آسیاب

به زیر سنگ لحد استخوان پیکر ما چو گندمی است که از آسیاب می‌گذرد

یکی بغارت نموده نیت یکی برون از ره حمیت میانه این دو، تن رعیت، چو دانه در آسیاب گردید

آسیاب آبی ۱ ایاس جان مربوط به سده‌های متاخر دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان سپیدان، بخش بیضا، دهستان بیضا، ۳۰۰ متری جنوب غرب روستای ایاس جان واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۸ شهریور ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۳۴۱۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

چه می‌گویم عجب نیست از خدایی که بهر دانه راند آسیابی

یورش دیگری نیز در زمان معاویه توسط سعید بن عاص انجام شد؛ اما تسلط واقعی بر منطقهٔ گرگان در زمان عمر دوم توسط یزید بن مهلب در سال ۹۸ ه‍.ق/۷۱۶–۱۷ م. به‌وقوع پیوست. وی با دریافت بیش از ۳۰۰ هزار درهم صلح کرد، اما هنگامی که برای تصرف طبرستان رفته بود، مردم گرگان شورش کرده و اعراب را کشتند. یزید با شنیدن این خبر در قبال ۷۰۰ هزار درهم با حاکم طبرستان صلح کرد و به گرگان بازگشت و عهد کرد اگر بر مردم گرگان پیروز شود، شمشیر از آن‌ها برندارد تا از خونشان گندم آسیاب کند، با آن نان بپزد و بخورد. وی در گرگان ۴۰ هزار نفر را کشت. طبق باوری عمومی بنا نهادن شهر استرآباد در کنار روستایی به نام استرک را به یزید نسبت می‌دهند.

چیست، بنگر، زاسیا مر آسیابان را غله؟ گر نبایستیش غله آسیا ناراستی

بنا به گفته‌ها، روزی همسر آسیابان مشغول پختن نان می‌شود که فرزند او که مشغول بازی کردن بوده به داخل تنور نان می‌افتد، ولی با حیرت صفی الدین دست در تنور می‌کند و فرزند را سالم بیرون می‌آورد. همسر آسیابان که بسیار متحیر شده‌است، داستان را برای ابیل تعریف می‌کند و او بنا به اعتقادات مردم متوجه می‌شود که صفی الدین از فرزندان ائمه شیعه است؛ به همین دلیل با توجه به اینکه عوامل حکومتی در تعقیب امامان شیعه بوده‌اند صفی الدین را که هفده سال دارد، به قتل می‌رساند.

کنون آسیابی بیامدش بهر ز نوشش فراوان فزون بود زهر

آسیاب قاضی (بافت)، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان بافت در استان کرمان ایران است.

آسیاب آبی تدرویه شماره ۳ مربوط به دوره صفویه-قاجاریه است و در جنوب شرقی روستای تدرویه، بخش مرکزی، شهرستان بستک، استان هرمزگان واقع شده است. این اثر در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۵۳۷۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

قدمگاه فراشاه، عقاب کوه (کوه عقاب)، چشمه تامهر، قلعه اسلامیه، آسیاب آبی اسلامیه، غار اسلامیه، چنار قدیمی و مسجد جامع اسلامیه مهمترین مکان‌های گردشگری این روستا هستند. عقاب کوه یک کوه سنگی است که از هر طرف به آن نگاه می‌کنی شبیه به یک عقاب غول پیکر می‌ماند. این منظره به شماره ۳۴۷ ثبت ملی شده است.

آسیاب شیخی (شماره ۴) مربوط به سدهٔ ۹ و ۱۰ ه.ق است و در ۴ کیلومتر غرب بشرویه واقع شده و این اثر در تاریخ ۵ تیر ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۱۹۳۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

فروماند زان آسیابان شگفت شب تیره اندیشه اندر گرفت

آسیابان جندق از پس شصت ناوک مرگ را شد آماده

بس بگشت آسیای دهر، ولیک هیچ گندم در آسیاب نبود

مه مشتری اندرین آسیاب روان گشته خرچنگ و ماهی در آب

این روستا در دهستان کوهستان قرار دارد و بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۰، جمعیت آن ۱۵۳۷ نفر (در ۴۹۹ خانوار) بوده‌است. مردم آسیاب سر از قومیت طبری هستند. مردم آسیاب سر به زبان طبری (مازندرانی) سخن میگویند.

آسیاب ۲ شیخ حسین مربوط به سده‌های متاخر دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان کهگیلویه، بخش چرام، ۳۰۰م جنوب غربی روستای شیخ حسین واقع شده و این اثر در تاریخ ۷ خرداد ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۲۹۶۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

ای اروپا آسیا را نوبت دیگر رسید وآسیابان را ز بیدادت به دل خنجر گذشت

رودخانهٔ لار و دیوآسیاب در غرب این کوه و رود پنج او (پنج آب) نیز در شرق آن جاری هستند.