نادر شاه

معنی کلمه نادر شاه در لغت نامه دهخدا

نادرشاه. [ دِ ] ( اِخ ) پادشاه افغانستان که به سال 1880 م. در دهرا دون هندوستان به دنیا آمد و در سال 1929 م. به سلطنت افغانستان رسید. نادرشاه پسر محمد یوسف خان برادر دوست محمدخان امیر سابق افغانستان بود، و قبل از رسیدن به سلطنت نادرخان نامیده میشد. در بیست و نه سالگی به خدمت قشون درآمد و در 1907 م. به درجه ژنرالی رسید. در سومین جنگ انگلیس و افغان ، به هند هجوم کرد و تال راگرفت و بعنوان نجات بخش افغان شهرت یافت و وقتی که صلح برقرار شد به وزارت جنگ رسید. در سال 1924 وزیر مختار افغانستان در پاریس گردید. در سال 1926 نادرخان شغل سیاسی خود را ترک گفت و مدتی در نیس گذراند، ولی بعداً به هند آمد و در مرز افغانستان سپاهی تجهیزکرد و کابل را مسخر ساخت. سرانجام بزرگان و روحانیون افغان انجمن کردند و نادرخان را به سلطنت برگزیدندو نادرخان رأی این مجمع را پذیرفته و در 15 اکتبر 1929م. بعنوان نادرشاه به تخت پادشاهی افغان نشست.

معنی کلمه نادر شاه در فرهنگ فارسی

نادر شاه ( و. ۱۱٠٠ - ف. ۱۱۶٠ه. ق . ) پادشاه ( ۱۱۶٠ - ۱۱۴۸ ه.ق . ) ایران و موسس سلسله افشاریه . نام اصلی او ندرقلی یا نادر قلی بود و در ناحیه دستگرد از توابع دره گز متولد شد . در هفده سالگی با مادرش اسیر ازبکان شد و در این اسارت مادرش را از دست داد. پس از چهار سال از اسارت ازبکان گریخت و به خدمت حکمران ابیورد بابا علی بیگ کوسه لوی افشار در آمد . و مقام و مرتبه ای یافت . آنگاه به مشهد رفت و با ملک محمود سیستانی از در مخالفت در آمد و شهرت و آوازه یافت و بدین ترتیب سرانجام به دربار شاه طهماسب صفوی رسید و به مناسبت خدماتی که به وی در دفع افغانها کرد به لقب طهماسب - قلی خان ملقب گشت و حکومت بسیاری از ایالات ایران را و سرداری سپاه ایران را بدست آورد و به کار قلع و قمع و یکسره کردن فتنه افغانها و دیگر دشمنان ایارن پرداخت در ۱۱۴۳ ه.ق . عثمانیها را از آذربایجان و همدان بیرون راند و در قفقازیه تا دل داغستان پیش رفت . در این هنگام شاه طهماسب قراردادی با دولت عثمانی و روسیه منعقد ساخت که به سود ایران نبود و این امر بهانه به دست نادر داد و وی شاه طهماسب را از سلطنت خلع کرد و پسر هشت ماهه شاه طهماسب را به نام شاه عباس سوم به سلطنت برداشت تا اینکه در سال ۱۱۴۸ رسما خود را شاه خواند . هزینه سرسام آور جنگهای پی در پی . نادر را به لشکر کشی درخشان و موفقیت- آمیزش به هند در سال ۱۱۵۲ - ۱۱۵۱ وادار ساخت و در نتیجه این لشکرکشی محمد شاه امپراطور مغول هند ناگزیر تمام ایالات واقع در شمال و غرب رود سند را به نادر واگذاشت و نیز خراج گزافی را عهده دار شد. در سال ۱۱۵۴ ه.ق . سوئ قصدی به جان نادر شد که شک میرفت از جانب پسرش رضاقلی میرزا باشد .این حادثه مایه تغییر اخلاق نادر گردید . و از آن پس سیاست و رفتار وی روز به روز ظالمانه تر و نامعقول تر گردید . در ایالات مختلف شورشهایی علیه سختگیریهای او برپا شد و سرانجام در سال ۱۱۶٠ ه.ق . عده ای از روسای افشاریه و قاجاریه به چادر او ریختند و او را به قتل رسانیدند .

