ساز و نوا

جام میم پر از می و در دست رعشه‌دار دور از صدای ساز و نوا می‌کنم سماع

تا توان فیض ز حافظ سخنی پیدا کن تا به قول و غزلش ساز و نوائی بکنیم

الکساندر گریگوری هاروتونیان (آرتونیان) (ارمنی: Ալեքսանդր Գրիգորի Հարությունյան؛ ۲۳ سپتامبر ۱۹۲۰ – ۲۸ مارس ۲۰۱۲) یک آهنگساز و نوازنده پیانو اهل ارمنستان و یکی از آهنگسازان برجستهٔ دوران شوروی ارمنستان بود.

شاهان چو بروز بزم ساغر گیرند بر ساز و نوای چنگ چاکر گیرند

مشکاتیان از سال ۱۳۵۶، همکاری با رادیو را زیر نظر هوشنگ ابتهاج آغاز کرد با این حال پس از واقعهٔ ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ از رادیو استعفا داد و مؤسسهٔ چاووش را با همکاری هنرمندان گروه عارف و شیدا تشکیل داد. سپس با همکاری شهرام ناظری، تصنیف «مرا عاشق» را بر روی شعر مولانا ساخت. از سال ۱۳۵۸ تا سال ۱۳۶۷ و بعدتر در اوایل دههٔ ۷۰ با محمدرضا شجریان همکاری داشت که نتیجهٔ این همکاری، آثار ماندگاری چون بیداد، آستان جانان، سِرّ عشق، نوا، دستان، گنبد مینا، دود عود، جان عشاق و قاصدک بود. وی در اکثر این آثار، به‌عنوان آهنگ‌ساز و نوازندهٔ سنتور (در سِرّ عشق به‌عنوان نوازندهٔ سه‌تار و در جان عشاق و دود عود فقط آهنگ‌ساز) همکاری داشت.

استپان گئورگی الماس (ارمنی: Ստեփան Գևորգի Էլմաս؛ زاده ۲۴ دسامبر ۱۸۶۴ – درگذشته ۱۱ اوت ۱۹۳۷) آهنگساز و نوازنده پیانو اهل ارمنستان بود.

سامان احتشامی (زادهٔ ۱ اردیبهشت ۱۳۵۷ در تهران) موسیقی‌دان، آهنگ‌ساز و نوازندهٔ پیانوی اهل ایران است. وی از طریق همکاری با جواد معروفی، محمد سریر و اسماعیل امین موید با ساز پیانو وارد دنیای موسیقی شد و در سال ۱۳۷۱ با انتشار آلبوم باغ به باغ فعالیت رسمی خود را آغاز کرد.

آندره آرزومانیان (ارمنی: Անդրե Արզումանյան; زادهٔ ۱۵ آبان ۱۳۳۳ در تهران – درگذشتهٔ ۱۱ خرداد ۱۳۸۹ در تهران) موسیقی‌دان، آهنگساز و نوازندهٔ پیانو ارمنی‌تبار اهل ایران بود. آلبوم موسیقی «پاییز طلایی» با آهنگسازی فریبرز لاچینی، از جمله آثار سرشناس او در عرصهٔ نوازندگی پیانو است.

ان النفس لاماره بالسوء الایه، مطرب عشق عجب ساز و نوائی دارد، قامع الراس عجب نفس باطل السحر کین و کبر، هباکن هر هوا، فتورده هر غرور، جامع الخیرات، مانع الشرور.

الکساندر نیکولایویچ اسکریابین (به روسی: Александр Николаевич Скрябин)) آهنگساز و نوازنده پیانو اهل روسیه بود.

اسماعیل زرین‌فر (زادهٔ ۱۲۸۰ – درگذشتهٔ ۲۷ اسفند ۱۳۷۱) موسیقی‌دان، آهنگساز و نوازنده ویلن و کمانچه اهل ایران بود.

کار ما بیرون شد از ساز و نوا وقت تجرید است و کنج انزوا

غزل سرا و سخنگوی و نغمه سنج به کام ترانه ساز و نواخوان، صفیر زن به مراد

آرش در گروه «راز شب» که آلبوم دار قالی را به بازار عرضه کرد، به‌عنوان آهنگ‌ساز و نوازندهٔ گیتار حضور داشت.

آرش کامور (زادهٔ ۱۳۵۸ در نیشابور) آهنگساز و نوازندهٔ کمانچه اهل ایران است.

فریبرز لاچینی آهنگساز و نوازندهٔ برجستهٔ ایرانی، در سایت اختصاصی خود، موسیقی بی‌کلام تعداد قابل توجهی از ترانه‌های ابی را که از نواخته‌های خود ایشان است همراه با نت آنها، در دسترس همگان قرار داده است. مجموعه آلبوم‌هایی تحت عنوان بوی دیروز در ۱۷ مجموعه نیز به فریبرز لاچینی منسوب است که در آن‌ها وی در هر آلبوم، به صورت پراکنده، موسیقی بی‌کلام یکی دو تا از کارهای ابی را نیز عرضه کرده است.

صائب این آن غزل حافظ شیرین سخن است مطرب عشق عجب ساز و نوایی دارد

مطرب امروز مگر نغمه سرائی دگر است که بهر ناله نیف ساز و نوائی دگر است

گر بی تو مرا راه به جایی می‌بود در هر حالم ساز و نوایی می‌بود

با ساز و نوا باش و ببین تا چه سرودم ای آن که سنان پای زن نعره دف توست