تلمذ

سید احمد خوانساری ابتدا در حوزه علمیه خوانسار نزد سید علی اکبر سنگ شیری خوانساری (پدر سید فضل‌الله خوانساری) و سید محمدحسن خوانساری (برادر وی، درگذشته ۱۳۳۷ ق) سپس در حوزه علمیه اصفهان، نزد میر محمدصادق مدرس، محمدعلی تویسرکانی و عبدالکریم گزی، در حوزه با سابقه نجف همراه با، عمو زاده‌اش سید محمدتقی خوانساری، نزد استادانی چون آخوند خراسانی، سید محمدکاظم طباطبایی یزدی، محمدحسین نائینی، آقا ضیاءالدین عراقی، شیخ الشریعة اصفهانی و سید ابوتراب موسوی خوانساری تحصیل کرد. وی سپس به دزفول مراجعت نمود و چندی نیز در حوزه علمیه این شهر تلمذ نمود و پس از آن وارد شهر اراک و حوزه درس عبدالکریم حائری یزدی شد. همچنین در این دوران خود به‌عنوان مجتهد و مدرس سطوح عالی حوزه، مشغول تألیف و تدریس بود.

شیخ طوسی در دوران جوانی به درجه اجتهاد رسید و کتاب تهذیب الاحکام را در این دوره و با پیشنهاد استادش، شیخ مفید تألیف کرد. وی پنج سال شاگردی شیخ مفید کرد. بعد از مرگ شیخ نزد شاگرد او سید مرتضی حاضر شد و ۲۳ سال تلمذ کرد.

ابوزکریا یا یوحنا بن ماسویه، یکی از استادان برجسته مسیحی دانشگاه جندی‌شاپور است. او چهل سال در آن مرکز علمی و بیمارستان به کار تعلیم و مداوا پرداخته‌است. او نیز در زمان مأمون به بغداد آمد و رئیس بیت‌الحکمه شد و شاگردان برجسته‌ای چون حنین بن اسحاق در محضر او تلمذ کرده‌اند. ماسویه تا سال ۲۴۳ هجری قمری زنده بود و به دستور هارون بسیاری از کتاب‌های پزشکی که پس از فتح انقره (آنکارا) و عموریه و دیگر مراکز علمی روم شرقی به بغداد آورده شده بود، در اختیار وی قرار داده شد تا از روی آن‌ها رونوشت برداشته شود و به زبان عربی ترجمه گردد.

ادیب احمد بن محمود یوکنکی یا ادیب احمد یوقنکی، نویسنده کتاب عتبه الحقایق است. در یوقنک یا یوقناق از توابع تاشکند متولد شده است. ظاهراً در قرن ششم هجری می‌زیسته و آنچه امیر علیشیر نوایی در نسائم المحبت دربارهٔ شخصی به نام ادیب احمد می‌نویسد، اشاره به او دارد. نوایی می‌نویسد: ادیب احمد، در میان ترکان دارای مناقب بسیاری است. از جمله گویند او کور زاییده شده اما بسیار هوشیار، دیندار و مردی بیدار دل بود. از جایگاه خود تا ۴ فرسنگ راه را برای تلمذ، میپمود و…

تحصیلات ابتدایی نظامی در دبستان «دانش اسالم» بود او در ادامه به مدرسه علمیه‌ای واقع در روستای تیتک تالش، نزد دایی خود به تلمذ و فراگرفتن دروسطلبگی و دینی آن روزگار پرداخت. اما بعد از مدتی از تیتک به مدرسه‌ای واقع در روستای سیاه بیل اسالم منتقل شد و در این مدرسه بخش عمده تحصیلات مقدماتی خود را در صرف و نحو و فقه و ادبیات فارسی ادامه داد.

او در سال ۱۳۲۷ راهی قم شد و در درس خارج فقه سید حسین طباطبائی بروجردی و خارج اصول سید روح‌الله خمینی حضور پیدا کرد. وی همچنین مدتی در محضر محمدتقی بهجت تلمذ کرد. در بخش فلسفه، اشارات را نزد جواد خندق‌آبادی تهرانی خواند و در درس منظومه و اسفار سید محمدحسین طباطبایی حاضر شد.تنها اثری که از وی به چاپ رسیده، تفسیر سوره فاتحة الکتاب نام دارد.

ابو جعفر محمد بن حسن طوسی، فقیه، محدّث، رجالی، مفسّر، متکلّم و محقّ شیعه - ملقب به شیخ الطائفه - در سال ۳۸۵ هجری در منطقه طوس خراسان به دنیا آمد. شیخ طوسی در دوران جوانی به درجه اجتهاد رسید و کتاب تهذیب الاحکام را در این دوره و با پیشنهاد استادش، شیخ مفید تألیف کرد. وی پنج سال شاگردی شیخ مفید کرد. بعد از مرگ شیخ نزد شاگرد او سید مرتضی حاضر شد و ۲۳ سال تلمذ کرد.

بهمتی شوم استاد کارخانهٔ عشق تلمذ خردم پس بیاد پیر شوم

او در این بین سالهای طولانی در نزد سید ابوالقاسم خویی تلمذ کرده و از جمله کسانی است که در دوران طولانی شاگرد او بوده‌است.

وی دروس خارج یا عالی حوزوی را نیز تا حدودی در تبریز و قم تلمذ نمود و برای تکمیل آن راهی حوزه علمیه نجف شد و مدت ۱۰ سال در جلسات فقهی و اصولی مراجعی چون سید ابوالقاسم خویی، سید محسن حکیم، سید عبدالهادی شیرازی، حسین حلی و کاشف الغطاء شرکت نمود. و در دروس خارج سید محمدهادی میلانی در کربلا نیز شرکت می‌کرد. وی از همه استادان مذکور در عراق اجازه اجتهاد کسب نمود و در سال ۱۳۸۲ قمری به ایران برگشت.

ابن خفیف نزد استادان متعددی در تصوف، حدیث، فقه و کلام تلمذ کرد. او از جمله عارفانی بود که به کسب علوم ظاهر نیز اهمیت زیادی می‌داد و به همین سبب در میان اهل علوم مختلف صاحب اعتبار بود.