جملاتی از کاربرد کلمه نادر شاه

این نکته را باید به خاطر سپرد که تا پیش از عصر مدرن، زمامداران ایرانی در همه سطوح همچون دیگر دولت‌های خاورمیانه، تنها به مناطقی توجه نشان می‌دادند که بتوانند از جمعیت، نیروی نظامی و منابع آن بهره‌کشی نمایند. این مسئله اصلی‌ترین دلیل سیاست کوچ اجباری از سوی نادر شاه و سیاست زمین سوخته از جانب شاه عباس اول بود.
در اواخر پادشاهی نادر شاه افشار، خمیس – رئیس ایل ملکشاهی – به دلیل سنگینی بار مالیاتی نادر شاه، قیام نمود و شورش طوایف فیلی را رهبری کرد. در کتاب تاریخ جهانگشای نادری آمده‌است؛ جمعی از سرکردگان طایفه فیلی [بزرگان ایل ملکشاهی به ریاست خمیس شه میر]، حدود بیست نفر از محصلان مالیاتی نادرشاه را به قتل رساندند و چون طوایف دیگر از چنین اقدام فیلی‌ها مطلع شدند، آن‌ها نیز، محصلان مالیاتی خود را به قتل رساندند.
برتانیکا ۱۹۱۱ عنوان می‌نماید که در سال ۱۷۴۰م. ال معین بندر عباس و جزایر قشم هرمز ولارک را از نادر شاه افشار اجاره نمودند. بعد از قتل نادر دوباره بحران در تنگه هرمز گسترده شد.
هنگام ورود نادر شاه افشار (طهماسب قلی)، به عرصهٔ کشورداری، وی به سپاه نادر پیوست و در نبرد فتح قعلهٔ قندهار افغانستان، در میدان نبرد حاضر بود. حاجی باباخان همچنین در نبرد کرنال و فتح هندوستان، یکی از افراد سپاه نادرشاه بود. در کتاب تاریخ بختیاری سردار اسعد اشاره شده که در نبردهای نادرشاه افشار سرداری چهارلنگ‌ها با علیمردان خان چهارلنگ بوده و حاجی باباخان به دلیل اینکه مشاور و همراه علی مردان خان بوده به احتمال زیاد در این نبردها حضور داشته‌است.
در سال ۱۸۲۳، امیر دوست‌محمد خان، که از تیرۀ بارک‌زایی درانی بود، سلسله بارک‌زایی را به مرکزیت کابل بنیان‌گذاری کرد. پس از آن، نوادگان او به شکل مستقیم تا سال ۱۹۲۹ حکومت کردند تا زمانی که پادشاه امان‌الله خان، که تحت رهبری او افغانستان بر سر سیاست خارجی خود از راج بریتانیا استقلال یافته بود، مجبور به کناره‌گیری شد و پسر عموی او محمد نادر شاه مدتی بعد به عنوان پادشاه انتخاب شد. سلسله بارک‌زایی تا سال ۱۹۷۳ بر افغانستان کنونی حکومت می کرد که محمد ظاهرشاه آخرین پادشاه بارک‌زایی در یک کودتای بدون خونریزی توسط پسر عموی خود محمد داوود خان سرنگون شد. کودتا به پادشاهی بارک‌زایی پایان داد و جمهوری افغانستان (۱۹۷۸ - ۱۹۷۳) را به وجود آورد.
مَلک الطّب سلیل نادر شاه شاهزاده محمد ابراهیم
در ۱۱۴۵ ق که نادر شاه به سبب بروز شورش و قتل حاکم بختیاری، به سرزمین آنان لشکر کشید، منابع از ابوالفتح خان در مقام یکی از رؤسای ایل بختیاری یاد کرده‌اند، که به اطاعت از نادر گردن نهاد.
از قدیمی‌ترین ساختمان‌های زورخانه‌ای در ایران ساختمان زورخانه بانک ملی ایران است. این ساختمان در سال ۱۳۲۳ در خیابان فردوسی ساخته و در ۲۹ اردیبهشت سال ۱۳۲۴ افتتاح شد. معماری ساختمان با سردر سنگی بنا در ابعاد ۸۵*۴۳۰ سانتی‌متر که توسط ابوالحسن خان صدیقی (پدر مجسمه‌سازی نوین ایران که از شاگردان کمال الملک بوده و مجسمه میدان فردوسی، مجسمه خیام پارک لاله، مجسمه نادر شاه در مشهد و طرح چهره ابوعلی سینا، میرزا تقی خان امیر کبیر ساخته شده‌است ویژگی خاصی دارد، این سردر نقش برجسته سه خوان شاهنامه را به نمایش گذاشته‌است.
در این روستا طایفه‌هایی چون گرشاسبی. مسعودی ازطالقان وحسینی. منوچهری ازپل سفید، امیری و بهمنی از دامغان. کندابی. میرشکارکه طایفه ای از هندوستان در زمان نادر شاه وکریمی. عقیلی. ایمانی رود بارکی. البرزی وهزارجریبی از روستای لند و پیته نو هزارجریب. میرزایی ازروستای بنفش تپه و طایفه روزه دارازکردکوی ساکنین این روستا را تشکیل و در حال حاضر دراین روستا سکونت دارند.