نظریه تکامل

معنی کلمه نظریه تکامل در دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] تکامل یا تطور انواع، نظریه ای علمی که بویژه در زیست شناسی مطرح شده و اهمیت یافته است.
بر طبق این نظریه، انواع یا گونه های موجودات در طول زمان یکسان و ثابت نمانده اند، بلکه دستخوش تغییر و تحول شده و متناسب با شرایط، تطور یافته اند. این نظریه سابقه ای کهن دارد، اما از قرن هجدهم به صورت جدّی تر ی در حوزه ع لوم طبیعی مطرح شده است، مثلاً در اثر ژرژ لویی بوفون با عنوان تاریخ طبیعی عمومی و خصوصی و در اثر لامارک با عنوان فلسفه جانورشناختی.
نظریه داروین
نقطه عطف در طرح این نظریه، منشأ انواع چارلز داروین است که اثری بسیار مهم در تاریخ علوم طبیعی محسوب می شود.داروین در این کتاب و سپس در منشأ انسان از این نظریه صورت بندی علمی و مبتنی بر شواهد تجربی به دست داد که در مجامع علمی با استقبال مواجه شد و سبب گردید گاه اصطلاح «داروینیسم» به عنوان مترادف نظریه تکامل یا تطور انواع به کار رود.
نظریه داروین امروزه در عالم علم کهنه می نماید و با پرسشهای فراوان مواجه شده، اما نظریه های مبتنی بر تکامل یا تطور انواع همچنان مطرح است. پیروان و صاحب نظران ادیان در برابر این نظریه رویکرد ها و مواضع مختلفی داشته اند. در مقاله حاضر نخست گزارشی اجمالی از این نظریه و مواجهه مسیحیان و یهودیان با آن مطرح می شود، سپس رویکرد مسلمانان (بویژه در ایران) در برابر این نظریه مطرح می گردد، در بخش سوم، گزارشی اجمالی از سیر تألیفات اندیشمندان عرب زبان در این زمینه ارائه می گردد.
تاریخچه نظریه تکامل
در تاریخ علوم طبیعی و زیست شناسی، واژه تکامل یا تطور، معانی چندگانه ای دارد و نظریه تکامل در معنایی عام، بر این نکته تکیه دارد که همه جهان یا بخش هایی از اجزای آن دستخوش تحولات پایدار و فزاینده است و در طی این روند بر تعداد و تنوع و پیچیدگی اجزای جهان افزوده می شود. با این تعریف، باور به نظریه تکامل یا تطور در تقابل با ثابت و یکنواخت انگاشتن جهان و اجزای آن قرار می گیرد و قائلان به آن با این اندیشه که اجزای جهان از آغاز خلقت ثابت و برقرار مانده باشند، مخالف اند در یک نگاه کلی، نظریه های اولیه تکامل گرا ساده و مبهم و کم تر تجربی بودند، ولی نظریه های بعدی و متأخر تر پیچیده تر و دقیق تر و تحقیق پذیر تر شدند. عمده اختلاف نظر ها در باره منشأ و خصوصیت و علل روند تکاملی است. بررسی و اطلاق نظریه تکامل در حوزه موجودات زنده و بسط آن به مسائل مرتبط موجب شد تانظریه هایی در مورد تکامل بشر، ذهن، اخلاق و فرهنگ بشری پدید آید و نیز دیدگاه هایی فلسفی مطرح شود و با پیگیری روند تکامل در چیزهای غیرزنده، نظریه های مرتبط با فیزیک، تکامل زمین، منظومه شمسی و کیهان ظهور و بروز یافت. نظریه تکامل، در معنای محدود تر و مشهور تر، در حیطه زیست شناسی و ناظر به موجودات زنده و آلی مطرح می شود و بن ا بر آن همه انواع جانداران روی زمین، از گیاه و حیوان، در طی روندی تدریجی، طولانی و مستمر از انواع و اشکال بسیار متفاوت اولیه به صورت کنونی در آمده اند. پیشینه این نظریه به دوره فلاسفه پیشاسقراطی در یونان و حتی پیش از آن در فرهنگهای چین و هند باز می گردد، البته در مورد اخیر این موضوع عمدتاً در قالب اسطوره مطرح شده است. همچنین حضور و سیرتحول این نظریه را می توان در سده های میانه، و دوران نوزایی و روشنگری بررسی کرد.
چارلز داروین، طبیعیدان انگلیسی، در ۱۸۵۹/۱۲۷۶ کتاب منشأ انواع را بر پایه مدارک علمی محکمی که بیش از بیست سال به گردآوری آن ها پرداخته بود، منتشر ساخت. در واقع، سهم وی در این امر نه ابداع و ابتکار نظریه تکامل که پیش تر از جانب امثال بوفون و لامارک نیز مطرح شده بود، بلکه ارائه این نظریه به صورت آزمون پذیر بود که شواهد متقنی را در اثبات آن به دست داد.
تکامل و تحول انواع از دیدگاه داروین
...

