آذربایجان
معنی کلمه آذربایجان در فرهنگ فارسی
نامی است که امروزه بولایت اران داده اند
معنی کلمه آذربایجان در دانشنامه عمومی
نام منطقه ای در شمال رود ارس که به جمهوری آذربایجان معروف است، توسط جغرافی دانان و تاریخ نگاران یونان باستان آلبانی قفقاز نامیده می شد. برای نمونه استرابون ( ۶۴ یا ۶۳ پیش از میلاد - ۲۴ میلادی ) ، جغرافیدان یونانی، آلبانی را سرزمینی جدا از آتروپاتن ( نام باستانی آذربایجان ) معرفی می کند و آن را به عنوان «سرزمینی از دریای خزر تا رود آلازانی و سرزمین آتروپاتن ماد در جنوب» توصیف می کند.
مووسس کاغانکاتواتسی، نویسنده کتاب تاریخ کشور آلبانی، که دوره میان سده چهارم تا دهم میلادی را در بر می گیرد، مرزهای آلبانی را مرزی توصیف می کند که از رود ارس فراتر نمی رود.
افزون بر آثار یونانی، جغرافی دانان و مورخان مسلمان فراوانی نیز در مورد مرزهای جغرافیایی آران و آذربایجان اطلاعاتی ارائه کرده اند. به عنوان مثال، ابن حوقل، جغرافی دان مسلمان سده دهم میلادی، نقشه ای از آذربایجان و آران را با رود ارس به عنوان مرز طبیعی بین این دو منطقه ترسیم کرده است. استخری، یکی دیگر از جغرافی دانان مسلمان از همان سد، آران و آذربایجان را به عنوان دو منطقه مجزا معرفی می کند. یاقوت حموی، زندگی نامه نویس و جغرافی نویس مسلمان سده چهاردهم، در کتاب معجم البلدان مرزهای جغرافیایی آران و آذربایجان را به وضوح جدا می کند:
آران، نامی ایرانی، سرزمینی وسیع با شهرهای بسیار است که یکی از آن ها جنزه است. این همان شهری است که مردم آن را گنجه و نیز بردعه، شمکور و بلقان می نامند. رودخانه ای به نام ارس آذربایجان را از آران جدا می کند. همه چیز در شمال و غرب این رود آران است و هرچه در جنوب قرار دارد آذربایجان است.
معنی کلمه آذربایجان در دانشنامه اسلامی
جمهوری آذربایجان در منطقه جغرافیایی قفقاز و در گذرگاه اروپا و آسیای جنوب غربی و در جوار دریای خزر قرار گرفته است. نوع حکومت جمهوری آذربایجان جمهوری پارلمانی چند حزبی با یک مجلس قانونگذاری است. جمهوری آذربایجان سکولار است و از سال ۲۰۰۱ به عضویت شورای اروپا در آمده است. ولی به دلیل عدم وجود نهادهای دموکراتیک این جمهوری تازه استقلال یافته، هم چنان از میراثهای ساختار استبدادی اتحاد جماهیر شوروی رنج می برد. اکثریت جمعیت جمهوری آذربایجان مسلمان شیعه هستند. ۸۹٪ جمعیت آن ترک زبان هستند. در کنار زبان ترکی آذربایجانی (زبان رسمی) زبانهای روسی، ارمنی، کردی ،تالشی، عبری و لزگی نیز صحبت می شود.
جمهوری آذربایجان در جنوب رشته کوهای قفقاز و شمال رودخانه ارس در مجاورت دریای خزر واقع شده. کشورهای مجاور جمهوری آذربایجان عبارت اند از: ایران، ارمنستان، ترکیه، گرجستان، روسیه و کشورهای دیگر کناره دریای خزر، ترکمنستان و قزاقستان. جمهوری آذربایجان شامل منطقه خود مختار نخجوان است که در غرب ارمنستان، شمال غرب ایران و شرق ترکیه قرار دارد.
