معنی کلمه گرمای تابستان در دانشنامه اسلامی
گرمای تابستان، بهانه ای برای منافقان، در نافرمانی از امر پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم برای شرکت در جنگ تبوک بوده است: «فرح المخلفون بمقعدهم خلـف رسول الله وکرهوا ان یجـهدوا بامولهم وانفسهم فی سبیل الله وقالوا لاتنفروا فی الحر...» تخلف جویان (از جنگ تبوک) از مخالفت با رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم خوشحال شدند و کراهت داشتند که با اموال و جانهای خود در راه خدا جهاد کنند و (به یکدیگر و به مؤمنان) گفتند در این گرما حرکت (به سوی میدان) نکنید... . فرح و سرور مقابل غم و اندوه است، و این دو حالت نفسانی و وجدانی است که یکی لذت بخش و دیگری ناراحت کننده است. و کلمه «مخلفون» اسم مفعول از ماده خلف است که به معنای باقی گذاردن برای بعد از رفتن است، و کلمه مقعد از ماده قعود مصدر قعد، یقعد می باشد، و کنایه است از نرفتن به جهاد . معنای آیه این است : منافقین که تو آنان را بعد از رفتنت بجای گذاشتی خوشحال شدند که با تو بیرون نیامدند و تو را مخالفت کردند، و یا بعد از تو بیرون نیامدند، و کراهت داشتند از اینکه با مال و جانهای خود در راه خدا جهاد کنند.
جنگ تبوک
جنگ تبوک آخرین جنگی بود که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم در آن شرکت جست، و آن را به مناسبت اینکه در آیه شریفه فرموده : «قالوا لا تنفروا فی الحر» غزوه حر و غزوه عسرت نیز نامیده اند. و نیز در آن کتاب است که ابن جریر ، ابن ابی حاتم و ابن مردویه از ابن عباس روایت کرده اند که گفت : رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم مردم را دستور داده بود تا با او حرکت کنند و چون این واقعه در تابستان رخ داد و هوا گرم بود عده ای گفتند: یا رسول الله! هوا بسیار گرم است و ما طاقت بیرون رفتن نداریم و شما نیز بیرون نروید. خدای تعالی در پاسخشان فرمود: بگو آتش جهنم داغتر و سوزانتر است، اگر می فهمیدید و رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم را دستور داد تا بیرون رود.
منطقه تبوک
تبوک منطقه ای است میان مدینه و شام که الان مرز کشور عربستان سعودی محسوب می شود، و در آن روز نزدیک سرزمین امپراطوری روم شرقی که بر شامات تسلط داشت محسوب می شد. این واقعه در سال نهم هجری یعنی حدود یک سال بعد از جریان فتح مکه روی داد، و از آنجا که درگیری و مقابله در این میدان با یکی از ابرقدرتهای جهان آن روز بود نه با یک گروه کوچک یا بزرگ عرب، جمعی از مسلمانان از حضور در این میدان وحشت داشتند، و لذا زمینه برای سمپاشی و وسوسه های منافقان کاملا آماده بود، آنها نیز برای تضعیف روحیه مؤمنان از هیچ چیز فروگذار نمی کردند.فصل چیدن میوه ها و برداشت محصول فرا رسیده بود و برای مردمی که یک زندگی محدود کشاورزی و دامداری دارند این روزها ایام سرنوشت محسوب می شود چرا که رفاه یک سال آنها به آن بستگی دارد.
سختی بی سابقه
...