ابن میمون
معنی کلمه ابن میمون در دانشنامه آزاد فارسی
(نام اصلی: موسی بن میمون اسرائیلی اندلسی) حکیم، متکلّم و پزشک قُرطُبی یهودی. پدرش قاضی قرطبه بود. پس از تصرف قرطبه به دست موحدون در ۵۴۳ق، امیران موحدوننصارا و یهود را دعوت به اسلام یا خروج از آن شهر کردند. خانوادۀ ابن میمون ظاهراً اسلام آوردند و در فرصت مناسب از قرطبه خارج شدند و در المریۀ اندلس، مراکش و فلسطین سکونت گزیدند. پدرش در فلسطین درگذشت و موسی و برادرش نخست به اسکندریه و سپس به مصر رفتند. ابن میمون در این سال ها دست به تألیفاتی زد. او در فسطاط، نزدیک قاهره به ریاست عامۀ یهود رسید. در دربار صلاح الدین ایوبی و قاضی فاضل طبیب به طبابت مشغول بود و طبیب مخصوص الملک الافضل، پسر بزرگ صلاح الدین، شد. فرزندش به نام ابراهیم از اطبای بزرگ زمان خود بود. ابن میمون، در شریعت و کلام یهود، فلسفه، طب و ریاضیات آثار مهمی از خود به جا گذارده است. مهم ترین آن ها عبارت اند از آثار فلسفی شامل مقالة فی صناعة المنطق، دلالة الحائرین (مهم ترین کتاب فلسفی او)، آثار دینی و فقهی شامل کتاب السّراج یا شرح مشنا (در زمینۀ قوانین و احکام یهود)،مشنه توراة (مهم ترین کتاب فقهی یهود و تنها کتابی که ابن میمون به زبان عبری نگاشته است)، کتب و رسائل طبی شامل مختصرات از کتاب جالینوس، شرح فصول بقراط، فصول موسی (بزرگ ترین و مهم ترین کتاب طبی ابن میمون)، رسالة فی البواسیر، و کتاب بسیار معروف او در زمینۀ داروشناسی به نام شرح اسماء العقار (شرح داروهایی که بیش از یک نام دارند) و همچنین آثاری در زمینۀ نجوم و ریاضیات.
معنی کلمه ابن میمون در دانشنامه اسلامی
ابن میمون گرچه از علما و احبار یهود است، ولی چون در محیط فرهنگی و علمی اسلامی پرورش یافته و در طب و فلسفه آثار خود را به عربی نوشته است، متعلق به حوز فرهنگ اسلامی نیز هست. مورخان عرب کنیه او را ابوعمران نوشته اند که شاید به جهت نام موسی به او داده شده است وگرنه او فرزندی به نام عمران نداشته است تا با این کنیه خوانده شود. بعضی از نویسندگان مسلمان او را موسی بن عبیدالله خوانده اند، در صورتی که نام پدر او مسلما میمون بوده است. احتمال می رود که نام عبیدالله عربی شده عوبادیه باشد که دو تن از اجداد موسی به این نام بوده اند. تاریخ تولد او را روز شنبه عید فصح یهود (چهاردهم نیسان) یک ساعت و ۲۰ دقیقه بعدازظهر در سال ۴۸۹۵ پس از خلقت (به قول یهود)، یعنی سال ۱۱۳۵ م ثبت کرده اند. موسی در شهر قرطبه از بلاد اندلس متولد شد. این شهر از مراکز بزرگ فرهنگ اسلامی در اندلس و همچنین از مراکز بزرگ فرهنگ یهود بود. پدر موسی، میون نیز از علمای بنام یهود و از شاگردان یوسف بن میکاش و اسحاق فاسی بود و در محکم شرعی هود در قرطبه منصب قضا داشت. در آن زمان یکی از احبار بنام یهود به نام یهودا کوهن در فاس می زیست و ابن میمون که در آن زمان بیست و پنج ساله بود، پیش او درس خواند. مرگ ابن میمون به گفت مورخان یهود در روز دوشنبه ۱۳ دسامبر ۱۲۰۴ اتفاق افتاده است که مطابق با ربیع الآخر ۶۰۱ می شود.
جملاتی از کاربرد کلمه ابن میمون
به عنوان ترجمه، تَرگمها تا حد زیادی بازتابدهنده تفسیر میدراشی از تنخ در زمانی هستند که نوشته شدهاند و به دلیل ترجیح قرائتهای تمثیلی بر انسانانگاری قابل توجه هستند. (مثلا ابن میمون در «دلالة الحائرین» (راهنمای شگفتزدگان) اغلب به این موضوع اشاره میکند) این امر هم در ترگمهایی که کاملاً تحت اللفظی هستند و هم در ترگمهایی که دارای بسطهای میدراشی زیادی هستند، صادق است. در سال ۱۵۴۱، الیاس لویتا «سِفرِ مِتورگِمان» (کتاب مترجمان) را نوشت و منتشر کرد که در آن همه واژههای آرامی موجود در تَرگم را توضیح داد.