تقسیمات کشوری جمهوری آذربایجان به این صورت است که کشور به 59 بخش، 11 شهر و 1 جمهوری خودمختار تقسیم شده است. جستار وابسته: فهرست شهرهای جمهوری باکو پایتخت با ۱۹۰۰۰۰۰ نفر جمعیت بزرکترین شهر کشور گنجه جمعیت ۳۰۰۰۰۰ آستارای جمهوری آذربایجان اردوباد خان کندی سومقاییت شوشا شکی شیروان شاماخی
از لحاظ آب و هوائی جمهوری آذربایجان دارای چندین نوع آب و هوای مختلف است. درجه هوای متوسط در مناطق جلگه ای شمال و شرق کشور تا ۶ سانتیگراد در زمستان و ۲۶ سانتیگراد در تابستان می رسد، در حالیکه در مناطق کوهستانی غربی زمستانها تا ۹- در زمستان و ۱۲ درجه سانتیگراد در تابستان می رسد. بطور کلی شمال و شرق کشور دارای آب و هوای نسبتاً خشک و کوهستانی است در حالیکه منطقه جنوب شرقی آب و هوای مرطوب و ملایم تری دارد. مناطق غربی شامل قره باغ و نخجوان نسبتاً مرطوب و کوهستانی هستند. مناطق مرکزی شامل جلگه های وسیع مستعد کشاورزی است که توسط رود کورا آبرسانی می شوند.
نرخ رشدجمعیت: ۵۲/۰ متوسط تولید ناخالص داخلی:۳۴۰۰ دلار نرخ رشد اقتصادی:۱۰٫۲ (۲۰۰۴) جمهوری آذربایجان در مقایسه با جمهوریهای تازه استقلال یافته اطراف خود در اثر بهره برداری از منابع نفتی و سرمایه گزاری پس از استقلال توسعه بیشتری پیدا کرده است. با وجود این بعد از استقلال این کشور، تورم فزاینده ناشی از آثار جنگ قره باغ همراه با سیاست های آزادسازی قیمت ها و خصوصی سازی اقتصاد موجب شد که مردم جمهوری آذربایجان تحت فشارهای شدید اقتصادی قرار گیرند و قدرت خرید آنها به سرعت کاهش یابد ولی از سال ۱۹۹۶ میلادی، افزایش درآمدهای حاصل از قراردادهای نفتی بین المللی، روند رو به رشد سرمایه گذاری خارجی، اعتبارات صندوق بین المللی پول و بانک جهانی و مساعدت کشورهای اروپایی موجب شد تا اقتصاد نابسامان این کشور کمی رو به بهبود گذارد.
جمهوری آذربایجان برای ثبات بخشیدن به اوضاع اقتصادی با کمک صندوق بین المللی پول دو برنامهٔ اقتصادی را به اجرا درآورده و توانسته است میزان تورم را کاهش دهد.میزان تورم در این کشور از ۴۱۱ درصد در سال ۱۹۹۵ میلادی به ۲۰ درصد در سال ۱۹۹۶ میلادی و ۷/۳ درصد در سال ۱۹۹۷ و صفر درصد در سال ۱۹۹۸ میلادی و (۵-) درصد در نیمه نخست سال ۲۰۰۰ میلادی کاهش یافته است. انجام اصلاحات اقتصادی در این کشور و آزادسازی تجارت موجب پاگیری طبقه جدیدی از تجار و صاحبان صنایع با سرمایه های اندک شد.با این حال نباید فراموش کرد که این کشور در مرحله گذار از اقتصاد متمرکز کمونیستی به اقتصاد بازار است و هنوز بخش هایی از اقتصاد کشور به شیوه سابق اداره می شود. چنین به نظر می رسد که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سابق تاکید دولت جمهوری آذربایجان در بخش اقتصادی بیشتر بر توسعه فعالیتهای نفتی بوده است. ولی پیش از این توسعه کشاورزی نیمه مکانیزه در جمهوری آذربایجان مورد تاکید قرار داشت. خشکسالی های پی در پی چند سال اخیر تا حد زیادی در انگیزه توسعه بخش کشاورزی جمهوری آذربایجان خلل ایجاد کرده و خسارات فراوانی در این بخش به بار آورده است. البته در دهه های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی سرمایه گذاری های کلانی در این بخش صورت گرفت. سالهای ۱۹۷۵ تا ۱۹۸۵ میلادی اوج رونق کشاورزی در جمهوری آذربایجان بود. در اواسط ۱۹۸۰ میلادی این جمهوری حدود ۱۸ درصد از کل نیازهای موادغذایی، ۷ درصد محصول پنبه، ۵/۲۲ درصد از تنباکو و ۲۱ درصد انگور اتحاد جماهیر اتحاد جماهیر شوروی سابق را تولید می کرد.