پارینه سنگی زبرین

قسمت مهم عصر حجر یعنی فاصله زمانی صدهزار ساله را دوران پارینه سنگی تشکیل می‌دهد. این نظریه که در دوران پارینه سنگی سرزمین کوهستانی ارمنستان خالی از سکنه بوده‌است، با کشف آثار و ابزار مربوط به عصر دیرینه یا پارینه سنگی در مناطق فلات اکنون به‌طور قطع رد می‌شود.

انسان‌های اولیه را می‌توان در قفقاز جنوبی، به ویژه در گرجستان، خیلی پیش از دورهٔ پارینه سنگی ردیابی کرد. جمجمهٔ انسان گرجی که یک میلیون و هشتصد هزار (۱٫۸۰۰٫۰۰۰) سال پیش زندگی می‌کرده‌است، در حفاری‌های اخیر در ناحیهٔ دمانیسی به دست آمده‌است.

کلایو و جرالدین فینلیسون، باستان‌شناسان جبل‌الطارقی، می‌گویند نئاندرتال‌ها از اعضای مختلف بدن پرندگان، به ویژه پرهای سیاه، به عنوان ابزارهای هنری استفاده می‌کردند. در سال ۲۰۱۲، فینلیسون و همکارانشان ۱۶۹۹ محوطهٔ مختلف در اوراسیا را بررسی کرده و به این نتیجه رسیدند بقایای پرندگان شکاری و کلاغان — گونه‌هایی که معمولاً توسط هیچ گونهٔ انسانی به عنوان غذا مصرف نمی‌شوند — بیش از حد معمول در این مکان‌ها یافت شده‌اند و تنها استخوان‌های بال آن‌ها تغییراتی داشته در حالی که بالاتنهٔ گوشتی آن‌ها مصرف نشده؛ بنابراین این مدرکی برای چیدن پرها، به ویژه پرهای پروازی بزرگ، برای استفاده به عنوان زیور شخصی است. این محققان به‌طور خاص به وجود بقایای دال سیاه، زاغ نوک‌سرخ، دلیجه، دلیجه کوچک، زاغ نوک‌زرد، کلاغ سیاه، زاغچه و عقاب دم‌سفید در محوطه‌های نئاندرتالِ دوران پارینه سنگی میانی اشاره کردند.

پیرانشهر یکی‌ از شهرهای منطقه غرب کشور ایران می‌‌باشد که مرکزیت شهرستان مربوطه از استان آذربایجان غربی را برعهده دارد و در نیمه جنوبی این استان واقع گردیده است. این شهر در خطه کُردستانات قرار دارد. بر اساس تمدن شهرنشینی و نویافته‌هایی از دوره پارینه سنگی، پیرانشهر یکی از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌ها و مناطق خاورمیانه است.

دیوید استروناخ در سال ۱۹۷۹ و ۱۹۸۰ بیش از ۶۰۰ سنگ ایستاده یافت که در چندین محل وسعت یافته بودند. سنگ مزارهای این گورستان از سنگ‌های یکپارچه تراشیده شده و به شکل‌های استوانه‌ای و صلیبی هستند. در رسانه‌های عمومی سنگ‌ها اغلب به عنوان نمونه‌هایی از معماری وابسته به آلت جنسی معرفی می‌شود و یکی از جاذبه‌های مهم توریستی توصیف شده‌است. بازدید کننده‌ها، سنگ مزارهای استوانه‌ای را به عنوان آلت مرد توصیف کرده‌اند. به گفته برخی[چه کسی؟]، تشبیه این سنگ قبرها به آلت مردانه تشبیهی نادرست است و شکل ظاهری آن به این صورت است که کلاه خود در بالا و شال کمری مردان در پایین توصیف شده و سنگ قبرهایی که دو حلقه در پایین دارند، نشانگر شال پهلوانی بوده‌ که در آن دوره مورد استفاده قرار می‌گرفته‌است. همچنین، طول سنگ قبرها بسته به جایگاه آن شخص بلندتر یا کوتاه‌تر ساخته شده‌اند، قبر زن‌ها نیز به شکل سینه و سینه‌بند زنانه است و سطحی تخت دارد. همهٔ گورهای زنانه رو به شمال قرار گرفته‌اند. گفته می‌شود این گورستان متعلق به عصر پارینه سنگی است.

در دوران پارینه سنگی، نمایش انسان در نقاشی‌های غار نادر بود. عمدتاً حیوانات رنگ آمیزی می‌شدند، نه تنها حیواناتی که به عنوان غذا استفاده می‌شدند بلکه حیواناتی بودند که مانند غار چاووت قدرت مانند کرگدن یا Felidae بزرگ را نشان می‌دادند. علائمی مانند نقطه گاهی کشیده می‌شد. نمایش‌های نادر انسانی شامل اثرات دستی و استنسیل و ارقامی است که هیبریدهای انسان / حیوان را به تصویر می‌کشد. غار Chauvet در بخشهای Ardèche فرانسه شامل مهم‌ترین نقاشیهای غار حفظ شده دوران پارینه سنگی است که در حدود ۳۱۰۰۰ سال قبل از میلاد نقاشی شده‌است. نقاشی‌های غار آلتامیرا در اسپانیا ۱۴۰۰۰ تا ۱۲۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح انجام شده و در کنار دیگران بیوسن‌ها را نشان می‌دهد. تالار گاوها در لاسکو، دوردون، فرانسه، یکی از شناخته شده‌ترین نقاشی‌های غار است و قدمت آن حدود ۱۵۰۰۰ تا ۱۰ هزار سال قبل از میلاد است.

آثار سکونت دوران پارینه سنگی در این غار مربوط به حدود ۶۰ هزار سال پیش تا حدود ۱۲ هزار سال پیش است.

دیرینگی باستان‌شناسی پیشوا با کشف سنگ‌های رتوش شدهٔ دو لبه، به دورهٔ پارینه سنگی میانی بر می‌گردد.

اخیرا سنگ ابزارهایی از غار پیون (پیان) به دست آماده که نشان می دهد پیشینه زندگی انسان در این منطقه به حدود پارینه سنگی میانی بر می گردد. به گفته باستان شناسان و پژوهشگران غار پیون، بررسی و آزمایش هایی که بر روی مصنوعات سنگی به عمل آمده نشان می دهد زمان ساخت و استفاده این ابزارها به حدود ۱۰۰ هزار سال پیش بر می گردد بنیانگذاران این روستا طایفه مشایخ البرز هستند

این دوره همزمان با به انتها رسیدن آخرین عصر یخبندان به پایان رسید. آب شدن یخ‌ها باعث جدا شدن جزیره‌های ژاپن از خشکی‌های قاره اوراسیا شد. ویژگی خاص دوران پارینه سنگی ژاپن در این است که اولین سنگ‌های صیقل‌خورده و قدیمی‌ترین سنگ‌های آسیاب جهان در این منطقه یافت شده است.