پایگه

معنی کلمه پایگه در لغت نامه دهخدا

پایگه. [ گ َه ْ ] ( اِ مرکب ) پایگاه. مقام. مرتبت.مرتبه. رتبت. ربته. زُلفی. قدر. منزلت :
یکایک بپرسید [ کیخسرو ] و بنواختشان
برسم مهی جایگه ساختشان
همان نیز ز ایرانیان هر که بود
بر اندازه شان پایگه برفزود.فردوسی.به اخترت گویند کیخسروی
بشاهی بر آن پایگه برشوی.فردوسی.یکی پشت بر دیگری برنگاشت
بنگذاشت آن پایگه را که داشت.فردوسی.نزدیک شه شرق بدان پایگه است او
زیرا که ندیده ست چنو هرگز دیّار.فرخی.امیر این گویدم زیرا که او دلها نگه دارد
بنزد خویشتن هر کهتری را پایگه دارد.فرخی.قلم بگیر و فزونی مجوی و غبن مکش
اگر بحکمت و علم اندر اهل پایگهی.ناصرخسرو.این پایگه مرا ز بهین خلایقست
این پایگه نداشت کس اندر تبار من.ناصرخسرو.مهین پایگه پادشائی بود
بر از پادشائی خدائی بود.اسدی.همی خواست تا بنگرد راه راست
کش اندر سخن پایگه تا کجاست.اسدی. || حدّ. اندازه. دَرَجه. رَدَه :
پای بیرون منه از پایگه دعوی خویش
تا نیاری بدر کون فراخت فدرنگ.خطیری ( حصیری ؟ ).اگر داد بینی همی رای من
مگردان از این پایگه پای من.فردوسی.که تاج شهی خوار بنداختی
بر از پایگه سرکشی ساختی.اسدی.بر پایگه خویش اگر نباشی
جزرنج نبینی و جز نکالی.ناصرخسرو. || پاچال :
صلح جداکن ز جنگ زآنک نه نیکو بود
دستگه شیشه گر پایگه گازری.سنائی. || صف نعال. کفش کن.آستان :
برترین پایه مرا پایگه خدمت اوست
پایه خدمت او نیست مگر حبل متین.فرخی.مهتر شهی دعا کند و گوید ای خدا
یکروز مر مرا تو بدان پایگه رسان.فرخی.بحیله پایگه همتش همی طلبد
ازین قبَل شده بر چرخ هفتمین کیوان.فرخی. || اصل و نسب. || پایاب. گذرگاه رودخانه. ( برهان ). || مسند. تخت. صدر. || اصطبل. طویله. جایگاه ستور. ستورگاه. پاگاه :
چون خر رواست پایگهت آخر
چون سگ سزاست جایگهت شلّه.خفاف.وزان روی چون رخش خسته برفت

جملاتی از کاربرد کلمه پایگه

شهنشاه پرسید و بنواختشان به اندازه بر پایگه ساختشان
بخندید ارجاسپ و بنواختش گرانمایه‌تر پایگه ساختش
دست از سر و از پای خودی باید شست تا پایگه سروری آری تو به دست
بحیله پایگه همتش همی طلبد ازین قبل شده بر چرخ هفتمین کیوان
جهاندار چون دید بنواختش میان یلان پایگه ساختش
آگاه شد از پایگه خویش ولیکن در بند شهنشاه بد آنگه که شد آگاه
یکایک بپرسید و بنواختشان به رسم مهی پایگه ساختشان
تا نعمت و اقبال دهد پایگه عز تا محنت و ادبار بود جایگه ذل
هست از آن برتر براق آسمان اصطبل را پایگه کوه سر فرود آرد به خضرای دمن
مگر ز پایگه خود بیفکنند مرا به پیش همه شه سود مرا کنند زیان