جهان اسلام

معنی کلمه جهان اسلام در دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] جهان اسلام ، منطقه ای مشتمل بر مجموعه فضای پیوسته از کشور مغرب در افریقای شمالی تا شبه قاره هند و آسیای مرکزی و از قزاقستان تا مشرق افریقا و چند قسمت ناپیوسته در جنوب و جنوب شرقی آسیا و اروپا و حوزه های کوچک مسلمان نشین جهان می باشد. این مقاله درباره این حوزه فرهنگ و تمدنی است ، و شامل چهار قسمت واژه شناسی ؛ حدود و وسعت از آغاز تا دوره معاصر؛ ویژگی های طبیعی (چهره طبیعی ، آب و هوا و طبقه بندی اقلیمی و پیامدهای ویژگی های طبیعی )؛ ویژگی های انسانی ـ اقتصادی (جمعیت و خصوصیات آن ، نژاد و زبان ، ترکیب مذهبی ، توزیع جمعیت شهری روستایی ، اقتصاد و توسعه انسانی ) است .
نام گذاری و ناحیه بندی این واحد عظیم ، از آغاز تشکیل نخستین جامعه اسلامی در مدینه و در طول انتشار و گسترش تدریجی اسلام ، با هر نوع محتوای سیاسی حاکم بر این فرآیند، با کاربرد اصطلاحات و ترکیبات همگونی ، به ویژه از سوی جغرافی دانان ، همراه بوده است .
← معنای جهان
الگوی گسترش تاریخی اسلام برحسب ویژگی های طبیعی ، به صورت صفحات گسترده و به هم پیوسته بوده و جز در سرزمین هایی که پیروان ادیان مختلف ، به صورت مستقل ، در درون کشورهای اسلامی می زیسته اند، گسستگی جغرافیایی در آن راه نداشته است تداوم این روند موجب شده است تا جهان اسلام ، اکنون نیز به صورت پیوسته ، نواری از کشورها را در بر گیرد که از افریقای غربی تا جنوب شرقی آسیا قرار دارند با این حال ، پراکندگی کنونی مسلمانان در کشورهای غربی و دیگر کشورهای غیراسلامی ــ که بنابه دلایل اجتماعی ، اقتصادی و سیاسی بر اثر مهاجرت یا فعالیت های تبلیغی در حوزه های فرهنگی ـ تمدنی دیگر صورت گرفته ــ موجب شکل گیری اجتماعات مجزا خارج از حوزه جغرافیایی جهان اسلام شده است .
← در زمان پیامبر
چهره طبیعی جهان اسلام زیربنای تشکل چشم اندازهای فرهنگی است تجزیه و تحلیل این چهره ، اساس دریافت سرشت واحد بزرگ فرهنگی ـ تمدنی جهان اسلام و زیرمجموعه های کوچک تر آن است گستره طبیعی این واحد بزرگ ، با توجه به اصول جغرافیایی ، در چارچوب شکل گیری همواری ها و ناهمواری ها، اقلیم و منابع آب و پوشش گیاهی و خاک ، قابل بررسی است از این رو، ویژگی های طبیعی جهان اسلام به قرار زیر است :
← چهره طبیعی
...
[ویکی شیعه] جهان اسلام اصطلاحی است برای سرزمین هایی که بیشتر مردم آن پیرو دین اسلام باشند. پیروان اسلام بیش از یک میلیارد نفر تخمین زده می شوند که پیرو آیین حضرت محمد (پیامبر مسلمانان) با قدمت بیش از ۱۴۰۰ سال (سال قمری) هستند. مسلمانان جهان در اعتقاد به پیامبری محمد بن عبدالله (ص) به عنوان آخرین پیامبر آسمانی (خاتم الانبیاء)، قرآن (کتاب مقدس اسلام)، قبله و بسیاری احکام شریعت اسلام، اشتراک عقیده دارند.