جملاتی از کاربرد کلمه نظریه تکامل

آموزه‌ای که انسان یک ماشین است، در سال ۱۷۵۱، مدت‌ها قبل از این‌که نظریه تکامل پذیرفته شود، توسط د لا متری مورد بحث قرار گرفت؛ و نظریه تکامل به این مسئله بیشتر دامن زد، با بیان این‌که ممکن است تمایز واضحی بین ماده زنده و ماده مرده وجود نداشته باشد، و علی‌رغم پیروزی نظریه کوانتومی جدید، و تبدیل بسیاری از فیزیک‌دانان به اصل عدم قطعیت، دکترین د لا متری که انسان یک ماشین است، شاید مدافعان بیشتری نسبت به قبل در میان فیزیک‌دانان زیست‌شناسان و فیلسوفان به‌ویژه در قالب این تز که انسان یک کامپیوتر است، داشته باشد.
بر اساس نظریه تکامل داروین نسل‌هایی که از ویژگی‌های و خصوصیات برتری نسبت به نسل‌های دیگر برخوردارند شانس بیشتری نیز برای بقا و تکثیر خواهند داشت و ویژگی‌ها و خصوصیات برتر آن‌ها به نسل‌های بعدی آنان نیز منتقل خواهد شد. همچنین بخش دوم نظریه داروین بیان می‌کند که هنگام تکثیر یک ارگان فرزند، به تصادف رویدادهایی اتفاق می‌افتد که موجب تغییر خصوصیات ارگان فرزند می‌شود و در صورتی که این تغییر فایده‌ای برای ارگان فرزند داشته باشد موجب افزایش احتمال بقای آن ارگان فرزند خواهد شد. در محاسبات کامپیوتری، بر اساس این نظریه داروین روش‌هایی برای مسائل بهینه‌سازی مطرح شدند که همه این روش‌ها از پردازش تکاملی در طبیعت نشات گرفته‌اند. به روش‌های جستجو، الگوریتم‌های جستجوی تکاملی گفته می‌شود.
هماهنگی علم و دین یکی از اصول اساسی آئین بهائی است. آثار بهائی علم و دین را در تضاد با یکدیگر نمی‌دانند بلکه بر هماهنگی بنیادین آن دو تأکید می‌کنند. از دیدگاه مایکل روتشتاین در دانشنامهٔ جنبش‌های نوین مذهبی می‌نویسد که بهائیت بخش‌هایی از یافته‌های علمی را می‌پذیرد که بر الهیات بهائی منطبق باشند و رؤیایی دین و علم در بهائیت نیز رقابت برابر نیست. با وجود این علی‌مراد داوودی، فیلسوف بهائی، معتقد است که آثار بهائی به ندرت دربارهٔ یافته‌های علمی نظر داده است و این نظرات بیشتر در راستای ابطال نتایج غیر علمی و ایدئولوژی-محوری بوده که برخی از علم گرفته‌اند، مانند تجویز و توجیه تنازع بقا، جنگ و رقابت که بعضی از ایدئولوژی‌ها از نظریه تکامل استنتاج کرده‌اند.
بخش زیستی زمین، ساختار زندگی در زمین را «زیست‌کُره» می‌گویند. گمان آن می‌رود که برپایهٔ نظریه تکامل عُمر زندگی در زمین ۳٫۵ میلیارد سال باشد. خود زیست‌کُره به چندین زیست‌بوم تقسیم می‌شود. گونه‌های گیاهی و جانوری در هر زیست‌بوم به هم همانند است. بر روی خشکی، زیست‌بوم‌ها بر پایهٔ عرض جغرافیایی، بلندی از رویهٔ دریاها و رطوبت دسته‌بندی می‌شوند. توندراها که در مدار قطبی شمال و در مدار قطبی جنوب جای دارند یا منطقه‌های با ارتفاع بسیار بالا یا بسیار خشک را می‌توان گفت از زندگی گیاهی و جانوری تُهی اند؛ ولی در برابر آن سرزمین‌های مرطوب و پست منطقهٔ استوایی دارای بیشترین شمار گونه‌های گیاهی و جانوری‌اند.
علاوه بر اینها، این باور عمومی آنها است که ایالات متحده برنامه‌ای برای ایجاد یک آمریکای جدید در اروپا دارد که به روی همه باز است، جایی که تنها ارزش آن مصرف‌گرایی است و جورج سوروس یک توطئه جهانی گرایی شیطانی را فرمان می‌دهد. آنها وجود دایناسورها در گذشته، نظریه تکامل داروینی، و اقتدار جامعه علمی را رد می‌کنند و ادعا می‌کنند که دانشمندان فراماسون هستند.