سمنانی

جلدِ هفتمِ تاریخ ایرانِ کمبریج، این دوره را با یک فصل پوشش می‌دهد که نادرشاه و کریم‌خان را شامل می‌شود. پس از کارِ پیشگامانهٔ لارنس لاکهارت و مطالعهٔ آرونوا و اشرفیان به زبانِ روسی — که بیست سالِ بعد منتشر شد — اکنون مطالعاتی دربارهٔ زندگی و حرفهٔ نادرشاه از اِرنِست تاکِر و مایکل آکْسْوُرثی داریم، که از منابعِ ویلِم فِلُور خلاصه شده‌است. به‌تازگی، تجزیه و تحلیلی روانی–تاریخی از جنونِ احتمالی نادرشاه نیز انجام شده‌است. پژوهشگرانِ ایرانی با مانعِ محدودیتِ دسترسی به مطالبِ موجود روبه‌رو، و بیشتر وابسته به وقایع‌نگاریِ فارسیِ آن دوره هستند؛ بااین‌حال سهمِ قابل توجهی در این زمینه نیز داشته‌اند. در این زمینه باید از رضا شعبانی و نورالله لارودی و احمدپناهی سمنانی نام برد.

طایفهٔ زند گروهی بودند با معیشت شبانی که در اراضی دامنهٔ زاگرس دهستان پری و کمازان در نزدیکی ملایر امروزی زندگی می‌کردند و به وسیله نادرشاه به خراسان کوچ اجباری شده و در دره گز اسکان داده شدند. در برخی منابع نیز زند و لک جدا از هم ذکر شده‌اند. در کتاب «کریم خان زند نیکوترین زمامدار تاریخ ایران» تألیف پناهی سمنانی آمده که زندها به دلیل عدم شهرت به لک معروف شدند. ولی به‌طور کلی همهٔ منابع کریم‌خان و جانشینان او را از طایفهٔ زند می‌دانند. برخی نیز معتقدند زندها ممکن است کرد باشند.

گفته می‌شود که با توجه به توجیه‌پذیری طرح از جهت بهای تمام‌شدهٔ آب، هزینه‌های طرح انتقال آب دریای خزر به سمنان قرار نیست از محل بودجه دولتی یا صندوق توسعه ملی فراهم شود و صنایع سمنانی نیازمند آب هزینه‌های احداث و بهره‌برداری از آن را متقبل می‌شوند. با این حال همچنان ابهاماتی دربارهٔ شرکای چنین حجم سرمایه‌گذاری وجود دارد و مشخص نیست کدام صنایع قرار است چقدر در این طرح سرمایه‌گذاری کنند.

بازار شیخ علاءالدوله که به بازار مرده‌ها نیز معروف است از جنوب شرق خیابان امام آغاز می‌شود تا گورستان قدیمی علمدار (سنادره) واقع در غرب میدان امام ادامه می‌یابد. بنای این بازار را به دوره ایلخانی و پیش از آن نسبت می‌دهند. بنای بازار تاریخی سمنان به وسیله شیخ علاءالدوله سمنانی از عرفای به نام ایران در قرن هفتم و هشتم هجری قمری و همزمان با بنای شبستان شیخ علاءالدوله مسجد جامع سمنان ساخته شده‌است. به علت احداث خیابان امام، قسمت‌های زیادی از بافت سنتی این بازار تخریب شده‌است و تنها قسمتی کوچکی، از ابتدای بازار جنوبی تا ابتدای خیابان امامزاده یحیی، باقی مانده است.

نیز در نفحات آمده است که: این شانه از دست وی بدست علائالدوله سمنانی رسید. و وی آن را در خرقه ای پیچیده آن را در کاغذی نهاده و بر آن نگاشته بود: این شانه از شانه های رسول خدا (ص) است و آن خرقه از ابورضارتن بدست این ضعیف رسیده است.

در ضلع شمالی حرم امامزاده یحیی، مدفن بیش از ۲۷۰ نفر از کشته‌شدگان سمنانی انقلاب ۱۳۵۷، جنگ ایران و عراق و جنگ داخلی سوریه وجود دارد.

طایفهٔ زند گروهی بودند با معیشت شبانی که در اراضی دامنهٔ زاگرس دهستان پری و کمازان در نزدیکی ملایر امروزی زندگی می‌کردند و به وسیله نادرشاه به خراسان کوچ اجباری شده و در دره گز اسکان داده شدند. در برخی منابع نیز زند و لک جدا از هم ذکر شده‌اند. در کتاب «کریم خان زند نیکوترین زمامدار تاریخ ایران» تألیف پناهی سمنانی آمده که زندها به دلیل عدم شهرت به لک معروف شدند. اگرچه در برخی از منابع آمده که زندها به دلیل عدم شهرت به لک معروف شدند. ولی به‌طور کلی همهٔ منابع کریم‌خان و جانشینان او را از طایفهٔ زند می‌دانند. برخی نیز معتقدند زندها ممکن است کرد باشند.

وی در جوانی در سمنان نزد علاءالدوله سمنانی آموزش دید.

این بنا در آغاز بنایی رفیع و با عظمت بود که بدستور عمادالدین جمال‌الدین عبدالوهاب وزیر سلطان محمد خدابنده از خشت خام ساخته شد و شیخ علاءالدوله سپس خانقاهی بر آن افزود و در آنجا به ریاضت پرداخت و پس از مرگ در آنجا به خاک سپرده شد. بنای خانقاه و آرامگاه شیخ علاءالدوله سمنانی که بازمانده معماری اواخر قرن هشتم است، به علت نداشتن استحکام و بی‌توجهی روبه ویرانی نهاد. به طوری که به جز دو ستون ایوان بقیه بنا منهدم شد.

خانقاه شیخ علاءالدوله سمنانی مربوط به دوره ایلخانی است و در شهرستان سرخه، صوفی‌آباد واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۱ آبان ۱۳۱۷ با شمارهٔ ثبت ۳۲۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.