اما پس از استقلال، میزان تولید محصولات کشاورزی و دامی کاهش چشمگیری داشته است. کمبود منابع مالی برای تأمین کود، بذر، تجهیزات و ماشین آلات و فقدان سیستم مدیریتی کارآمد از دلایل عمده این کاهش است. جمهوری آذربایجان با کمک کارشناسان بانک جهانی و صندوق بین المللی پول و با اجرای برنامه های خصوص سازی و واگذاری زمین های زراعی و اختصاصی یارانه سوخت به کشاورزان درصدد توسعه بخش کشاورزی برآمده است. علیرغم وجود زمینه های مساعد کشاورزی، در شرایط کنونی این جمهوری مجبور به واردات ۴۰۰ میلیون دلار مواد غذایی در سال است.طبق برآورد ژوئیه سال ۲۰۰۰ میلادی میزان تولید ناخالص داخلی (GDP) جمهوری آذربایجان حدود ۵ میلیارد دلار بود که تولیدات کشاورزی ۸/۱۸ درصد، تولیدات صنعتی ۸/۴۲ درصد و فعالیتهای خدماتی ۳/۳۸ درصد از آن را تشکیل می داد.اگرچه میزان تولید ناخالص داخلی جمهوری آذربایجان در سال ۱۹۹۸ میلادی حدود ۴ میلیارد دلار بود ولی بالا رفتن قیمت جهانی نفت خام منجر به ترقی میزان تولید ناخالص داخلی این کشور شده است.میانگین رشد تولید ناخالص داخلی جمهوری آذربایجان در فاصله سالهای ۱۹۹۰ تا۱۹۹۸ میلادی (۸۵/۱۰-) درصد بود ولی این میزان در انتهای سال ۱۹۹۹ میلادی به ۱۰ درصد افزایش یافت ودر سال ۲۰۰۰به۱/۱۱درصد رسید.(The states man year book، ۲۰۰۳.p.۲۴۸) همچنین متوسط درآمد سرانه مردم از تولید ناخالص داخلی این جمهوری در سال ۲۰۰۳ به ۳۴۰۰ دلار رسید .
استخراج نفت خام و گاز طبیعی، تولید فرآورده های نفتی، صنایع فلزی، استخراج سنگ آهن، تولید سیمان، مواد شیمیایی و پتروشیمی و منسوجات مهم ترین فعالیت صنعتی این کشور را تشکیل می دهد. از تعداد بالای مهاجرین و آوارگان (حدود ۷۰۰ هزار نفر) در جمهوری آذربایجان باید به عنوان یکی از بزرگ ترین معضلات اقتصادی این کشور نام برد. تأمین مخارج این گروه از افراد بخشی از درآمدهای نفتی جمهوری آذربایجان را صرف خود می کند. همچنین صنایع این کشور قدیمی و فرسوده است و هزینه بالای استهلاک صنعتی در این کشور مانع از سرعت توسعه اقتصادی آن شده است. جمهوری آذربایجان تولیدکنندهٔ مواد کشاورزی نظیر غلات، پنبه، توتون، سیب زمینی، میوه ها، سبزی ها و چای می باشد. صادرات این کشور علاوه بر محصولات کشاورزی شامل کالاهای صنعتی، مواد غذایی، ماشین آلات و ماشین های فلزکاری، محصولات نساجی، نفت وگاز و مواد شیمیایی و پتروشیمی می باشد. در مقابل، جمهوری آذربایجان به واردات محصولات صنایع غذایی، ماشین آلات صنعتی وفلزکاری، برخی مواد غذایی، ماشین آلات تولید فلزات غیرآهنی و آهنی وبرخی محصولات کشاورزی نیاز دارد.جمهوری آذربایجان برای سروسامان بخشیدن به وضعیت اقتصادی خود تلاش های دامنه داری برای جذب سرمایه های خارجی به ویژه در بخش نفت و گاز به عمل آورده است. با وجود ذخایر غنی نفت و گاز در جمهوری آذربایجان، این بخش از اهمیت بسزایی در آیندهٔ اقتصاد این کشور برخوردار است. مطابق گزارش سازمان های اقتصادی، در سال ۱۹۹۶ م (۱۳۷۵ ش) شرکت های خارجی حدود ۷۰۰ میلیون دلار در اقتصاد این کشور سرمایه گذاری کرده اند. مجموع سرمایه گذاری خارجی جذب شده در سال ۱۹۹۷ م (۱۳۷۶ ش) حدود یک میلیارد دلار برآورد می شود. برای اقتصاد جمهوری آذربایجان که به بیش از ۲۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری بویژه در بخش نفت وگاز نیاز دارد، روند رو به رشد سرمایه گذاری خارجی به خصوص از سوی سرمایه گذاران آمریکایی حایز اهمیت است. کارشناسان اقتصادی بر این باورند که با بهبود شرایط اقتصادی جمهوری آذربایجان، بازار این کشور رو به توسعه می باشد."