جدول تناوبی
معنی کلمه جدول تناوبی در دانشنامه عمومی

جدول تناوبی

معنی کلمه جدول تناوبی در دانشنامه عمومی

جدول تناوبی عنصرهای شیمیایی یا جدول دوره ای عنصرهای شیمیایی یا جدول مَندَلیُف ( به انگلیسی: Periodic table یا periodic table of elements ) ، نمایش جدولی عنصرهای شیمیایی بر پایهٔ عدد اتمی، آرایش الکترونی و ویژگی های شیمیایی آن ها است. ترتیب جایگیری عنصرها در این جدول از عدد اتمی ( شمار پروتون ها ) کمتر به سوی عدد اتمی بالاتر است. شکل استاندارد این جدول ۱۸ × ۷ است؛ عنصرهای اصلی در بالا و دو ردیف کوچکتر از عنصرها در پایین جای دارد. می توان این جدول را به چهار مستطیل شکست، این چهار بلوک مستطیلی عبارتند از: بلوک اس در سمت چپ، بلوک پی در راست، بلوک دی ( فلزات واسطه ) در وسط و بلوک اف ( فلزات واسطهٔ داخلی ) در پایین. ردیف های این جدول، دوره و ستون های آن، گروه های جدول تناوبی نام دارند. همچنین گاهی برخی از این گروه ها نام های ویژه ای دارند. برای نمونه گروه هالوژن ها و گازهای نجیب از آن جمله اند. هدف از ساخت جدول تناوبی، چه به شکل مستطیلی و چه به شکل های دیگر، بررسی بهتر ویژگی های شیمیایی عنصرها بوده است. این جدول، کاربرد زیادی در دانش شیمی و پردازش رفتار عنصرها دارد.
جدول تناوبی با نام دیمیتری مندلیف شناخته شده است، با اینکه پیشروان دیگری پیش از او وجود داشته اند. او جدولی مشابه جدول تناوبی امروزی را در سال ۱۸۶۹ منتشر کرد. این، نخستین جدولی بود که به این گستردگی مرتب شده بود. مندلیف این جدول را تهیه کرد تا ویژگی های دوره ای آنچه که بعدها «عنصر» نام گرفت را بهتر نشان دهد. وی توانسته بود برخی ویژگی های عنصرهایی که هنوز کشف نشده بود را پیش بینی کند و جای آن ها را خالی گذاشته بود. کم کم با پیشرفت دانش، عنصرهای تازه ای شناسایی شد و جای خالی عنصرها در جدول پُر شد. با شناسایی عنصرهای نو و گسترش شبیه سازی های نظری دربارهٔ رفتار شیمیایی مواد، جدول آن روز مندلیف بسیار گسترده تر شده است.
همهٔ عنصرهای شیمیایی از عدد اتمی ۱ ( هیدروژن ) تا ۱۱۸ ( اوگانسون ) شناسایی یا ساخته شده اند. دانشمندان هنوز به دنبال ساخت عنصرهای پس از اوگانسون هستند و البته این پرسش را پیش رو دارند که عنصرهای تازه تر چگونه جدول را اصلاح خواهند کرد. همچنین ایزوتوپ های پرتوزای بسیاری هم در آزمایشگاه ساخته شده است.
همهٔ نسخه های جدول تناوبی تنها دربردارندهٔ عنصرهای شیمیایی هستند و مخلوط، ترکیب یا ذرهٔ زیراتمی در آن ها جایی ندارد. [ پ ۱] هر عنصر شیمیایی یک عدد اتمی یکتا دارد و این عدد برابر با شمار پروتون ها در هستهٔ اتم آن عنصر است. اتم های گوناگون یک عنصر می توانند شمار نوترون های متفاوتی داشته باشند. در این حالت به آن ها ایزوتوپ گفته می شود. برای نمونه کربن سه ایزوتوپ طبیعی دارد. همهٔ ایزوتوپ های کربن ۶ پروتون، و بیشتر آن ها ۶ نوترون دارند؛ اما یک درصد آن ها ۷ نوترون و شمار بسیار کمتری از آن ها ۸ نوترون دارند. ایزوتوپ ها در جدول تناوبی به صورت جداگانه، نمایش داده نمی شوند؛ بلکه میانگین آن ها به عنوان جرم اتمی در زیر عنصر درج می شود. برای عنصرهایی که هیچ ایزوتوپ پایداری ندارند، جرم اتمی پایدارترین یا متداول ترین ایزوتوپ آن ها درون پرانتز نوشته می شود.
جملاتی از کاربرد کلمه جدول تناوبی

