معجم رجال الحدیث

معنی کلمه معجم رجال الحدیث در دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] مؤلف: آیت الله سید ابوالقاسم موسوی خوئی (م ۱۴۱۳ق).
بدون تردید و مبالغه، درطول تاریخ در علم رجال چنین کتاب جامع و روان و مفیدی نوشته نشده است.برخی از مباحث جلد اول این کتاب عبارت اند از: نیاز به علم رجال و دلیل آن، معیار وثاقت راوی، میزان اعتبار توثیقات عامه، اشکالات توثیقات عامه، پژوهشی در روایات کتب اربعه، دلیل منکران حاجت به علم رجال و پاسخ آنها.هم چنین این کتاب حاوی شرح احوال ۱۵۶۷۶ نفر با ذکر تمام استادان و شاگردان ایشان است و جای روایات هر کس را در کتب اربعه نشان داده و با این کار مشکل مشترکات را حل نموده است و کتاب مستدرک از مولف محترم و کتاب المعین علی معجم رجال الحدیث و دلیل معجم از آقای محمد سعید طریحی بر آن نگاشته شده است.
وضعیت نشر
این کتاب، در ۲۴ جلد به زبان عربی به کوشش منشورات مدینه العلم، در قم، به سال ۱۴۰۹ ق چاپ و منتشر شده است.
منبع
سایت اندیشه قم
...
[ویکی شیعه] معجم رجال الحدیث (کتاب). مُعْجَمُ رجالِ الْحَدیث وَ تَفْصیلُ طَبَقاتِ الرُّواة، کتابی به زبان عربی از آیت الله سید ابوالقاسم خوئی با موضوع علم رجال. این کتاب بر اساس حروف الفبا بیش از ۱۵ هزار راوی احادیث شیعه را معرفی کرده و درباره معتبر بودن یا نبودن نقل حدیث آ ن ها اظهار نظر کرده است. وی در مقدمه اثر در شش مطلب به موضوعاتی درباره علم رجال پرداخته و در بخش اصلی آن به ترتیب از اسما، کنیه ها، القاب و زنان بحث کرده است. معجم رجالی آیت الله خویی در ۲۴ جلد منتشر شده و مورد مراجعه پژوهشگران علوم اسلامی است. محتوای این کتاب در نرم افزار درایه الحدیث نیز ارائه شده است.
سید ابوالقاسم موسوی خویی (۱۲۷۸ - ۱۳۷۱ش) فقیه، مرجع تقلید شیعه و مفسر قرآن کریم است که در طول زندگی خود از محضر اساتید بزرگی در حوزه نجف بهره برد و خود نیز شاگردان مبرزی را تربیت نمود به گونه ای که بسیاری از مراجع تقلید نسل بعدی از شاگردان اویند. آیت الله خویی در بسیاری از علوم اسلامی رایج در حوزه های علمیه از اساتید کم نظیر به حساب می آمد و آراء فقهی، اصولی، رجالی و تفسیری وی در زمره مطرح ترین آراء حوزه های علمیه پس از او است. از وی آثار متعددی در علوم اسلامی به ویژه فقه و اصول منتشر شده است. از میان آنها کتاب البیان فی تفسیر القرآن و معجم رجال حدیث شهرت فراوانی دارد. مجموع آثار فقهی و اصولی او با عنوان موسوعة الامام الخوئی منتشر شده است.
کتاب «معجم رجال الحدیث» از جمله آثاری است که نویسنده در اواخر عمر و کهولت سن به تألیف و تدوین آن اقدام نموده است. وی علم رجال را از دیرباز مورد توجه دانشمندان و فقیهان دانسته اما معتقد است در عصر حاضر نسبت به آن بی توجهی و بی اعتنایی می شود، گویی اجتهاد و استنباط احکام شرعی بدان وابسته نیست. از این رو وی تصمیم گرفته تا کتاب جامع و کاملی که دربردارندۀ تمام امتیازات و خصوصیات این علم باشد را تألیف نماید.

جملاتی از کاربرد کلمه معجم رجال الحدیث

خوئی رجال‌شناس شیعه، در کتاب معجم رجال الحدیث و بسام رجال‌شناس شیعه در کتاب زبده المقال من معجم الرجال، سعد بن سعد الاحوص را همان سعد بن سعد اشعری می‌دانند. برای اتحاد بین این دو نفر دو دلیل ذکر می‌شود: اولاً راویان کتاب سعد بن احوص با راویان کتاب سعد بن سعد یکی هستند. ثانیاً اگر این دو نفر، دو شخصیت جداگانه بودند؛ باید برای هر کدام کتابی در مستندات یافت می‌شد و علمای علم رجال مانند نجاشی و شیخ طوسی آنها را ذکر می‌کردند. مؤید دو دلیل ذکر شده این است که برقی نیز تنها نامی از سعد بن سعد اشعری قمی در کتاب خود آورده و به دو شخصیت جداگانه اشاره‌ای نداشته‌است.
بنا بر معجم رجال الحدیث او در زمان حیات جعفر صادق ششمین امام شیعیان در سال ۱۴۱ هجری قمری درگذشت.
جلدهای اول و دوم آن در سال ۱۳۸۹ قمری در مطبعه الحیدریه در نجف اشرف (قبل یا همزمان با کتاب معجم رجال الحدیث نوشته آیه الله سید ابوالقاسم خویی) به چاپ رسید. جلد سوم در چاپخانه ربانی در اصفهان در سال 1405 و جلدهای چهارم (1415) و پنجم (1417) نیز در قم (در زمان حیات نویسنده) به چاپ رسیدند. پنج جلد دیگر این کتاب هنوز به چاپ نرسیده است. دومین ویرایش و چاپ از جلد اول و دوم این کتاب در سال 1417 قمری در قم منتشر شدند.