(افشردی،ص۱۹۶) در فرآیند گذر از نظام گذشته به نظام جدید، بخش های اقتصادی نیز دچار تغییراتی گردید بطوری که در سالهای ۹۷-۱۹۹۵ م، سهم بخش های صنعت و کشاورزی در تولید ناخالص داخلی کاهش و سهم بخش ساختمان و بخش بازرگانی رو به افزایش گذاشت. این تغییرات ساختاری در اقتصاد کشور عمدتاً ناشی از جریان آزاد سازی قیمت ها و دیگر سیاست های اقتصادی دولت است که از سال ۱۹۹۲ م در این کشور آغاز گردیده است. تولید ناخالص داخلی جمهوری آذربایجان بر اساس هزینه های جاری نیز نشان دهندهٔ رشد مصرف خانواده ها و نیز مصرف بخش دولتی است. بطوری که هزینه های مصرفی بخش خصوصی از ۱۰۲ میلیارد منات در سال ۱۹۹۳ م به ۱۲۰۴۳ میلیارد منات در سال ۱۹۹۷ م بالغ گردیده است. همچنین، طی این دوره، مصارف بخش دولتی نیز از ۴۸ میلیارد منات به ۱۸۲۸ میلیارد منات افزایش پیدا کرده است. در سال ۱۹۹۳م، جمهوری آذربایجان از حوزهٔ روبل خارج گردید و از اول مارس ۱۹۹۴م، منات به عنوان پول ملی و رسمی کشور شناخته شد و برای توسعهٔ بازار پولی، مبادلات ارزی در شبکهٔ بین بانکی باکو بوجود آمد. در سال ۱۹۹۵م، سیستم تک نرخی ارز بوجود آمدو نیز در همین سال، در اثر اجرای برنامه های تثبیت اقتصادی که از طرف صندوق بین المللی پول حمایت می شد، نرخ تورم از ۱۶۶۴ درصد در سال ۱۹۹۴م به ۸/۴۱۱ درصد در سال ۱۹۹۵م، ۸/۱۹ درصد در سال ۱۹۹۶ و ۷/۳ درصد در سال ۱۹۹۷م کاهش یافت. در سال ۱۹۹۶، اصلاحات ساختاری از جمله خصوصی سازی ادامه یافت اما گسترش فساد مالی و مقاومت نهادها و مدیران شرکت های دولتی مانع از پیشرفت سریعتر برنامه های اصلاحی و جلب سرمایه های خارجی برای تجدید ساختار صنایع غیرنفتی در این کشور شده است.
[ویکی حج] آذربایجان. آذربایجان کشوری مسلمان با اکثریت شیعی در جنوب قفقاز که در مسیر حج اهالی ماوراءالنهر و ایرانیان بوده است. این کشور در دوران حکومت امویان، زیر نفوذ خلافت درآمد. ساجیان و شروانشاهان در زمان عباسیان بر این منطقه حکومت می کردند و پس از روی کار آمدن صفویان در ایران، آذربایجان تحت نفوذ ایران درآمد. در عهد قاجار، طی عهدنامه گلستان و ترکمنچای آذربایجان به روسیه واگذار شد و با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در ۱۹۹۱ آذربایجان به استقلال دست یافت.
تا پیش از جدایی آذربایجان از ایران، حج گزاری مردم آذربایجان بخشی از حج گزاری ایرانیان بود و حاجیان این منطقه با عبور از ایران و بغداد راهی مکه می شدند و یا با عبور از آناتولی و قلمرو دولت عثمانی، به قدس و سپس از راه مصر یا شام به مکه می رفتند. راه دیگر سفر حج مردم این منطقه در قرن نوزدهم، دریایی بود که حاجیان آذربایجان با عبور از دریای سیاه به استانبول و سپس از طریق مصر و دریای سرخ به جده رهسپار می شدند. پس از جدایی آذربایجان از ایران حج گزاری آذربایجان زیر مجموعه حج مسلمانان روسیه قرار گرفت و در دوران حکومت تزارها و دوران حاکمیت کمونیسم، حج مسلمانان این منطقه با دشواری هایی همراه بود؛ اما با استقلال جمهوری آذربایجان، اجرای فرایض دینی، از جمله حج، در این کشور آزاد شد.
