دیلمی

به حرب تو شب دیجور، دیلمی کله است به جای حربه به دست اندرون گرفته شهاب

ز هر سو دیلمی گردن به عیوق فرو هشته کله چون جعد منجوق

دل جفت درد و غم شد زان دیلمی کلاله گل را قبول کم شد زان روی همچو لاله

خر فرد بود میره با سهل دیلمی ورنه به . . . ون خر که باندازه داشت فرد

ضمنا ایل لُر دشمن زیاری مستقر در کهگیلویه و بویر احمد ، فارس ،بوشهر نیز همان آل کاکویه (شاخه ای از باوندیان) میباشند که بعد از آل زیار به قدرت رسیدند و در ارتباط با آل بویه بودند(دشمنزیار دیلمی دایی مجدالدوله و از طرف پادشاه آل بویه حاکم اصفهان بود) و به دلیل دشمنی با آل زیار (زیاریان)لقب دشمن زیاری داشت .

نقل است که امیر ابوالفضل دیلمی به زیارت شیخ آمد. فرمود که از خمر خوردن توبه کن، گفت: یا شیخ من ندیم وزیرم فخر الملک، مبادا که توبهٔ من شکسته شود؟ شیخ فرمود: توبه کن، اگر بعد از آن در مجمع ایشان ترا زحمت دهند، فرمان مرا یاد کن. پس توبه کرد و برفت. بعد از آن روزی در مجلس خمرخوارگان حاضر بود پیش وزیر الحال می‌کردند تا خمر خورد، پس گفت: ای شیخ کجائی؟ در حال گربه‌ای در میان دوید و آن آلت خمر بشکست و بریخت و مجلس ایشان به هم برآمد. ابوالفضل چون کرامات بدید بسیار بگریست. وزیر گفت: سبب گریهٔ تو چیست؟ حال خود با وزیر بگفت. وزیر او را گفت: همچنان بر توبه می‌باش و دیگر او را زحمت نداد.

ابوالحسین دیلمی گوید بانطاکیه شدم، بسبب سیاهی که گفتند او از اسرار سخن میگوید، بیستادم تا از کوه لکام بیرون آمد و از مُباحات چیزی بازو بود میفروخت و من گرسنه بودم و دو روز بود تا هیچ چیز نخورده بودم گفتم او را بچند دهی این و چنان نمودم که آنچه در پیش دارد من بخواهم خرید گفت بنشین تا چون بفروشم چیزی ازین بتو دهم تا چیزی خری، ویرا بگذاشتم و بنزدیک دیگری شدم و چنان نمودم که آنچه در پیش دارد بخواهم خرید پس با نزدیک او آمدم گفتم اگر بخواهی فروخت بگو تا بچند است گفت دو روز است تا تو چیزی نخوردۀ و گرسنۀ بنشین تا چون فروخته شود ترا چیزی دهم تا طعام خری و بخوری من بنشستم چون بفروخت چیزی بمن داد و برفت من از پس او فرا شدم، روی با من کرد و گفت چون حاجتی باشد ترا از خدای عَزَّوَجَلَّ خواه مگر که نفس ترا اندر آن حظّی بود که از خدای تعالی باز مانی بدان سبب.

هاشمی الوجه ترکی القفا دیلمی الشعر رومی الذقن

پس از بررسیهای به عمل آمده، سه نفر برای حضور در این المپیاد انتخاب شدند که جواد دیلمی با وجود این که دانشجوی رشته ریاضی نبوده و در دانشکده نفت اهواز به تحصیل در رشته مهندسی نفت مشغول است به دلیل کسب نمره‌ها به عنوان یکی از این نفرات برگزیده شد.

درختان را چو روز عرض جیش دیلمی بینی بزیر هر درختی در گروهی آدمی بینی

ایّوب حمّال گوید ابوعبداللّه دیلمی چون در سفر جایگاهی فرود آمدی، در گوش خر گفتی، میخواستم که ترا ببندم اکنون نخواهم بستن، اندرین صحرا فرا گذارم تا علف همی خوری چون وقت آن بود که بار نهیم با نزدیک من آی چون وقت رفتن آمدی خر بازآمدی.

در گذشته ابوالقاسم اسماعیل بن عباد بن عباس صاحب معروف به صاحب بن عباد در بین مردم به بابا اسماعیل معروف بوده‌است. مزار این عارف بزرگ در میدان طوقچی در کوچه یی به همین نام قرار دارد. ایشان ادیب، شاعر و وزیر دربار رکن‌الدوله دیلمی بوده‌است. در ری و اصفهان، محافل و مباحث علمی و ادبی بر پا می‌کرد و از دانشمندان حمایت می‌کرده‌است. فعالیت‌های وی در دوران هیجده ساله وزارت وی نقش مهمی در گرایش مردم اصفهان به تشیع داشته‌است. مزار باباهای دیگری از جمله: بابا الهی، بابا صلت و بابا عریان در نزدیکی مزار بابا اسماعیل در قبرستان تاریخی طوقچی وجود داشته‌است که اکنون اثری از آنها وجود ندارد.

تندی کنی و خیره کشیت آئین است تو دیلمی و عادت دیلم این است

اکثر اهالی این بخش دیلمی هستند و به جز روستای گرمارود سفلی که به گویش مراغی حرف می‌زنندبه گویش دیلمی الموتی صحبت می‌کنند. همچنین در روستاهای آوه، هرانک، مدان، کافرکش، سفیددر، خوبکوه و لامان مردم به زبان ترکی سخن می‌گویند.