نوسنگی پیش از سفال
جملاتی از کاربرد کلمه نوسنگی پیش از سفال
قدیمی‌ترین خرسنگ‌های کشف شده در گوبکلی تپه قرار دارد. این خرسنگ که قدمتش به دوران نوسنگی پیش از سفال آمی‌رسد از بیست دایره تشکیل شده که در کل شامل دویست ستون سنگی به ارتفاع تقریبی شش متر هستند. کاربرد این خرسنگ‌ها معلوم نیست اما نظریه غالب بر این است که کسی در پیرامون آن سکونت نداشته و صرفاً به منظور پرستش ساخته شده‌است.
این محوطه بر کرانهٔ یکی از شاخه‌های رودخانه بردی ساخته شده بود. معماری سکونت‌گاه در دوران نوسنگی پیش از سفال ب شامل سازه‌های سترگی از جنس خشت خام می‌شده است.
قدیمی‌ترین خرسنگ‌های کشف شده در گوبکلی تپه قرار دارد. این خرسنگ که قدمتش به دوران نوسنگی پیش از سفال آ می‌رسد از بیست دایره تشکیل شده که در کل شامل دویست ستون سنگی به ارتفاع تقریبی شش متر هستند. کاربرد این خردسنگ‌ها معلوم نیست اما نظریه غالب بر این است که کسی در پیرامون آن سکونت نداشته و صرفاً به منظور پرستش ساخته شده‌است. یووال هرری در کتاب انسان خردمند توضیح داده‌است که مرکز فرهنگی گوبکلی تپه احتمالاً به نحوی با نخستین اهلی سازی گندم در ارتباط است. برای تغذیهٔ انسان‌هایی که این سازه‌های عظیم را می‌ساختند و از آن‌ها استفاده می‌کردند به غذای بسیار زیادی نیاز بود. خوراک جویان برای ساخت چنین معبد عظیمی و تأمین مواد غذایی برای نیروهای آن شروع به اهلی کردن گندم کردند.
تندیس‌های عین غزال از جنس گچ آهکی و نی و متعلق به دوره نوسنگی پیش از سفال ب هستند و در محوطه باستانی عین غزال در اردن کشف شده‌اند. تعداد آن‌ها ۱۵ تندیس و ۱۵ سردیس است و در سال ۱۹۸۳ و ۱۹۸۵ در دو انبار زیرزمینی که به فاصله ۲۰۰ سال از هم ساخته شده بودند کشف شده‌اند.
قدمت آن‌ها به میانهٔ هزاره هشتم تا میانهٔ هزاره هفتم پیش از میلاد می‌رسد و از اولین نمونه‌های فرهنگ مادی هستند که شکل انسانی را در مقیاسی بزرگ به نمایش می‌کشند. این تندیس‌ها از مهمترین آثار هنری دوران نوسنگی پیش از سفال ب به شمار می‌روند. بلندترین تندیس عین غزال حدود یک متر ارتفاع دارد و گمان بر این است که به صورت مستقل بر روی زمین قرار می‌گرفتند.
بیضا یک تل و منطقه باستانی در اردن است که در پترا واقع شده‌است. در این سایت یک سکونت‌گاه مربوط به فرهنگ ناتوفی، یک روستا مربوط به نوسنگی پیش از سفال ب و یک سکونت‌گاه مربوط به دوران نبطی‌ها کشف شده است.