حمدان

نخواهی که خالی بود . . . ن و دستت ز حمدان پر با دو از جام باده

جد او، شاهک از اهالی سند بود، پدرش حسین در سجستان مسکن گزید و معلم نوآموزان در روستای شامستیان بود. اما خود کشاجم، محمود، بسیار جابجا می‌شد. گفته می‌شود در یکی از روستاهای بلخ به دنیا آمد، سپس در شام ساکن شد و مدت بسیاری در الرملة از شهرهای فلسطین بماند، از این رو به رملی شهرت یافت . مدتی در حلب نیز ساکن بود و ابتدا در آنجا، آشپز دربار سیف‌الدوله حمدانی بود؛ سپس به منصب منجم درآمد. دو بار به مصر رفت و اقامتش در آنجا طولانی شد و در وصف مصر بسیار شعر گفت. به عراق نیز سفر کرد. در موصل با گروهی ادبی همنشین شد که برادران خالدی نیز بودند.

در باغ کفت حمدان بنشاند نهال کان ای پورزن دربان، آخر چه نهالست این

الهدایة الکبری نام کتابی از حسین بن حمدان خصیبی (متوفی ۳۴۶ ق) است که به زبان عربی و در صدد بیان زندگی و کرامت‌های چهارده معصوم و اثبات امامت و وصایت امامان شیعه تألیف شده‌است.

ای رفیق آنچه خوانیش حمدان هست ماهی و جان او نمدان

زن که دارد به سوی حمدان رای حمد حمدان کند نه حمد خدای

در سال ۳۷۷ قمری (۳۶۶ خورشیدی) پس از پیروزی معزالدوله بر ناصرالدوله آل حمدان و وقوع صلح بین آندو وارد شهر سامرا شد و اموال فراوانی را صرف آبادانی شهر نمود. گنبد بزرگی بر مقبره عسکریین ایجاد کرد، حرم مجللی دراطراف آن ساخت و صحنی برای آستانه احداث کرد. بدستور وی ضریحی از چوب ساروج تهیه و نصب گردید، سرداب غیبت مرمت گردید و تأسیسات ناصرالدوله آل حمدان را تکمیل نمود.

سر چون سم خر مباد حمدان مرا گر پای زنت را چو چلیپا نکنم

ابوفراس حمدانی (۹۳۲- ۹۶۷) (نسب: ابوالعلاء حارث بن سعید بن حمدان بن حمدون بن حارث) شاعر و نظامی-سیاسی عرب در سدهٔ چهارم قمری بود. گفته‌اند سخن سهل و ممتنع در عربی خاص ابوفراس حمدانی و در فارسی خاص فرخی سیستانی است.

بوجعفر حمدان گوید: جمال الرجل فی حسن مقاله و کماله فی حسن صدق فعاله. و قال: علامة من انقطع الی اللّه علی الحقیقة ان لا یرد علیه ما یشغله عنه.ابوجعفر الفرغانی نزیل بغداد من اصحاب الجنید٭ و رواة کلامه، واسمه محمد بن عبداللّه، هکذی رایت فی التاریخ، قال ابوجعفر الفرغانی: التوکل باللسان یورث الدعوی، والتوکل بالقلب یورث المعنی.

در خاتمه و نتیجه کتاب، مؤلف عنوان می‌کند که اگرچه از وضعیت فرهنگی که به شرح آن پرداخته، بیشتر رونق فرهنگی سرزمین‌های مرکزی جهان اسلام - عراق و غرب ایران - مد نظر بوده، اما این به معنای بی‌رونقی فرهنگی در دیگر نقاط جهان اسلام نیست. خراسان عصر سامانی، سیستان عهد بازماندگان صفاری، شام عهد حمدانی، مصر عهد فاطمی و اندلس عهد اموی هرکدام در این دوره تبلور فرهنگی خاص خود را داشتند و از آن روی در رنسانس اسلامی سهیم بودند.

در جریان جنگ داخلی سوریه، در اواخر ژوئیه ۲۰۱۲، ارتش آزاد سوریه به همراه پست مرزی مرتبط با عراق، این شهر را تصرف کرد. در اوایل سپتامبر ۲۰۱۲، فرانس ۲۴ گزارش داد که فرودگاه نظامی حمدان تحت حمله ارتش آزاد سوریه قرار دارد.[نیازمند منبع] در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۲، ارتش آزاد سوریه فرودگاه نظامی حمدان و حومه آن را تصرف کرد که زمانی برای انتقال محصولات کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گرفت، اما به پایگاهی برای هلیکوپتر و تانک‌های نظامی تبدیل شده بود. تصرف پایگاه حمدان به این معنا بود که نیروهای ارتش سوریه همه پایگاه‌های هوایی استان دیرالزور (به غیر از فرودگاه نظامی در شهر دیر الزور) را از دست داده‌اند.

یکی از وقایع جالب توجه زندگی او مباهلهاش با قاضی موصل در مورد امامت بوده‌است. این دو نزد پادشاه موصل که آن زمان امیر ناصرالدین ابن حمدان بوده‌است با یکدیگر مباحثه می‌کنند و چون پس از بحث فراوان نتوانستند یکدیگر را متقاعد کنند تصمیم به مباهله گرفتند. گفته می‌شود آن قاضی یک روز بعد از مباهله دچار بیماری شدیدی می‌شود و می‌میرد.

زان که دارد به سوی حمدان رای حَمْدِ حمدان کند نه حمدِ خدای

جعفر بن محمد شیبانی شهرت‌یافته همراه نام جدّش به جعفر بن ورقاء یا ابن ورقاء (۹۰۵-۹۶۳م) (نسب: جعفر بن محمد بن ورقاء شَیبانی) کاتب، شاعر و والی عرب در سدهٔ چهارم قمری بود. میان او و سیف‌الدوله حمدانی مکاتبات به شعر و نثر نوشته می‌شد.

وین زمانم که نوبت پیری است ضعف دندان و وهن حمدانست

باشگاه فوتبال شباب الاهلی (به عربی: نادي شباب الأهلي‎) یک باشگاه فوتبال از امارات متحده عربی است که در شهر دبی قرار دارد. مالک این باشگاه حمدان بن محمد آل مکتوم، ولیعهد حکومت شهر دبی است. الاهلی ثروتمندترین و پرهوادارترین باشگاه فوتبال در امارات است. این باشگاه به دلیل بازیکنان ایرانی که در این تیم بازی کرده‌اند، در میان ایرانیان مقیم دبی نیز هوادار دارد.

هرکرا پوستین و پشمینه ست گردن افراز همچو حمدانست

وین جرم دگر که کام بدخواهان برناید ازین نحیف حمدانم

متنبی شیعه بود و با سیف الدوله حمدانی و خاندان حمدانی‌های شیعه در حلب مرتبط بود؛ و اشعار بسیاری در مدح آن‌ها سروده‌است.