کدخدای
معنی کلمه کدخدای در فرهنگ فارسی
جملاتی از کاربرد کلمه کدخدای
از کف خویش جسته‌ام در تک خم نشسته‌ام تا همگی خدا بود حاکم و کدخدای من
آخرین کدخدای این طایفه مرحوم شادروان پاشا محمودی در دوره پهلوی بود.
هیچکس از خویش و از بیگانه‌ات خود نسازی کدخدای خانه‌ات
در ماه نیسان (مارس-آوریل) سال ۶۷۳ پیش از میلاد، خشثریتی دوّمین پیشوای قبایل ماد و کدخدای ده بیت‌کاری توانست با جلب یاری مامی‌تیارشو کدخدای پیشین ده مادا و دوساننی کدخدای پیشین ده ساپاردا قیامی را علیه آشور ترتیب دهد و رهبری قیام قبایل ماد را شخصاٌ برعهده گیرد. در نهایت وی با برانداختن قدرت آشور در این سه ایالت توانست دولت واحدی تأسیس کند و پیش زمینهٔ پادشاهی مستقل ماد را احیاء نماید. منابع میخی آشور بعد از آن تاریخ به جای نام سه ایالت مزبور از پادشاهی مستقل ماد یاد می‌کنند که خود زادهٔ قیام سال - ۶۷۳ پ. م.- بوده‌است.
دعوت انبیا برای همه است همچو چوپان که کدخدای رمه است
این روستا در سال ۱۲۶۰ هجری شمسی توسط ملا محمد علی ایرانی کدخدای روستای دهنو با احداث قلعه ای در دشتی به نام ایران بنیان نهاده شد.
و او را با بو علی شادان طوس کدخدای شحنه خراسان بنشاندند و سوی قلعه برکژ بردند بحدود پر شور و آنجا بازداشتند.
سفر عید باشد بر آن کدخدای که بانوی زشتش بود در سرای
دل، خانه ایست، یاد خدا کدخدای او سرد از محبت همه گشتن هوای او
من به صفت کدخدای حجرهٔ رازم شکل فلک چیست حلقهٔ در راز است
آخرین کدخدای روستا مرحوم حاج غلامرضا نادری بود.
خاندان کلانتری از خاندان‌های مهم در دوره قاجار در کشور بودند. خانواده کلانتر پشت در پشت کدخدای مناطقی در ایران بودند و از اعیان و ملاکان ایران به شمار می‌رفتند. به سبب ازدواج دختر میرزا صادق کلانتر با عباس میرزا این خانواده با فامیل فرمانفرمائیان نیز نسبت خویشاندی داشتند. حکومت قاجار به دلیل اعتمادی که به خاندان کلانتری داشت به بسیاری از آنان مقام و منصب در کشور داد، در دوره پهلوی و پس از اجباری شدن داشتن نام خانوادگی، نوادگان خاندان کلانتر، نام‌های خانوادگی «کلانتری» و «امیرکبیریان» را انتخاب کردند.
دلوار زادگاه رئیسعلی دلواری قهرمان مبارزه با انگلیسی‌ها در جنوب ایران است. رئیسعلی در زمان خود کدخدای روستای دلوار بود.
در واقعه علمدار پاشا در سال ۱۸۱۶ این قصر هم آتش گرفت و باب عالی به منزل یوسف آغا، کدخدای والده سلطانِ سابق، روبروی دروازه مرکب‌سازان انتقال داده شد، اما دو سال بعد در صحن باب عالی پی بنای جدید آن گذاشته شد.
در دوران پهلوی این روستا جز املاک محمدخان ضرغامی از کلانتران ایل باصری بود. کدخدای این روستا حاج هاشم محمودی وسپس فرزندش حاج حسنعلی محمودی بود.بود.
چنین داد پاسخ ورا کدخدای کزین پرسش اکنون ترا چیست رای
این طایفه شامل تیره‌هایی به نام: دوسه – عبدی – نوشاد – عبدالمولا – صیاگه - عسگر - حلیم - حیر است. محل اسکان این طایفه عموماً روستای گنبد پیرمحمد می‌باشد اما خانواده‌هایی از این طایفه در مهران و ایلام نیز ساکن هستند. کدخدای این طایفه شیرمحمد و سپس نورگه (نور محمد) بوده‌است. خانواده‌های حلیمی، سلیمانی، اکبری زاده، گهرسودی، حیدری و عسگری از این طایفه‌اند. عباس گهرسودی هنرمند ایلامی و بنیان‌گذار تئاتر ایلام از این طایفه است. سلام امینی نماینده استان ایلام در دوره دهم مجلس شورای اسلامی با اخذ ۶۱ هزار و ۳۳۸ رأی از این طایفه است.
شادروان کدخدا محمود آقاویسی کدخدای این طایفه در دوره پهلوی بود.
تو مزدوری و پادشا کدخدای به خدمت میان بند و بازو گشای
نحلی، جعل‌نه‌ای، سوی بستان قدس شو طیری نه عنکبوت، مشو کدخدای خاک