تایلند

تایلَند (Thailand)
گراندپالاس، بانکوک
موقعیت. کشور پادشاهی تایلند در آسیای جنوب شرقی و در شبه جزیرۀ هندوچین قرار دارد. این کشور از شمال شرقی و شرق به لائوس؛ از جنوب به کامبوج، خلیج تایلند (خلیج سیام)، و مالزی؛ از غرب به دریای آندامان و میانمار؛ و از شمال غربی به میانمار محدود است. ۵۱۳,۱۱۵ کیلومتر مربع مساحت دارد و شهر بانکوک پایتخت آن است.سیمای طبیعی. تایلند سرزمینی مدارگانی با کوه های بلند و جنگل های بارانی است. بخش اصلی آن را جلگۀ مرزی پست و وسیعی تشکیل داده که از آبرفت رودخانه های متعدد پدید آمده است. جلگۀ مزبور از حاصل خیزترین نواحی جنوب شرقی آسیاست و در بارندگی های شدید و مونسونهای جنوب غربی، هدف سیلاب های خطرناک و ویرانگر قرار می گیرد. از میان بیش از ۹۵درصد رودخانه های تایلند که در این جلگه جریان دارند می توان به رودخانه های مکونگ، که بخشی از خط مرزی لائوس را تشکیل می دهد، چائو پرایا، که به مِنام یا مادر آب ها معروف است؛ و نیز رودهای وانگ؛ پینگ؛ نان؛ پاساک؛ مون؛ و چی اشاره کرد. رودهای مزبور و بسیاری رودهای دیگر که همگی ریزابه های رودهای مکونگ و چائو پرایا به شمار می آیند، از شمال به جنوب جریان دارند و به خلیج تایلند و دریای چین جنوبی می ریزند. جلگۀ مزبور از شمال به کوه های بلندی منتهی می شود که با دره های ژرف فراوان بریده شده اند. رشته ارتفاعات مزبور، که از شمال به جنوب کشیده شده، در دنبالۀ جنوبی کوه های هیمالیا و فلات تبت قرار دارند و در قرن های ۹ تا ۱۴م مسکن نخستین اقوام تای بوده است. بلندترین نقطۀ تایلند، کوه دوی اینتانون با ارتفاع ۲۵۹۵ متر، در همین ناحیه و در جنوب غربی شهر کوهستانی چیانگ مای قرار دارد. دنبالۀ بخش غربی کوه های مزبور، با نام رشته کوه های دونا و بیلائوکتائونگ، رو به جنوب تا انتهای شبه جزیرۀ مالایا امتداد دارد و کشور میانمار (برمه) را از تایلند جدا می کنند. زیبایی طبیعت، مرداب های ساحلی، بریدگی ها، خلیجک ها، و جزایر و جزیرک های ساحلی متعدد از ویژگی های این بخش است و جزیرۀ پوکت با مساحت ۸۰۰ کیلومتر مربع، در آب های ساحلی دریای آندامان، مهم ترین و زیباترین عارضۀ آن است. بخش شرقی جلگۀ مرکزی موسوم به خورات، تپه ماهورهای ماسه سنگی خشک و بی حاصلی است که ارتفاع آن ها از ۲۰۰ متر تجاوز نمی کند و ریزابه های رود کلونگ، ازجمله رودهای مون و چی، آن را مشروب می کنند. تایلند به چهار ناحیه و ۷۶ استان تقسیم می شود و شهرهای مهم آن عبارت اند از بانکوک، نانبوری، ناکون راچاسیما، پرا ناکون سی آیوتیا، پاتوم تانی، جیانگ مای، ناکون ساوان، و اوبون راچاتانی. این کشور دارای اقلیم مدارگانی و مونسونی است و دما و رطوبت بالا از ویژگی های اقلیمی آن است. اسفند تا اردیبهشت فصل خشک آن است و ماه های بارانی آن از خرداد تا مهر به درازا می کشد؛ ماه های آبان تا بهمن نیز خنک ترین فصل کشور مذکور است. شدیدترین باران خاص نواحی جنوبی و سبک ترین آن به کوهستان های شمال شرقی اختصاص دارد. در مجموع میانگین بارندگی سالانۀ سراسری تایلند در فصل بارانی ۱,۵۰۰ میلی متر و میانگین آن در فصل خشک و کم باران ۲۵۰ میلی متر است. میانگین دمای سالانۀ شهر بانکوک در دی ماه۲۵.۶ درجۀ سانتی گراد و در تیرماه۲۸.۳ درجۀ سانتی گراد است و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۱,۴۰۰ میلی متر می رسد. پوشش گیاهی نواحی جنوبی این کشور از نوع جنگل های بارانی همیشه سبز و در نواحی شمالی از نوع جنگل های مونسونی و گیاهان ساوانایی است. درختان جنگل های مونسونی از گونۀ سخت چوب گران بها و بامبوست و گیاهان ساوانایی بیشتر از علف و جگن تشکیل شده است. کرگدن، فیل، ببر، پلنگ، گاو وحشی، بوفالو، گیبون (یا میمون درازدست)، آهو، خوک وحشی، و انواع خزنده به ویژه مار و تمساح و پرندگان گوناگون حیات وحش آن را تشکیل می دهند.
