پامیر

گلگت-بلتستان خانه پنج قله از هشت هزار متری‌ها و و بیش از پنجاه قله با ارتفاع بیش از ۷٬۰۰۰ متر است. گلگت و سکردو دو مکان اصلی اعزام کوهنوردان به این کوه‌ها هستند. چندتا از بلندترین رشته کوه‌های دنیا در این منطقه قرار دارند. مهم‌ترین رشته کوه‌ها قراقروم و همالیای غربی هستند. کوه‌های پامیر در شمال قرار دارند و هندوکش در غرب قرار گرفته‌است. در این میان بلندرین قله‌ها کی۲ و نانگا پاربات هستند که دومی از دلهره آورترین کوه‌های دنیا است.

یکی از دلایلی که او را به خوش‌گذرانی و عیاشی نسبت می‌دهند، ساخت پارک‌های تفریحی و باغ‌های سرسبز در بیشتر نقاط افغانستان است حتی پارک طبیعی دور افتاده پامیر در منطقه بدخشان را که هنوز جاده‌ای به آنجا کشیده نشده به نام محمدظاهر شاه یاد می‌کنند.

در تابستان سال ۱۹۱۴، زاروبین به همراه رابرت گوتیو، ایران‌شناس فرانسوی، به پامیر سفر کرد و تحقیقات زبان‌شناسی و قوم‌نگاری انجام داد. در طول دهه‌های آینده، زاروبین به انجام مطالعات زبان‌شناسی، فولکلور و مردم‌شناسی در پامیر و سایر نقاط آسیای مرکزی ادامه داد. یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای او اعزام اکتشافی قوم‌شناسی آسیای مرکزی در سال‌های ۱۹۲۶ تا ۱۹۳۰ به نمایندگی از آکادمی علوم بود.

لوکوموتیو پامیر یک باشگاه فوتبال تاجیکستان در شهر دوشنبه است که در ابتدا در سال ۱۹۶۱ با نام لوکوموتیو دوشنبه تاسیس شد. لوکوموتیو دوشنبه پس از انحلال اولیه در اوایل دهه ۱۹۹۰، در اوایل سال ۱۹۹۹ احیا شد و دوباره در پایان سال ۲۰۰۰ منحل شد و دوباره در سال ۲۰۰۸ تاسیس گشت.

تیم‌های ورزشی معروف فوتبال هرات، استقلال هرات، اتفاق هرات، انصاری هرات، پامیر هرات هستند. تیم فوتبال استقلال هرات در سال ۱۳۸۵ قهرمان نخستین دورهٔ فوتبال در سطح افغانستان زیر نام جام وحدت ملی شد، تیم‌های فوتبال اتفاق با هفت و پامیر با چهار قهرمانی پرافتخارترین تیم‌های این ولایت محسوب می‌شوند.

بخش بزرگی از مجموعه پامیر در بخش خاورمیانه و آسیای مرکزی کونستکامرا در حین کار زاروبین در پامیر در سال ۱۹۱۴ به دست آمد. زاروبین معمولاً آثار خود را با نام ای.ای. زاروبین منتشر می‌کرد.

برخی منابع وی را مدفون در کلیسایی در ارمنستان کنونی (در نزدیکی دریاچه سوان) و برخی دیگر منابع وی را مدفون در کلیسایی در رشته کوه‌های پامیر می‌دانند.

بلندترین کوه‌های رشته‌کوه پامیر و سه قله از پنج قلهٔ ۷٬۰۰۰ متری منطقهٔ آسیای میانه شوروی پیشین در این ولایت قرار گرفته‌است.

در بدخشان زبان‌های دیگری به نام زبان‌های پامیری (از خانوادهٔ زبان‌های ایرانی‌شرقی) هنوز زنده هستند و مردم به آنها گفتار می‌کنند. در ناحیهٔ پامیر نیز عدهٔ اندکی به زبان قرقیزی سخن می‌گویند.

اذن ده تا پشتهٔ پامیر را کوه التایی و ببر و شیر را

در سرحد رودخانه به دره باریک تری تبدیل می شود که از جمعیت بیشتری برخوردار است. این رودخانه در نزدیکی روستاهای لنگر و قلعه پنج ظاهر می شود و در آنجا رودخانه پامیر به آن می پیوندد. از آن نقطه رودخانه همیشه به صورت محلی رودخانه پنج نامیده می شود.