تادیب

و گر زلفم سر از فرمان بری تافت هم از سر تافتن تادیب آن یافت

چشم ستیزنده را چابک تادیب زن ظلم رساننده را لشکر فرویش نه

ابوحفص گوید خوف تازیانۀ خدایست تادیب کند آنرا که از درگاه او رمیده باشد.

در مجلس تادیب تو چون سوسن و نرگس از بیم زبان لال وز غم دیده مشهد

روزگارش همی کند تادیب تا چنین کارها دگر نکند

و قال النبی «یطلع قوما من اهل الجنة الی قوم من اهل النار، فیقولون لهم ما ادخلکم النار و انما ادخلنا اللَّه فی الجنة بفضل تادیبکم و تعلیمکم، و قالوا انا کنّا نامر بالخیر و لا نفعله».

و مثل نفس همچون باز است که تادیب وی بدان کنند که مر او را اندر خانه کنند و چشم او بدوزند تا از هرچه دور بوده است خو باز کند، آنگاه اندک گوشت همی دهند تا باز دار الفت گیرد و مطیع وی گردد و همچنین نفس را با حق تعالی انس پیدا نیاید تا آنگاه که او را از همه عادتها فطام نکنی و راه چشم و گوش و زبان اندر نبندی. و به عزلت و گرسنگی و خاموشی و بی خوابی وی را ریاضت نکنی و این اندر ابتدا بر وی دشوار بود، چنان که بر کودک که وی را از شیر باز کنند، آنگاه پس از آن چنان شود که اگر نیز شیر به ستم به وی دهند نخورد.

کیاست تو کند قصر عدل را تاسیس سیاست تو کند دیو ظلم را تادیب

گرش دستی بصورت زدنه کین است که تادیب است و عین رحمت اینست

که من ز جای فرو جستم و بیک ناگاه زدم بگز لک تادیب هر دو را گردن