معنی کلمه حمزه بن طیار در دانشنامه اسلامی
حمزه مردی موثق و جلیل القدر و در علم فقه و کلام سرآمد بوده است. حمزه به روزگار امام صادق (علیه السّلام) بدرود حیات گفته است. درباره حمزه احادیثی وارد شده که نشانگر ایمان محکم و ولای او نسبت به اهل بیت است. او از حقانیت ائمه اهل بیت با منطق نیرومند و قاطعیت تمام دفاع می کرده و در اثبات امامت آنان به بحث و مناظره می پرداخته است.
طوسی، محمد بن حسن، رجال کشی، ص۲۹۷.
هشام بن حکم گوید: روزی امام صادق (علیه السّلام) از من سراغ حمزه را گرفت. عرض کردم او درگذشت. امام فرمود: خداوند او را رحمت کند و سرور و شادمانی اش بخشد. او در دفاع از ما اهل بیت بسیار سخت کوش و مصمم بود. نظیر این حدیث را مؤمن الطاق هم درباره حمزه روایت کرده است. در حدیثی دیگر آمده است که حمزه از امام صادق (علیه السّلام) پرسید: شنیده ام شما دوست نمی دارید بر سر مسائل فکری و عقیدتی بحث و درگیری شود. امام در پاسخ فرمود: از بحث و مناظره تو و امثال تو نگرانی ندارم. تو که می دانی چگونه پرواز کنی و چگونه بر زمین بنشینی از بحث و مجادله مثل تو هرگز بدمان نمی آید.تو به احتجاج بپرداز و از ما دفاع کن! طیار لقب حمزه و پدر او محمد بن عبدالله مولای فزاره بوده که خود از اصحاب امام باقر (علیه السّلام) محسوب می شده و امام بوجود چنین شخصی افتخار می کرده است.
طوسی، محمد بن حسن، رجال کشی، ص۲۹۸.
حمزه می گوید: روزی امام صادق (علیه السّلام) راجع به علم قرائت از من سؤالی فرمود. عرض کردم من در این دانش وارد نیستم. امام فرمود: ولی پدر تو محمد وارد بود. بعد، از فرائض پرسید. گفتم: در این قسمت هم اطلاع کافی ندارم. امام باز فرمود: لیکن پدر تو اطلاعات خوبی داشت. سپس فرمود: روزی مردی قرشی از دوستان من که شخص دانشمند و آگاهی در علم قرائت هم بود همراه پدر تو نزد ابوجعفر باقر اجتماع کردند. پدرم امام باقر رو به آنها کرد و فرمود: با هم بحث کنید و از یکدیگر سؤال علمی نمائید. آنان به بحث و مناظره علمی پرداختند و مطالبی میان آنها رد و بدل شد. آنگاه مرد قرشی به پدرم امام باقر گفت: مقصود شما را فهمیدم؛ می خواستید به من نشان دهید که در میان اصحاب و شاگردان شما چنین کسانی وجود دارند.امام باقر (علیه السّلام) فرمود: آری، چنین است! او را چطور دیدی و چگونه دانشمندی است؟ پس حمزه و پدرش محمد هر دو در علم و دانش و فن مناظره سرآمد بوده اند، لذا امام صادق و امام باقر (علیهما السّلام) آنان را به این کاروا می داشته اند.