سربداران

نام روستای باشتین. یادآور قیام سربداران است. باشتین نقطه آغاز قیام سربداران بود و نخستین حاکم سلسلهٔ سربداران، عبدالرزاق باشتینی نام داشت.این روستا با پخش سریال سربداران مشهور گردید .

شیعیان در جهان اسلام همیشه در اقلیت و تحت فشار بودند تا اینکه پس از یورش مغولان و فروپاشی خلافت کهن و پرنفوذ عباسی در بغداد، محور اصلی نمایش یک آیین و گرایش رسمی از اسلام از میان رفت و مذهب شیعه جان تازه‌ای گرفت. بدین ترتیب، از میان رفتن دستگاه خلافت در کنار عواملی چون نابسامانی ناشی از حمله مغولان و گرایش به درون‌گرایی مردم و آسان‌گیری دینی مغولان، موجب رونق فراوان فرقه‌های گوناگون از جمله شاخه‌های گوناگون تصوف شد. پس از یورش مغولان، چند حکومت شیعه‌مذهب مانند سربداران و قره‌قویونلوها در ایران بر سر کار آمدند و نفوذ شیعه در ایران بیشتر شد. از سوی دیگر بیشتر ایرانیان همچنان سنی و شافعی مذهب بودند.

دوران حکومت ایلخانان (فرزندان چنگیزخان مغول) در ایران از سال ۶۵۴ ه‍.ق با نظم و انضباط آغاز شد، اما در بی‌نظمی تا ۷۵۸ ه‍.ق پایان یافت. در پایان حکومت ایلخانان (دوران ضعف آنان)، ایران شاهد ملوک‌الطوایفی در عرصه حکومت و نهضت‌های انقلابی ضد ایلخانان نظیر سربداران بود. دوران حکومت ایلخانان، افول و انحطاط را به همراه آورد.

با گذشت هشتصد و پنجاه سال از نابودی شاهنشاهی ساسانی یک حکومت ایرانی توانست بر سراسر منطقه‌ای که قبلاً حکومت‌های محلی مانند طاهریان، صفاریان، سامانیان، غوریان، زیاریان، آل بویه، سربداران و مظفریان بر آن حکمرانی می‌کردند مسلط شود. فرمانروایی صفویان تمرکزگرا و مطلقه بود. روابط ایران و اروپا به دلیل دشمنی صفویه با عثمانی و بازرگانی ابریشم گسترش یافت و جنگ‌های مذهبی با عثمانیان و ازبک‌ها رخ داد.

شیعیان در ایران همیشه در اقلیت و فشار بودند تا اینکه پس از یورش مغولان و فروپاشی پادشاهی کهن و پرنفوذ عباسی که حکم خلیفه مسلمانان را داشت، جانی تازه گرفتند. پس از یورش مغول، چند فرمان‌روایی شیعه‌مذهب مانند سربداران و قره‌قویونلوها در ایران بر سر کار آمدند و نفوذ شیعه در ایران بیشتر شد. از سوی دیگر بیشتر اهل سنت ایران بر آیین شافعی و دوست‌دار اهل بیت بودند.

با گذشت هشتصد و پنجاه سال از نابودی شاهنشاهی ساسانی یک حکومت ایرانی توانست بر سراسر منطقه‌ای که قبلاً حکومت‌های محلی مانند طاهریان، صفاریان، سامانیان، غوریان، زیاریان، آل بویه، سربداران و مظفریان بر آن حکمرانی می‌کردند مسلط شود.[نیازمند منبع] فرمانروایی صفویان تمرکزگرا و مطلقه بود. روابط ایران و اروپا به دلیل دشمنی صفویه با عثمانی و بازرگانی ابریشم گسترش یافت و جنگ‌های مذهبی با عثمانیان و ازبک‌ها رخ داد.

امیر مسعود ملقب به وجیه‌الدین از قدرت‌مندترین حاکمان سربداران بود که مناطق میان خراسان تا طبرستان را تحت نظر گرفت. وی پس از کشته شدن برادرش عبدالرزاق، فرمانروایی دولت تازه تأسیس سربداران را به دست گرفت. مسعود به حسن تدبیر، شجاعت، مردانگی، عقل، صلاح و سواد، شهرت داشت و از فساد به دور بود. مسعود توانست قومس، گرگان و استرآباد را فتح کند. او پس از این فتوحات قصد کرد که به سوی طبرستان لشکرکشی کند. فخرالدوله حسن، اسپهبد باوندیان طبرستان، علی‌رغم آن‌که از تمایلات و مقاصد امیرمسعود آگاه بود، با او سازش نمود و مسعود با آرامش وارد شهر آمل شد ولی پس از ورود او به آمل، باوندیان با نقشه‌ای طراحی شده، بر او چیره شدند و به قتل رساندندش.

آقا شاه بالو زاهد آملی از عرفای اواخر قرن ۷ و اوایل قرن ۸ هجری قمری و استاد شیخ خلیفه مازندرانی چهره اصلی عرفانی و مقاومت نهضت سربداران خراسان در عهد حکومت مغولان بوده است. بنای آجری با گنبدی مخروطی و تزئینات کاشی‌کاری بر روی مرقد آقا شیخ بالو زاهد ساخته شده که از آثار مهم تاریخی مازندران به شمار می‌رود.[نیازمند منبع]

از خاندان مستوفیان سبزوار و از اعقاب سربداران بود. هم‌عصر سلطان حسین بایقرا و علی‌شیر نوایی بود و اشعاری در مدح آن دو سرود، اما بیشتر اشعارش در منقبت ائمهٔ شیعه است. شعر زیر در مدح علی بن موسی‌الرضا از اوست:

آقا محمد تیمور (محمد آیتیمور)؛ از حاکمان سربداران بود که بعد از وجیه‌الدین مسعود به حکومت رسید.