گردآمدن اطرافیان در منزل حاجی، گرفتن حلالیت و زیارت مزار اولیا و بزرگان دینی از آداب قبل از سفر حج و استقبال از حاجی، قربانی کردن، میهمانی دادن، پوشیدن لباس «چوخا»، چاووشی خوانی و تهیه سوغاتی از آداب پس از سفر حج در کشور آذربایجان است.
[ویکی فقه] آذربایجان (ابهام زدایی). واژه آذربایجان به مناطق جغرافیایی ذیل اطلاق می شود. • استان آذربایجان شرقی، یکی از استان های شمالغرب ایران• استان آذربایجان غربی، یکی از استان های شمالغرب ایران• جمهوری آذربایجان، از کشورهای شوروی سابق، یکی از مناطق مهم شیعه نشین در جهان اسلام
...
[ویکی شیعه] آذربایجان (ابهام زدایی). آذربایجان می تواند بر مفاهیم زیر تطبیق کند:
[ویکی شیعه] آذربایجان (کشور). آذربایجان کشوری است در منتهی الیه جنوب شرقی اروپا که در ساحل غربی دریاچه خزر قرار گرفته است. بیش از ۹۹٪ مردم این کشور مسلمان هستند و ۸۵٪ از آنها (=نزدیک به هفت میلیون نفر) از مذهب تشیع پیروی می کنند. این سرزمین تا حدود دویست سال پیش جزو خاک ایران بود ولی در جنگ ایران و روسیه، طی قراردادهای گلستان و ترکمنچای به روسیه ملحق شد. شهرهای نارداران، شماخی و گنجه از مراکز اصلی تشیع در این سرزمین است. مزار بی بی هیبت و امامزاده رحیمه خانم از زیارت گاه ها و مراکز تجمع شیعیان است.
جمهوری آذربایجان با ۸۶۶۰۰ کیلومتر مربع مساحت در منتهی الیه جنوب شرقی اروپا قرار گرفته و از شمال با کشورهای روسیه و گرجستان، از غرب با جمهوری ارمنستان، از جنوب با ایران و از شرق نیز با دریای خزر مرزی به طول ۸۰۰ کیلو متر دارد. این کشور در جنوب رشته کوه های قفقاز و شمال رودخانه ارس واقع شده است.
آذربایجان از سه بخش تشکیل شده است:
معنی کلمه آذربایجان در ویکی واژه
از استانهای ایران که دارای ۳ بخش است. اردبیل، آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی
جملاتی از کاربرد کلمه آذربایجان
وی همچنین در تیمهای ملی فوتبال زیر ۲۱ سال جمهوری آذربایجان، زیر ۲۳ سال جمهوری آذربایجان، و جمهوری آذربایجان بازی کردهاست.
۱۱. کلماتی که در ترکی آذربایجانی به (خ) ختم میشوند، در خلجی به (ق) ختم میشوند؛ مانند: توق (توخ = سیر)، قولاق (قولاخ = گوش)، بارماق (بارماخ = انگشت)، تورپاق (تورباخ = خاک)، اوزاق (اوزاخ = دور).
طول و عرضش به گام پیمودم هریک هزار و چهارصد بود و پادشاه ولایت آذربایجان را در خطبه چنین ذکر میکردند: «الامیر الاجل سیف الدوله و شرف المله ابومنصور وهسودان بن محمد مولی امیرالمومنین».
منظومههایی همچون کور اوغلو، اصلی و کرم، عاشیق غریب، شاه صنم عمدتاً به وسیله نوازندگان مردمی آذربایجان عاشیقها نقل میشوند. بسیاری از داستانها مانند کور اوغلو مربوط به اسطورهها و حماسههای قدیمی قبایل ترک است که با تغییرات اندکی در بعضی از دیگر زبانهای ترکی نیز و جود دارند.
کشتار ماراقا واقعهای بود، که منجر به کشتار مردم ارمنیتبار روستای ماراقا توسط سربازان جمهوری آذربایجان شد. روستای ماراقا یکی از بزرگترین روستاهای قرهباغ بود. این کشتار در آوریل ۱۹۹۲ میلادی و در طول جنگ قرهباغ اتفاق افتاد. در این واقعه دستکم ۴۰ نفر ارمنی کشته و بیش از ۴۳ نفر نیز ربوده شدند.