اقتصاد. حدود نیمی از نیروی کار تایلند به کشاورزی اشتغال دارند و برنج مهم ترین محصول و عمده ترین قلم صادراتی آن را تشکیل می دهد. دیگر محصولات کشاورزی آن عبارت اند از ذرت، نیشکر، لوبیای سویا، کاساوا، آناناس، موز، شیرۀ درخت کائوچو، توتون، و میوه های گرمسیری. ساکنان ارتفاعات شمالی غالباً به کشت خشخاش و تولید تریاک مشغول اند و تلاش برای جانشین کردن گیاهانی چون چای و توتون به جای آن تاکنون به نتیجه نرسیده است. گاو و گاومیش بیشتر برای حمل و نقل به کار می روند و خوک و ماکیان و ماهی برای تغذیه مصرف می شوند. جنگل داری و قطع درختان و صدور چوب از مهم ترین منابع درآمد این کشور است. مساحت جنگل های تایلند۱۱.۶میلیون هکتار (ح ۲۳درصد از مساحت این کشور) است و تولید چوب آن سالانه به۳۶.۵میلیون متر مکعب می رسد. با تسریع روند جنگل زدایی و قطع درختان، جنگل های این کشور به سرعت رو به کاهش می روند و تایلند در آینده ای نه چندان دور با بحران خطرناک زیست محیطی مواجه خواهد شد. صنعت گردشگری از منابع مهم درآمد تایلند است و عواید آن به حدود ۷میلیارد دلار در سال بالغ می شود. پدیدۀ تسونامی ژانویه ۲۰۰۵ به تأسیسات گردشگری پوکت و کرانه های غربی کشور آسیب بسیار رساند و گردشگران بسیاری را به کام مرگ فرستاد. تایلند سومین کشور تولیدکننده و صادرکنندۀ قلع در جهان است و دیگر منابع زیرزمینی آن عبارت اند از گچ، سنگ های قیمتی و زغال. ذخیرۀ نفت تایلند ۳۰۰میلیون بشکه است و ذخیرۀ گاز طبیعی آن به۱۷.۵میلیارد متر مکعب بالغ می شود، و استخراج سالانۀ آن ۳۵۰میلیون متر مکعب است. تولید الکتریسیتۀ این کشور ۹۰میلیارد کیلووات ساعت است و سرانۀ مصرفی آن به ۱,۳۵۰ کیلووات ساعت می رسد. تایلند یکی از صادرکنندگان ماهی و فرآورده های شیلاتی است. میزان صید ماهی آن حدود ۳میلیارد تن و درآمد آن۴.۵میلیارد دلار است. تایلند یک کشور نیمه صنعتی است و تولید سیمان، پالایش نفت، شکر، الیاف مصنوعی، سیگار، ورق های قلع، انواع خودرو، آهن گالوانیزه، فولاد، و کنف ازجمله فعالیت های صنعتی این کشور محسوب می شوند.
حکومت وسیاست. نظام حاکم بر تایلند سلطنتی مشروطه با دو نهاد قانون گذاری است و بومیبول آدولیادج پادشاه این کشور است. مجلس نمایندگان آن ۳۹۳ عضو دارد که مردم آنان را برمی گزینند؛ ۲۷۰ عضو مجلس سنا را نیز شخص شاه منصوب می کند و دورۀ نمایندگی آنان چهار سال است و نخست وزیر این کشور با اکثریت آرای مجلس نمایندگان انتخاب می شود.
مردم و تاریخ. جمعیت تایلند حدود ۶۷,۰۴۱,۰۰۰ نفر است (۲۰۱۰)و تراکم نسبی آن به۱۳۰.۶ نفر در کیلومتر مربع می رسد. رشد سالانۀ جمعیت این کشور۰.۷ درصد است و تای ها ۷۵ درصد از جمعیت آن را تشکیل می دهند. اکثریت نزدیک به اتفاق مردم تایلند بودایی اند و ۶۹درصدشان در روستاها زندگی می کنند و زبان رسمی آنان تایی است. میانگین امید به زندگی در تایلند ۷۰ سال است و۹۵.۵ درصد از بزرگسالان آن باسوادند. تایلند، که به معنای سرزمین آزاد است اگرچه هیچ گاه مستعمره نبوده ولی غالباً مورد تجاوز قرارگرفته است. ساکنان اولیۀ آن حدود ۱,۰۰۰ سال پیش احتمالاً از جنوب غربی چین به این سرزمین مهاجرت کرده اند. در قرن ۱۳م امپراتوری مقتدر سوخوتای در صحنۀ تاریخ این کشور ظاهر شد و در ۱۳۵۰م خاندان سلطنتی آیوتایا آن را منقرض کرد. برمه ای ها در ۱۷۶۷ تایلند را تصرف کردند و کوتاه زمانی بعد آن جا را ترک کردند. در ۱۷۸۲ خاندان چاکری، که حکومت آنان تاکنون ادامه دارد، زمام امور کشور را دردست گرفتند و شهر بانکوک را به پایتختی برگزیدند و پس از انقلاب آرام و بدون خون ریزی ۱۹۳۲ نظام سلطنتی مشروطه جانشین نظام سلطنتی خودکامه شد. ژاپن در جنگ جهانی دوم این کشور را اشغال کرد؛ با این که تایلند بعد از جنگ کمک های اقتصادی و نظامی بسیاری دریافت کرد، کودتاها، جنگ های عقیدتی و داخلی کشورهای همسایه و نیز جنگ ویتنام در وضع اقتصادی و اجتماعی تایلند آثار منفی برجا گذاشته است.