ماهیدشت. [ دَ ] ( اِخ ) ماهیدشت و هارون آباد و فیروزآباد از بلوکات کرمانشاهان است. حد شمالی آن روان سر و حد شرقی آن کرمانشاه و حدجنوبی لرستان و حد غربی رود کرند است. اراضی آن حاصلخیز و ییلاق ایلهای کلهر و سنجابی است. ( از جغرافیای سیاسی کیهان ص 454 ). همان است که یاقوت مایدشت می گوید یعنی قلعه و بلده ای از نواحی خانقین. نام محلی کنار راه کرمانشاه و قصرشیرین میان قمشه و شاه پسند در 597 هزارگزی تهران. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ). یکی از دهستانهای بخش مرکزی شهرستان کرمانشاهان و حدود جغرافیایی آن به قرار ذیل است : شمال کوه سفید واقع شده که همه جا حد طبیعی ماهیدشت با دهستانهای دروفرامان و حومه شهرستان کرمانشاه محسوب می گردد. جنوب سلسله ارتفاعات جنوب ماهیدشت ، مشرق دهستان بالاوند زردلان و مغرب بخش سنجابی. دشت ماهیدشت به عرض تقریبی 6 الی 12 هزار گز و به طول 80 هزار گز ( از سامله تا قلعه داراب خان ) بین دو رشته کوهستان واقع شده و رودخانه مرک از وسط این دشت می گذرد که مهمترین رودخانه ماهیدشت است و اکثر قرای مهم این دهستان در طول و طرفین این رودخانه واقع شده است. محصول عمده ماهیدشت غلات است که به صورت دیم بعمل می آید و این دشت حاصلخیزترین نقاط شهرستان محسوب می شود. ماهیدشت از نظر آمار به دو حوزه تقسیم شده است. 1- حوزه 4 یعنی قسمت علیا از 97 آبادی تشکیل شده و جمعیت آن درحدود 14 هزار نفر و قرای مهم آن به شرح ذیل است : سرونو، قیماس ، فیروزآباد، باغ طیقون ، طاویران. 2- حوزه 5 یعنی ماهیدشت پایین که در مغرب و قسمت سفلی دشت واقع شده و از 61 آبادی تشکیل شده است و 18 هزارتن سکنه دارد. مرکز دهستان قصبه رباط و قراء مهم آن به شرح ذیل است : قلعه داراب خان ، قمشه ها، سامره ، قلعه نجفعلی خان ، جاشوران ، چقابلک علی رضا و قلعه. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 5 ). و رجوع به همین مأخذ شود. ماهیدشت. [ دَ ] ( اِخ ) نام قدیم نورآباد است. و رجوع به نورآباد ماهیدشت در همین لغت نامه شود. ماهیدشت. [ دَ ] ( اِخ ) دهی از دهستان عزیزآباد است که در بخش فهرج شهرستان بم واقع است و 134 تن سکنه دارد. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 8 ).
معنی کلمه ماهیدشت در فرهنگ فارسی
یکی از دهستانهای بخش مرکزی شهرستان کرمانشاهان . جلگه بین دو کوهستان و بدو قسمت بالا و پائین تقسیم شده قسمت بالا ۹۷ ده ۱۴٠٠٠ تن سکنه و قسمت پائین ۶۱ ده حدود ۱۸٠٠٠ تن سکنه. مرکز آن قصبه [ رباط ] محصول : غله بنشن لبنیات و توتون . ییلاق ایلات کلهر و سنجابی است . دهی از دهستان عزیز آباد شهرستان بم
جملاتی از کاربرد کلمه ماهیدشت
ماهیدشت به دلیل موقعیت استراتژیکی منحصر به فرد اش جزو نقاط صنعتی کرمانشاه بوده و کارخانه سیمان سامان غرب، مجتمع کشت و صنعت ماهیدشت (نازگل) و … در این منطقه قرار گرفته است.
این روستا در فاصله ۱۳ کیلومتری جاده ماهیدشت به سمت اسلام‌آباد غرب و در ۷ کیلومتری جاده منتهی به جوانرود واقع شده‌است و بالغ بر ۶۰ خانوار و نزدیک به ۳۰۰ نفر جمعیت دارد. زبان رسمی این منطقه کردی کلهری می‌باشد و وابستگی قومیتی و فرهنگی زیادی با شهرهای گیلانغرب، قصرشیرین و اسلام‌آباد غرب و همچنین خانقین در کشور عراق را دارند. این روستا به دلیل موقعت خاص جغرافیایی، مرکزیت روستاهای اطراف بوده و دارای بانک و خانه بهداشت می‌باشد.
بانلرینی، روستایی از توابع بخش ماهیدشت شهرستان کرمانشاه در استان کرمانشاه ایران است.
این تنگه در ضلع غربی شهر ماهیدشت قرار گرفته‌است که عملیات مرصاد یا عملیات فروغ جاویدان در سال ۱۳۶۷ در این منطقه اتفاق افتاد[الف].
ماهیدشت از دیرباز همانند تمام منطقه های کردنشین محل پرورش اسب بوده و در زمان اشکانیان، اسب‌های جنگاور از این منطقه تهیه می‌شده‌اند. همه ساله شو اسب اصیل کردی ماهیدشت به همراه جشن خوشه (جشن خرمن) در این شهر برگزار می‌شود.
دکتر علیرضا اسدی در کتاب با ایلامیان در ایلام چنین درباره اصالت مردم ماهیدشت می نویسد: ماهیدشت مردمانی کرد تبار و شجاع دارد.
بان‌گنجاب، روستایی از توابع بخش ماهیدشت شهرستان کرمانشاه در استان کرمانشاه ایران است.
رودخانه مرگ (مِرِگ) که در برخی گویشهای محلی مِری هم تلفظ می‌شود، نام یکی از رودخانه‌های استان کرمانشاه است. رودخانه مِرِگ از سرابِ سر فیروز آباد کرمانشاه در جنوب غربی ماهیدشت سرچشمه می‌گیرد و در شمال شرقی روستای میر عزیزی به رودخانه قره سو می‌ریزد. این رودخانه پس از عبور از ماهیدشت و دریافت آب از سراب کاشنبه وارد دشت‌های کوزران می‌شود و در آنجا به رودخانه زرد آب متصل و سپس در جایی به نام کوه ویس به رودخانه قره سو می‌ریزد.
ایل خِزل، ایلی کُرد، که نخست ماوای آنان ایلام بود. خِزل در ایلام به کردی فیلی سخن می‌گویند. سکونتگاه اصلی ایل کُرد خزل در شهرستان سیروان ، شهرستان چرداول و شهر ایلام در استان ایلام است. گروهی از ایشان در استان کرمانشاه، ساکنِ شهرستان قصر شیرین و ماهیدشت هستند. آنان در زمان رضاشاه از ایلام به این شهرستان کوچانده شدند. همچنین ساکنان فعله گری در سنقرِ کرمانشاه ازلحاظ قومی خزل شمرده می‌شوند.
بنابر سرشماری مرکز آمار ایران جمعیت بخش ماهیدشت شهرستان کرمانشاه در سال ۱۳۹۵ برابر با ۱۸٬۶۲۸ نفر بوده است.