آتشفشانی

هنوز از آبشار دیده دامان رشک دریا بود که ما را سینه آتشفشان آتشفشانی کرد

وجود آب در این آتشفشان‌ها می‌تواند تغییر بزرگی در ویژگی‌های فوران آتشفشانی پدید آورد. به عنوان مثال افزایش هدایت گرمایی آب باعث سرد شدن و انجماد سریع‌تر ماگما نسبت به فوران زمینی شده و اغلب باعث تبدیل ماگما به شیشه آتشفشانی می‌شود. در ژرفای ۲۲۰ متری اقیانوس، جایی که فشار به ۲۱۸ اتمسفر می‌رسد، نقطه بحرانی آب تبدیل به سیال فوق‌بحرانی می‌شود.

آتشکده تخت رستم شهریار، روی کوه تخت رستم که قبل از ورود اعراب با اسم دیگری بوده‌است و به احتمال زیاد به دستور موبد مازیار فوجیانا در نزدیکی روستای قجر تخت رستم (محل یکی از ۷ خان رستم) در بخش جوقین در نزدیکی قلعه جوقین در دامنه کوه در دوره ساسانی و شاید اشکانیان (به دلیل عدم کاوش‌های باستان‌شناسی هنوز قدمت دقیقی برای آن مشخص نیست) از آن دوره از آندزیت و سنگ‌های آتشفشانی ساخته شده و در سال ۱۳۱۶ با شماره ۳۰۳ در فهرست آثار ملی جای گرفته‌است. بعد از حمله اعراب اسامی آتشکده‌های بسیار مهم به رستم و سلیمان تغییر یافت تا مورد تخریب اعراب قرار نگیرد.

کوه سنت هلن که آتشفشانی جوان محسوب می‌شود تا پیش از فوران سال ۱۹۸۰ شکلی مخروط‌مانند و کله‌قندی داشت. اما پس از فوران و بر اثر ریزش دامنهٔ کوه در حدود ۴۰۰ متر از قلهٔ آن از بین رفت و به‌جای آن کاسه آتشفشانیای نعلی‌شکل به طول ۳٬۵ و عرض ۲ کیلومتر شکل گرفت که مخروط گدازهٔ جدیدی بخشی از آن را پر کرده‌است.

آتشفشان استرومبولی برای فوران‌های دیدنیش که فواره‌هایی از از سنگ مذاب را از دهانهٔ گدازه‌پوشش به بیرون پرتاب می‌کند شهره است و همین موضوع سبب شده تا زمین‌شناسان، اصطلاح «آتشفشان‌های نوع استرومبولی» را برای توصیف فعالیت‌های مشابه آتشفشانی در دیگر کوه‌ها به کار برند.

تمام این رفتارهای خشن آتشفشانی، نتیجهٔ جاذبهٔ هم‌زمان مشتری و دو خواهر آیو، اروپا و گانیمد است. مدت گردش مداری این قمرها دقیقاً ۲ و ۴ برابر گردش مداری آیو هست. در نتیجه، این سه قمر به‌طور متناوب در یک خط قرار می‌گیرند. در طول زمان کشش گرانشی آرام این اجتماع دوره‌ای، مدار آیو را تدریجاً به صورت بیضوی درآورده است.

آتشفشان فلورس با ۱۶۰۰ متر ارتفاع در ۱۰ کیلومتری غرب شهر خوتیاپا، در جنوب غربی ارتفاعات آتشفشانی جنوب شرقی گواتمالا قرار دارد. دامنهٔ شرقی این آتشفشان دارای دهانهٔ آتشفشانی کم‌عمقی است و مخروط‌هایی فرعی در کوهپایه‌های عمدتاً بازالتی جنوبی و شرقی آن ایجاد شده‌اند. همچنین در شمال شرقی کوهپایهٔ آتشفشان فلورس، جریان جوانی از گدازه دیده می‌شود. تاریخ آخرین فوران این آتشفشان مشخص نیست.

قطر دهانه آتشفشانی ایزالکو ۲۵۰ متر است و جریان‌های گدازه و جریان‌های آذرآواری عمدتاً بازالتی-آندزیتی خارج‌شده از این آتشفشان از نظر ساختار ژئوشیمیاییشان کاملاً با آنچه که از آتشفشان سانتا آنا بیرون ریخته‌است متفاوت است. جریان‌های گدازهٔ ایزالکو عمدتاً از مجراهای واقع در دامنهٔ آن خارج شده و پس از رسیدن به دامنه‌های سانتا آنا به سمت جنوب تغییر مسیر داده و ۷ کیلومتر را تا پایین کوه و نواحی اطراف آن پیموده‌اند.

آتول‌ها بر روی برجستگی‌های آتشفشانی در آب‌های آزاد گرم رشد می‌کنند و غالباً در میان خود کولاب ایجاد می‌کنند.

گرچه هیچ شهر یا شهرکی در مجاورت رونتادور وجود ندارد اما بزرگراه اصلی‌ای که به میادین نفتی اکوادور می‌رسد به علاوهٔ دو خط لولهٔ انتقال نفت خام و یک خط لولهٔ انتقال نفت پالایش‌شده در شرق کاسهٔ آتشفشانی رونتادور ساخته شده‌اند. این تأسیسات در جریان فوران آتشفشان در سال ۲۰۰۲ به شدت آسیب دیدند.

سان کریستوبال آتشفشانی متقارن و مخروطی شکل است و دهانه‌ای به ابعاد ۵۰۰ در ۶۰۰ متر در بالای آن قرار دارد. حلقهٔ این دهانهٔ آتشفشانی در قسمت جنوب غربی ۱۴۰ متر بلندتر از حلقهٔ شمال شرقی است زیر وزش باد در این قسمت سبب پخش شدن تفرا در جنوب غربی دهانهٔ سان کریستوبال می‌شود. این آتشفشان ۱۷۴۵ متری ارتفاع داشته و به دلیل دامنه‌های شیبدارش یکی از صعب‌الصعودترین آتشفشان‌های نیکاراگوئه شناخته می‌شود.