در آن ملت توسط نمایندگان خود حق حاکمیتشان را اعمال می کنند؛ ۳. جمهوری بی واسطه، که در آن مردم بدون نمایندگان حق حاکمیت خود را طلب می کنند؛ ۴. جمهوری سلطنتی، که در آن پس از درگذشت رئیس جمهور، مقام ریاست جمهوری مانند رژیم های سلطنتی به فرزند وی می رسد. نخستین جمهوری به مفهوم جدید در ایالات متحده در ۱۷۸۹ تشکیل شد. در تاریخ فرانسه، از دوران انقلاب کبیر و سقوط سلطنت لوئی شانزدهم تاکنون پنج جمهوری تشکیل شده است (از ۱۷۹۲ تا ۱۸۰۴؛ از ۱۸۴۸ تا ۱۸۵۱؛ از ۱۸۷۰ تا ۱۹۴۰؛ از ۱۹۴۴ تا۱۹۴۸؛ از ۱۹۵۸ تاکنون). مکزیک (از ۱۸۲۴ تا ۱۸۶۳ و از ۱۸۶۷ تاکنون)، اسپانیا (از ۱۸۷۳ تا ۱۸۷۴ و از ۱۹۳۱ تا ۱۹۴۷)، پرتغال (از ۱۹۹۰)، چین (از ۱۹۱۲)، لهستان (از ۱۹۱۶)، آلمان (از ۱۹۱۸)، ترکیه (از ۱۹۲۳)، لبنان (از ۱۹۲۶)، سوریه (از ۱۹۳۰)، ایتالیا (از ۱۹۴۵)، اندونزی (از ۱۹۴۵)، مصر (از ۱۹۵۳)، پاکستان (از ۱۹۵۳)، سودان (از ۱۹۵۶)، عراق (از ۱۹۵۸)، تونس (از ۱۹۵۹)، و ایران (از ۱۹۷۹/۱۳۵۷ش) جمهوری بوده اند. سان مارینو و آندورا کوچک ترین جمهوری های جهان اند. آلمان، سوئیس و ایالات متحده امریکا جمهوری هایی فدرالی اند. همچنین، برخی مستعمرات سابق انگلستان، ازجمله هندوستان، غنا، نیجریه و زامبیا، از زمان دست یابی به استقلال نظام جمهوری را اختیار کرده اند، اگرچه همچنان عضو جامعۀ مشترک المنافع انگلستان باقی مانده اند.
جمهوری (کتاب). جُمهوری (کتاب)
بزرگ ترین محاورۀ افلاطون، دربردارندۀ آرای او در باب سیاست و عدالت، به زبان یونانی، نوشته شده در میان ۳۸۹ تا ۳۶۹پ م. در این محاوره نیز سقراط شخصیت اصلی است. سقراط گفت وگویی را که با کفالوس و دوستان او داشته برای شخصی ناشناس روایت می کند. نخستین مسئله ای که در باب آن بحث می شود، مسئلۀ عدالت است. درپی این بحث، بحث دولت آرمانی طرح می شود. دولت آرمانی افلاطون، که آن را دانا و توانا و خردمند و عادل می داند، خرد را در اعتدلال می جوید و در این جاست که افلاطون تعریف خود را از عدالت نیز بیان می کند؛ عدالت از نظر افلاطون همانا در جای خود قرارداشتن همه چیز است بدان سان که هر کس وظیفۀ خود را به انجام رساند. افلاطون بر آن است که در دولت آرمانی، یا فیلسوفان حکومت می کنند، یا شاهان فیلسوف اند. در این جا بحثی عمدتاً فلسفی شکل می گیرد؛ فیلسوف کیست؟ به باور افلاطون، فیلسوف کسی است که دانش را بر گمان ارجح می داند. در جامعه ای که فلاسفه حکومت آن را برعهده دارند، تربیت مرحله به مرحله انجام می شود. از مهم ترین مباحثی که در جمهوری مطرح می شود، نظریۀ مُثُل است. این سخن معروف افلاطون که باید شاعران را از مدینۀ فاضله بیرون کرد، در جمهوری طرح شده است. جمهوری نقطۀ اوج و بلوغ فلسفی افلاطون است. او می کوشد در این مرحلۀ فکری، بنیادی فلسفی و مابعدطبیعی برای سیاست پی افکند. جمهوری، به رغم آن که از آثار دورۀ پیری او به شمار می رود، هنوز و همچنان دارای چنان شور و هیجانی است که در آثار جدلی تر دورۀ جوانی افلاطون به چشم می خورد.

معنی کلمه جمهوري در ویکی واژه

جم‌هوری
(سیاسی): منسوب به جمهور؛ حکومتی که فردی در آن از طرف مردم و برای مدتی مشخص به عنوان رئیس‌جمهور انتخاب می‌شود.
نوعی از حکومت که رییس آن از سوی مردم کشور برای مدتی محدود برگزیده شود و آن انواع مختلف دارد: جمهوری اسلامی، جمهوری سوسیالیستی، جمهوری دموکراتیک، جهموری فدرال و غیره.
مفهوم باستانی آن جمع هوری‌ (حوری)، اجتماع جماعت هوری نژادی زیبا و شهره در دوران عتیق. چهار قوم ایرانی هزاره سوم پیش از میلاد تحت عناوین هوریان، لولوبیان، عیلامیان و کوتیان در تاریخ باستان مطرح هستند.

جملاتی از کاربرد کلمه جمهوري

اعلامیه جمهوری عراق (به عربی: إعلان الجمهورية العراقية) این بیانیه رسمی اعلامیه جمهوری عراق است که در ۱۴ ژوئیه ۱۹۵۸ از بغداد اعلام شد. این نشان دهنده پایان سلطنت در عراق بود.