[ویکی الکتاب] ریشه کلمه: شطن (۸۸ بار) «شیطان» از مادّه «شطن» گرفته شده، و «شاطن» به معنای خبیث و پست آمده است و شیطان به موجود سرکش و متمرّد اطلاق می شود، اعم از انسان و یا جنّ و یا جنبندگان دیگر، و به معنای روح شریر و دور از حق، نیز آمده است، که در حقیقت همه اینها به یک قدر مشترک بازگشت می کنند. باید دانست «شیطان» اسم عام (اسم جنس) است، و به عبارت دیگر «شیطان» به هر موجود موذی و منحرف کننده و طاغی و سرکش، خواه انسانی یا غیر انسانی می گویند. مراد از «شیطان» در سوره «حجر» همان موجودات خبیثه متمردند که می خواهند به آسمانها بروند و گوشه ای از اخبار این عالم ما که در آسمانها منعکس است، از طریق «استراق سمع» (گوش دادن مخفیانه) در یابند، و به دوستان خود در زمین برسانند، ولی شهابها همچون تیر به سوی آنها پرتاب می شوند و آنها را از رسیدن به این هدف باز می دارند.
جملاتی از کاربرد کلمه الشیطان
گر نگشتی دیو جسم آن را اکول اسلم الشیطان نفرمودی رسول
و قیل فی قوله وَ ارْکَعُوا مَعَ الرَّاکِعِینَ ای کونوا فی امة محمد و منهم. و قیل اقتدوا بآثار السلف فی الاحوال و تجنّبوا سنن الانفراد، فان الشیطان مع الفذّ و عن الاثنین ابعد.
و امیط عنی النفس و الشیطان کی لا تلهیانی بخطره فی البال
ربّ العالمین این آیت استعاذت فرو فرستاد: «فَإِذا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطانِ الرَّجِیمِ» چون قرآن خواهی که خوانی «اعوذ باللَّه من الشیطان الرجیم» بگوی تا اللَّه تعالی دیو از تو دور کند.
دانشمندی گفت: من بیش از آنچه از شیطان می ترسم، از زنان واهمه دارم. چرا که حق سبحانه می فرماید: «ان کید الشیطان کان ضعیفا» و درباره ی زنان می فرمای: «ان کید کن عظیم ».
حال من لا شیخ له را گوش کن شیخه الشیطان ز دانا گوش کن
. مصطفی (ص) گفت «أَعُوذُ بِکَ مِنْ هَمَزاتِ الشَّیاطِینِ» دو خلعت یافت: یکی رعایت و عصمت «وَ اللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ»، دیگر کرامت شفاعت «وَ لَسَوْفَ یُعْطِیکَ رَبُّکَ فَتَرْضی». سزد از خداوند کریم کار ساز بنده نواز نکو نام حلیم که چون بنده مؤمن گوید: «اعوذ باللَّه من الشیطان الرجیم» در حال او را از دشمن عصمت دهد که میگوید: «إِنَّهُ لَیْسَ لَهُ سُلْطانٌ عَلَی الَّذِینَ آمَنُوا» بدر مرگ بشارت دهد که «وَ أَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ» فردا بجنّت و زلفت رساند که میگوید: «وَ أُزْلِفَتِ الْجَنَّةُ لِلْمُتَّقِینَ» بی واسطه و بی ترجمان سلام و تحیّت یابد که میگوید: «سَلامٌ قَوْلًا مِنْ رَبٍّ رَحِیمٍ»، هر آن بنده‌ای که در همه حال او را داند و او را خواند اللَّه تعالی در همه حال او را نوازد و کار وی سازد: «من کان للَّه کان اللَّه له».
قال ابن مسعود: لقد قرأت علی رسول اللَّه (ص) فقلت اعوذ بالسّمیع العلیم، فقال لی یا بن امّ عبد قال: «اعوذ باللَّه من الشیطان الرجیم» هکذا اقرانیه جبرئیل.
قال رسول اللَّه فی حق عمر بن الخطّاب «ان الشیطان لیفرق من جیش عمر، و ما سلک عمر فجّا الّا سلک الشیطان فجّا آخر.»
چون شوی پاک از همه اخلاق بد اسلم الشیطان ترا گردد سند
نام این گروه از خطبه زینب کبری در شام، الهام گرفته شده که در آن آمده است: «... ألا فالعجب کل العجب لقتل حزب‌الله النُجَباء بحزب الشیطان الطلقاء…» که کامل آن «حرکة حزب‌الله النُجَباء» می‌باشد و در اکثر رسانه‌های مخصوصاً انگلیسی زبان دنیا به "حزب‌الله النجبا" شهرت یافته است.