وی با نقد تعداد بسیاری زیادی از آثار ارسطو و ابن میمون، کوشید ارسطوگرایی را ابطال کند. کرکساس برخلاف این اندیشمندان، به وجود خلأ پایانناپذیر بیرون از جهان خاکی، باور داشت. از این رو، به دیدگاه او دیگر جهانها میتوانستند وجود داشته باشند. کرشکاش با فرض وجود امر نامتناهی، تصور ارسطویی محرک غیرمتحرک را که مبتنی بر عدم امکان تسلسل علل است، مورد تردید قرار میدهد؛ به همین دلیل برهانهای ابن میمون در مورد وجود خدا، وحدانیت او و غیرمادی بودن او را فاقد اعتبار میداند، و آنها برگرفته و برپایه مفهوم تناهی تلقی نمودهاست. علاوه بر این، کرشکاش با نظریه ابن میمون مبنی بر غیرممکن بودن انتساب صفات ایجابی به خدا مخالفت نمودهاست.
در درازای قرون وسطی، جوامع یهودی اروپا نیز دارای نویسندگان برجسته فراوانی بودند. از جمله شناختهشدهترین و تأثیرگذارترین آنها میتوان ابن میمون از کوردوبا و راشی از تروا را نام برد.
قیمحی علاوه بر تحقیقات متنی و فقه اللغة، به موضوعات فلسفی نیز میپرداخت. او متأثر از عقلگرایی ابنعزرا و ابن میمون بود. عقیده جنجالی قیمحی درباره نبوت پیامبران بود. او برداشت خود را از نبوت برپایه نظرات ابن میمون بنا کرد، ولی از پذیرفتن نظرات بنیادگرایانه ابن میمون مبنی بر این که پیامبری فقط در انحصار خاندان بنیاسرائیل است، سرباز زد. او معتقد بود که غیریهودیان نیز میتوانند نبوت کنند. برخی از نظرات قیمحی، مورد مخالفت بسیاری از دانشمندان یهودی از جمله یهودا بن الفخار، یعقوب عیمدن و داوود بن سلیمان بن ابی زیمزا قرار گرفت.
از نظر تاریخی، برخی از نویسندگان و دانشمندان یهودی، عیسی را به عنوان مضرترین «پیامبر دروغین» دانستهاند. و دیدگاههای سنتی دربارهٔ عیسی عمدتاً منفی بودهاست، اگرچه دانشمندان یهودی تأثیرگذار در قرون وسطی از جمله یهودا هلوی و ابن میمون عیسی را بهعنوان یک چهره مقدماتی مهم برای جهانی آینده توحید اخلاقی میدانستند.
زراحیا تفسیری فلسفی بر کتاب امثال سلیمان نوشت که در سال ۱۲۸۸ اتمام یافت. تفسیر دیگر او بر کتاب ایوب دربردارنده بسیاری واژگان عربیاست که عدهای را برآن داشتهاست که او به زبان عربی سخن میگفتهاست. او همچنین تفاسیر متعددی بر آثار ابن میمون و ارسطو نوشته است.
موسی ابن میمون در این باره مینویسد: «ما برای برطرف کردن نیاز به بیگانه (جنتیل) قرض نمیدهیم، بلکه برای گرفتن بهره و تحمیل خواست خودمان این کار را میکنیم؛ در حالی که انجام چنین کاری با برادران یهودیمان حرام است.»
همچنین در این دوره، ادیان پیشین نیز درگیر تحولاتی شدند. به عنوان مثال، در دوره هلنیستی، یهودیان به اطراف جهان پناه برده بودند و این تبعیضات انحصاریت مذهبی را به چالش کشید. برای مثال، در دوره هلنیستی، پیامبر یهودی موسی، به نام موسی ابن میمون، تلاش کرد تا تفسیری را برای تورات بیان کند که قابل درک برای مردم خارج از جامعه یهودی باشد. این تفسیر، با نام «میشناه تورات» شناخته میشود و به عنوان یکی از کتب مقدس یهودیان شناخته میشود.
این قانون تنها به غذاهایی اعمال میشود که برای خوردن پخته میشوند و غذاهایی که به صورت خام مصرف میشوند اگر به صورت کامل توسط جنتیلها ایجاد شوند در صورتی که از مواد کوشر تهیه شده باشند کوشر هستند. ابن میمون فیلسوف یهودی اعتقاد دارد که این قانون برای جلوگیری از دعوت شدن یهودیان به خانه جنتیلها برای صرف غذا که ممکن است باعث ازدواج یهودی و جنتیل شود ایجاد شده بوده است.
او آثار مختلفی نوشته است که شامل تفسیر تورات، تفسیر آثار ابن میمون، تفسیر میشنا، دو مجموعه پرسش و پاسخ در موضوعات فلسفی و شرح اصول (در تبیین اصول سیزدهگانه ابن میمون) میباشد.