جملاتی از کاربرد کلمه جدول تناوبی

در جدول تناوبی عناصر، این عنصر یک عنصر فوق سنگین در بلاک پی محسوب می‌گردد. این عنصر عضو دورهٔ هفتم جدول تناوبی می‌باشد و همچنین سنگین‌ترین عضو گروه کربن (گروه ۴ اصلی) می‌باشد. این عنصر همچنین سنگین‌ترین عنصری است که تا به امروز مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته‌است.
والتر راسل در سال ۱۹۲۶ با استفاده از جدول تناوبی «مارپیچ» وجود دوتریم را پیش‌بینی کرد.
شیمی کوانتومی نسبیتی زیرشاخه‌ای از شیمی و فیزیک است که با اِعمال روش‌های نسبیتی به شیمی کوانتومی سعی در توضیح مشخصات و ساختار عناصر شیمیایی به خصوص عناصر سنگین‌تر با عدد اتمی بالاتر در جدول تناوبی دارد.
غیرفلزات سرگروه در گروه‌های غیرفلزی در جدول تناوبی عناصر شیمیایی که در بالای این گروه‌ها جای دارند آنیون‌های قوی‌تری نسبت به غیرفلزات پایین‌تر این گروه‌ها تشکیل می‌دهند.
ازت، اکسیژن و فلوئور از غیرفلزاتی هستند که در اثر قرار گیری در کنار اتم‌های فلزی در ترکیبات شیمیایی آنیون می‌دهند. این غیر فلزات به ترتیب از عناصر گروه‌های پنجم ششم و هفتم جدول تناوبی عناصر شیمیائی اند.
جای تعجب است که فیزیکدانان قرن نوزدهم محقق نداشته‌اند که اگر اتر جهانی وجود دارد، باید خواصی کاملاً متفاوت با خواص اجسام مادی معمول و متعارف برای ما داشته باشد. در واقع کاملاً معلوم شده بود که قابلیت تراکم گازها، سیالی مایعات، کشسانی جامدات و همه خواص دیگر اجسام مادی مربوط به ساختمان مسکونی آنهاست، و نتیجه حرکت مولکول‌ها و نیروهایی است که بر آن‌ها وارد می‌شود. چنین به نظر می‌رسد که جز یک نفر شیمیدان روسی، به نام مندلیف، که در جدول تناوبی عناصر خودش عدد اتمی صفر را به اتر جهانی اختصاص داد، شخص دیگری هرگز فکر نکرده بود که شاید اتر جهانی از خود ساختمان ملکولی داشته باشد. در هر حال چنین فرضیه‌ای فقط به پیچیدگی‌های بعدی منجر می‌شد.
زنان سقط جنین، مرده‌زایی و ناهنجاری‌های ژنتیکی را در فرزندانشان تجربه می‌کردند. محققان دریافتند که خاک مرجانی رفتار متفاوتی با خاک سرزمین اصلی دارد زیرا حاوی پتاسیم بسیار کمی است. گیاهان و درختان به راحتی پتاسیم را به عنوان بخشی از فرایند طبیعی بیولوژیکی جذب می‌کنند، اما از آنجایی که سزیم بخشی از همان گروه جدول تناوبی است، در فرایند شیمیایی بسیار مشابهی توسط گیاهان جذب می‌شود. مشخص شد که ساکنان جزیره که ناآگاهانه شیر نارگیل آلوده مصرف می‌کردند، غلظت‌های غیرطبیعی سزیم در بدن خود داشتند. آمریکا تصمیم گرفت که ساکنان جزیره برای بار دوم از جزیره مرجانی تخلیه شوند.
سالهای زیادی، عنصر ۸۵ در جدول تناوبی جایش خالی بود و کسی نتوانسته بود آن را کشف کند. اما از روی جدول تناوبی چنین برمی‌آمد که این عنصر باید از اعضای خانواده کلر و ید باشد. مندلیف هم معتقد بود که عنصری به نام اکاید با عدد اتمی ۸۵ وجود دارد و آن را پیش‌بینی کرده بود.