گلیب غیرت گونی ، همت زمانی اوجالداق باشدا آذربایجانی
قربانلی در سال ۲۰۱۷ در مسابقات کومیته ۸۴+ کیلوگرم مردان در بازیهای همبستگی کشورهای اسلامی که در باکو آذربایجان برگزار شد، یکی از مدالهای برنز را کسب کرد. وی در مسابقات کاراته قهرمانی اروپا ۲۰۱۹ که در گوادالاخارا اسپانیا برگزار شد، در وزن ۸۴+ کیلوگرم کومیته مردان یکی از مدالهای برنز را کسب کرد.
تا عید جمشید، تا شیر و خورشید باقی است، امید دارم به ایران جان و آذربایجانا خود تو جانی
پس برون آمد شه گیتی ز آذربایجان برد لشکر سوی شیراز و عراق و اسپهان
نیروهای آیساف متشکل از نیروهایی از کشورهای ایالات متحده، بریتانیا، کانادا، استرالیا، نیوزیلند، آلمان، فرانسه، مجارستان، ایتالیا، اسپانیا، ترکیه، لهستان، پرتغال، رومانی، کرواسی، گرجستان، دانمارک، فنلاند، بلژیک، جمهوری چک، نروژ، بلغارستان، کره جنوبی، اسلواکی، آلبانی، جمهوری آذربایجان، اسلوونی، سنگاپور و السالوادور بود. آسیب نبردهایی که کشورهایی مختلف با آن روبهرو میشدند تفاوتهای چشمگیری داشته است؛ بهگونهای که ایالات متحده آمریکا، بریتانیا و کانادا متحمل تلفات بیشتری نسبت به سایر کشورهای شرکتکننده شدهاند.
زبانهای رایج در این شهر ترکی آذربایجانی و کردی کرمانجی است.
گه عراق و فارس را برهم زنی گه به آذربایجان این دم زنی
در سال ۲۰۱۵، او در بازیهای اروپایی ۲۰۱۵ که در باکو، جمهوری آذربایجان برگزار شد، در کومیته ۶۸ کیلوگرم بانوان مدال نقره را از آن خود کرد. وی در بازی نهایی در برابر آیرینا زارتسکا از آذربایجان شکست خورد.
نامش اسداللّه خان و اصلش از آذربایجان. در سن شباب از آداب پیری کامیاب به ارباب طریقتش رغبتی است صادق و به تکمیل نفس شائق به اخلاق پسندیده موصوف و به صفای صوری و معنوی معروف با احباب صدیق و مهربان و با اصحاب معنی همدل و هم زبان خویی خوش دارد و رویی دلکش، طبعی رزین و شعری شیرین و غزل را به سیاقت مولوی معنوی گفتن خواهد و غالباً اقتفا به وی کند. با منش لطفی خاص و از غزلیات و مثنویاتش برخی نگاشته شد:
هماکنون آذریها از مهمترین تولیدکنندگان صنعتی و کشاورزی ایران بحساب میآیند. آذربایجان از نظر میزان تولید محصولات کشاورزی به استثنای برنج مقام نخست را در ایران دارد. تبریز مرکز مهم صنعت اتومبیلسازی، ماشینسازی و تراکتورسازی ایران است و با دارا بودن پالایشگاه نفت، بخش عمده سوخت استانهای غربی کشور را فراهم میآورد. بازرگانان آذری در تبدیل کردن بازار تهران به یک مرکز مهم تجاری نقش مهمی ایفا کرده و هماکنون نیز دارای نفوذ بسیاری در بازار تهران هستند.
ز شوقش ملک دارالهرز، یک سر چو آذربایجان دایم در آذر
آن عالیجاه عرض کرده بود که برای طلب کمل، فکری بفرمائیم، خود انصاف بده در خراسان که جز قحط و غلا و برف و سرما و جنگ و دعوا هیچ بهم نمیرسد، در آذربایجان اگر چیزی داریم خودت از ما آگاه تری. بلی، راهی که حالا بخاطر می رسد همین است که از یک طرف آصف الدوله و ملک الکتاب مسطورات را بکمل رسانند ومهلت خواهند که خسرو میرزا راه افتد و از یک طرف آن عالیجاه بعالیجاه میرزا تقی و میرزا محمدعلی تشویق و ترغیب نماید که از امثال این دو حساب چیزها بفضل خدا در آرند.
رعیت را نهی بالش، ستمگر را دهی مالش نه رشتی را ز تو نالش نه آذربایجانی را
دلا ما را به خوی خواندهاست دکتر مرتضای شمس نه آخر شمس ملا را به آذربایجان خواند
این شهر پیش و پس از اسلام، مرکز آذربایجان بوده است.