الوالدان

اين دو آيه يعنى آيه : ( يوصيكم اللّه فى اولادكم ) تا آخر دو آيه و نيز آيه آخرسوره كه مى فرمايد: (يستفتونك قل اللّه يفتيكم فى الكلاله ...) با آيه شريفه(للرجال نصيب ممّا ترك الوالدان ) و آيه شريفه (و اولوا الارحام بعضهم اولىببعض فى كتاب اللّه )، پنج و يا شش آيه اند كهاصل قرآنى مساءله ارث در اسلام را تشكيل مى دهند و سنت يعنى روايات وارده ازرسول خدا (صلى اللّه عليه و آله ) و ائمه هدى (عليهم السلام ) آن را به روشن ترينوجه تفصيل مى دهد و تفسير مى كند كلياتى كه مى توان از اين چند آيه استفاده كرد چهاراصل كلى است كه براى احكام جزئى و تفصيلى ارث جنبه منبع و ريشه را دارد:

بار ديگر قرآن به مسايل ارث بازگشته و خلاصه اى از احكام آن را كه در آيات سابقدر مورد خويشاوندان و نزديكان بيان شد ذكر كرده و مى گويد: (براى هر كس اعم اززن و مرد، وارثانى قرار داديم كه از او ارث مى برند و آنچه پدران و مادران و نزديكاناز خود به يادگار مى گذارند طبق برنامه خاصى در ميان آنها تقسيم مى گردد) (ولكل جعلنا موالى مما ترك الوالدان و الاقربون ).

بعد از تاءسيس آن قاعده مى فرمايد: (و للنساء نصيب ممّا ترك الوالدان و الاقربون) اين جمله نيز مانند جمله قبلى تاءسيس قاعده است و نيز مانند آن عام است و شائبه هيچتخصيصى در آن نيست در نتيجه شامل همه زنان مى شود بدون هيچ تخصيصى و يا تقييدى.

در تفسير مجمع البيان ذيل آيه شريفه : (للرجال نصيب مما ترك الوالدان ...) آمده كهمردم در اين آيه به دو قول اختلاف كرده اند، بعضى گفته اند: آيه اى است محكم و غيرمنسوخ ، طايفه دوم گفته اند: نسخ شده و قولاول از امام باقر (عليه السلام ) روايت شده .

بعضى ديگر گفته اند كلمه (من ) در جمله : (ممّا ترك الوالدان والاقربون ...)بيانيه است ، و مراد از كلمه (ما) ورثه و اوليا است ، و معناى آيه اين است : (ما براىهر يك از شما اوليايى قرار داديم تا از او ارث ببرند، و آن اوليا همان كسانى هستند كهبعد از خود به جاى گذاشته اند، از فرزندان و خويشاوندان ).