ابوالوفاء ابن عقیل

معنی کلمه ابوالوفاء ابن عقیل در دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] اِبْن ِ عَقیل ، ابوالوفاء علی بن عقیل بن محمد ظفری بغدادی (۴۳۱-۱۲ جمادی الاول ۵۱۳ق /۱۰۴۰-۲۲ اوت ۱۱۱۹م)، فقیه ، متکلم و واعظ حنبلی . می باشد.
وی در باب الطاق بغداد زاده شد و در خاندانی اهل علم و ادب پرورش یافت.
اساتید
گرچه از نحوه تحصیل و نیز استادان او پیش از سال ۴۴۷ق /۱۰۵۵م که غزها به بغداد حمله کردند، اطلاع چندانی در دست نیست ، اما ظاهراً تا این سال نزد ابویعلی ابن فرّاء فقه می آموخته است . پس از حمله غزها و ویران شدن باب الطاق ناگزیر استاد خویش را ترک گفت و تحت حمایت و پرورش ابومنصور ابن یوسف که از یک خانواده بزرگ و یک تیره قدیمی حنبلی بغداد و دوست نزدیک خلیفه قائم بود، قرار گرفت. وی همچنین پنهانی از درس های محمد ابن احمد معتزلی معروف به ابن ولید، که مورد حمایت خاص ابومنصور بود، بهره می گرفت، از دیگر مشایخ وی ابن شیطا در قرائت ، ابوالقاسم ابن برهان در ادب ، تَوَّزی و ابوبکر ابن بشران در حدیث و نیز خطیب بغدادی شایان ذکرند.
مذهب
بدین ترتیب ابن عقیل که در خاندانی حنفی زاده شده بود، از سویی تحت تأثیر ابومنصور و از سوی دیگر به دلیل عضو شدن در گروه کوچکی که تمایلات حنبلی داشت ، به این مذهب گرایش یافت . این گروه به دلیل علایق و دوستی های معنوی تشکیل شده بود و در آن ابن مسلمه ، وزیر خلیفه قائم و ابواسحاق شیرازی و چند تن دیگر شرکت می جستند و خلیفه قطب واقعی آن به شمار می رفت و این گروه گرچه تمایلات حنبلی داشت ، اما متعصب نبود و بیش تر به اصلاح اخلاقی عوام و متصّوفه و بهره گیری از تعالیم معتزله توجه نشان می داد و ابن عقیل تا آخر عمر ارتباط خود را با این گروه حفظ کرد.اینکه استادان او در این گرایش وی نقش مؤثری داشته باشند، مورد تردید است ، زیرا از مشایخ او تنها ابویعلی ابن فراء و ابومحمد تمیمی حنبلی بوده اند، در حالی که او نزد ابوالطیب طبری و ابونصر ابن صبّاغ شافع ی و ابوعلی دامغانی حنفی نیز درس خوانده است . وی در فاصله ۴۴۴-۴۵۰ق در دوره وزارت ابن مسلمه که از هواداران حلاج بود، کتابی در ستایش حلاج نوشت.
برخورد مخالفان
...

جملاتی از کاربرد کلمه ابوالوفاء ابن عقیل

پیش از وی پر از رویکردهای مخالف با اجماع و شهرت و روایات علاجیه بوده‌است. شیخ مفید با رویکردی گسترده‌تر توانست نظر و رویکردی دیگر در این زمینه در پیش گیرد. از جمله این موارد می‌توان به باطل شدن وضو در حالت خواب نشسته، مستحب دانستن غسل احرام و غیره اشاره کرد. به‌طوری‌که پیش از وی به شهرت و اجماع توجه نمی‌شده‌است، ولی پس از وی به شهرت و اجماع توجه فراوانی می‌شود. بسیاری از فتواهای نادر در آرای فقهیان شیعه پیش از وی همچون ابن عقیل، الناصر و شیخ صدوق به سبب مخالفت با اجماع مطرح شده‌اند؛ آرایی همچون جایز بودن وضو و غسل با گلاب، جایز نبودن پرداخت زکات به همسر و غیره. فاضل استرآبادی معتقد است که استناد به شهرت و اجماع از آرای ابتکاری شیخ مفید است، چنان‌که در فتواهای شیخ مفید هیچ‌گونه نظری که مخالف با شهرت و اجماع باشد دیده نمی‌شود. استفاده از دلیل‌های عقلی از دیگر اثرگذاری‌های وی است. چنان‌که پس از وی از عقل به عنوان یکی از منابع حکم شرعی در فقه شیعه یاد شده‌است.
امیرفضلی فعالیت هنری خود را از سال ۱۳۶۷ در تئاتر با نمایش تجربه‌ای بر مسلم ابن عقیل به کارگردانی محمود عزیزی شروع کرد و کار خود را در تلویزیون با برنامهٔ نوروز ۷۲ به کارگردانی داریوش کاردان، در کنار مهران مدیری و حمید لولایی آغاز کرد. وی علاوه بر بازیگری سینما، تلویزیون و تئاتر، کارگردانی چند مجموعهٔ تلویزیونی را نیز در کارنامهٔ کار خود دارد. امیرفضلی بیشتر به‌عنوان یک کمدین شناخته می‌شود.
از اینجا مشخص می‌شود که قیس ساکن کوفه بوده و برای رساندن نامه کوفیان به امام عازم مکه شده‌است. وی از جمله کسانی بود که به حسین ابن علی چندین بار نامه نوشتند و از وی برای مبارزه به حکومت وقت طلب یاری کردند. او حتی برای رساندن نامه‌ها از کوفه به مکه رهسپار شد و حسین را به کوفه دعوت کرد. وی همچنین مسلم ابن عقیل را در جریان سفر به کوفه همراهی کرده‌است.
پس از بر تخت نشستن یزید در آوریل ۶۸۰م، کوفی‌های حامی علویان حسین بن علی، برادر کوچکتر حسن را برانگیختند تا قیامشان علیه یزید را رهبری کند. در پی این درخواست، حسین عموزاده‌اش مسلم بن عقیل را برای ارزیابی فضای سیاسی کوفه به آنجا فرستاد. در ابتدا، مختار میزبانی ابن عقیل را در خانه‌اش بر عهده گرفت. نعمان بن بشیر، پدرزن مختار، به دلیل رفتار ملایم با مسلم و یارانش از حکومت برکنار و عبیدالله بن زیاد به جای او منصوب گشت. در نتیجهٔ سرکوب و مانور سیاسی ابن زیاد، پراکنده شدن یاران مسلم آغاز شد و او مجبور شد که قیام را پیش از موعد مقرر آغاز کند. در این هنگام مختار در شهر حضور نداشت. او پس از شنیدن اخبار، اقدام به جمع‌آوری نیرو از اطراف و حومهٔ کوفه کرد اما پیش از رسیدن مختار به شهر، قیام ابن عقیل سرکوب شد و شکست خورد و وی به دستور ابن زیاد اعدام شد. سپس، مختار دستگیر و به نزد ابن زیاد برده شد، ولی او هرگونه شرکتش در این قیام را انکار کرد. نهایتاً، وی زندانی شد. در همان هنگام که مختار در زندان به‌سر می‌برد، در ۱۰ اکتبر ۶۸۰م، حسین بن علی در نبرد کربلا به‌دست نیروهای ابن زیاد کشته شد. پس از این رویداد مختار با میانجگری عبدالله بن عمر، فرزند بانفوذ عمر خلیفه دوم، که شوهرخواهر مختار نیز بود، آزاد شد و به او دستور داده شد تا کوفه را ترک کند.