جملاتی از کاربرد کلمه جهان اسلام

صفاریان توجه زیادی به فرهنگ ایرانی داشتند. شرق جهان اسلام در دوران حکومت آنها شاهد ظهور شاعران برجسته پارسی گوی درباری بود.
معظم له تنها رهبر مردم ايران نبودند، بلكه رهبر بزرگ جهان اسلام بودند و عزتى راكه به اسلام برگرداندند تا ابد باقى خواهد ماند.(338)
ری در حکومت رکن الدوله پایتخت او محسوب می‌شد و در این زمان بازهم بر اهمیت ری افزوده شد. در این دوره ری مرکز سیاسی فرهنگی ایران و جهان اسلام تبدیل شد و این امر رونق دانش و ادب را در این شهر در پی داشت.
دانشور برجسته جهان اسلام كه اين مقام را براى خدمت و انجام دادن وظيفه الهى اش مناسبمى ديد، راه برهانپور پيش گرفت و در آن ديار به نجات ستمديدگان و كوتاه كردندست تبهكاران و متجاوزان پرداخت . آن بزرگمرد در اين شهر نيز از پژوهش و نگارشباز نايستاد و در سال 1104 ق . اثر پر ارج (نغمه الاغان فى عشره الاخوان ) را در693 بيت به رشته نظم كشيد. (838)
تغییر مهم در جهان اسلام شکست و انحلال امپراتوری عثمانی (۱۹۰۸–۱۹۲۲) بود. در دوران مدرن (قرن ۱۹ تا ۲۰)، مضامین رایج سیاسی اسلامی مقاومت در برابر امپریالیسم غربی و اجرای قوانین شریعت از طریق مبارزه دموکراتیک یا اسلامی بوده‌است. رویدادهایی مانند شکست ارتش‌های عربی در جنگ شش‌روزه، فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، پایان جنگ سرد و سقوط کمونیسم به عنوان جایگزینی مناسب، باعث افزایش جذابیت جنبش‌های اسلامی مانند اسلام‌گرایی، بنیادگرایی اسلامی و دموکراسی اسلامی (به ویژه در زمینه شکاف و درگیری فرقه‌ای جهانی میان اهل سنت و شیعیان) شده‌است که نارضایتی مردم از رژیم‌های سکولار حاکم بر جهان اسلام اثر آن را دو چندان کرده‌است.
فاطمیان ابتدا در مدینه سکنی داشتند و بعدها در قرن‌های ۱۰ و ۱۱ میلادی بر بخش‌های بزرگی از جهان اسلام از جمله شمال آفریقا و مصر حکومت کردند. شعار حکومت آنها تحکیم و تقویت سنت‌های دینی پیامبر اسلام بود. عصر امامان فاطمی از لحاظ دستاوردهای سیاسی، اقتصادی، ادبی، هنری و علمی دوره‌ای بی‌نظیر از تاریخ اسلام است. آنها مؤسسات آموزشی مانند دانشگاه الازهر، قدیمی‌ترین دانشگاه بازماندهٔ جهان و همچنین بسیاری از شاهکارهای معماری در شهر قاهرهٔ مصر را تأسیس کردند که میراث ماندگار آن دوران است.
جان اسپوزیتو استاد دانشگاه جورج تاون آمریکا در زمینه دین و پژوهش‌های اسلامی و امور بین‌المللی و همچنین بنیانگذار و سرپرست مرکز شناخت متقابل اسلام و مسیحیت است. اسپوزیتو در زمینه اسلام، اسلام سیاسی و اثرات جریان‌های اسلامی از شمال آفریقا تا آسیای جنوب شرقی صاحب تخصص است و علاوه بر فعالیت‌های یاد شده در مراکز متعدد دیگر نیز فعالیت داشته و دارد از جمله مرکز مطالعات مربوط به اسلام و دموکراسی که نایب رئیس آن بوده‌است. اسپوزیتو سرپرست و سر ویراستار دائرةالمعارف چهار جلدی آکسفورد راجع به جهان اسلام مدرن (۱۹۹۵) تاریخ اسلام آکسفورد (۱۹۹۹)، فرهنگ نامه اسلام آکسفورد و دنیای اسلام گذشته و حال آکسفورد است. او صاحب بیش از ۳۰ کتاب است.

بيت المقدّس و مسجد اقصى از مناطق بسيار جالب و جذّاب جهان اسلام است و آثار طبيعى وصنعتى ، طراوت و فراوانى ميوه ها و نعمت ، سرتاسر آن منطقة بابركت را فرا گرفته است .

در 1328 ق . تلاشهاى خستگى ناپذير دانشور مصلح جهان اسلام به بار نشست و نخستينشماره ماهنامه دينى ، فلسفى و علمى ((العلم )) انتشار يافت . (447) اين ماهنامه دوسال منتشر شد (448) ولى خبر پيوستن گروهى از مسلمانان بحرين به آيين ترسايانهبة الدين را اندوهگين ساخته ، سمت بحرين روانه كرد. (449) بدين ترتيب دفتر مجلهالعلم براى هميشه بسته شد.(450) فقيه دردمند سامرا با افتتاح دو مدرسه اسلامى بهنامهاى ((اصلاح )) و ((اسلام ))، يك ساختمان ويژه براى ارشاد ناآگاهان و سخنرانيهاو نشستهاى علمى فراوان سرانجام جمع ترسايان بحرين را پراكنده ساخته ، مومنان آنسامان را قدرتى تازه بخشيد.(451)
۲- مدخل دحیه بن خلیفه کلبی، دانشنامه جهان اسلام