جاماسب حکیم
معنی کلمه جاماسب حکیم در فرهنگ فارسی
معنی کلمه جاماسب حکیم در دانشنامه اسلامی
واژة جاماسب از دو جزء جامَ و اَسْپَ تشکیل شده است جزء دوم همان اسب فارسی است اما از معنای جزء اول آگاهی دقیقی وجود ندارد. بنا به نظر احتمالی برخی نویسندگان، این نامِ مرکّب می تواند به معنای دارنده، راننده یا مهارکننده اسب، دارنده اسب یدک و یا دارنده اسب درخشان باشد. در متون ایران پیش از اسلام این نام به صورتهای یاماسپ، جاماسب و زاماسپ و در متون پس از اسلام نیز به صورتهایی چون جاماسب، جاماس، جاماسپ و جامسف ضبط شده است
دو شخص با نام جاماسب
بر اساس منابع تاریخی و اسطوره ای، دو شخص با نام جاماسب وجود داشته اند، اما درهم آمیخته شدن برخی گزارشها درباره این دو، به آشفتگی در شناسایی آنان انجامیده است. از این دو، یکی جاماسب، برادر قباد اول (پادشاه ساسانی) بود که در دوره کوتاهی پس از قباد، در ایران پادشاهی کرد (تقریباً بین سالهای ۴۹۶ تا ۴۹۹ میلادی) و دیگری، داماد زردشت و یکی از نخستین گروندگان به او بود. بنا بر سنّت زردشتی، این جاماسب، برادر فَرْشوشْتَر (از اشراف زادگان ایرانی) بود که در آغاز دعوت زردشت به او گروید. این دو برادر، وزیر کی گشتاسپ بودند و کی گشتاسپ پادشاهی بود که زردشت دین خود را به او عرضه کرد با این حال، در متون اسلامی نسب جاماسب را با چند واسطه به منوچهر، پادشاه افسانه ای ایران، رسانده اند. در مواردی نیز جاماسب حکیم همان جاماسب برادر کیقباد دانسته شده است، اما جاماسب حکیم نه این جاماسب، بلکه وزیر گشتاسپ بوده است.
پیشگویی جاماسب
در اوستا از این جاماسب (وزیر گشتاسپ) یاد و شخصیت او ستوده شده است. مجموعه پیش بینی هایی به او منسوب است که در موارد متعدد در متنهای ایران پیش از اسلام ذکر شده است این پیش گوییها مجموعاً در بارة جنگ گشتاسپ شاه با ارجاسپ تورانی، آنچه در رستاخیز اتفاق خواهد افتاد و مدت پادشاهی پادشاهان ایران پس از گشتاسپ تا مسلمان شدن مردم ایران است. گزارشی از پیشگویی جاماسب درباره جنگ گشتاسپ و ارجاسپ در آثار دقیقی و فردوسی ذکر شده است. بر اساس نوشته های این دو و نویسندگانی از اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم، از جمله زکریا قزوینی ، جاماسب ستاره شناس (منجم) بوده است. همچنین در منابع متعدد به او لقب «عالم» داده شده، در حالی که در منابع پیش از اسلام همه جا از جاماسب با لقب بیدخش یاد شده است. مودی در ترجمة خود از کتاب جاماسبی بیدخش را حکیم ترجمه کرده است. اما در برخی از ترجمه های متون پهلوی، از جمله یادگار زریران و ایاتکار ژاماسپیک ، بیدخش به همین صورت باقی مانده و برای آن ترجمه ای ذکر نشده است.
القاب جاماسب
...
جملاتی از کاربرد کلمه جاماسب حکیم
خفر در زمان هخامنشیان دارای رونق بوده چنانچه در الواح گلی تخت جمشید نیز از خفر با نام «کبرپیش» یاد شده‌است. در یکی از این الواح «اَرتَخم» حاکم فسا، مزد ۱۵۰ کارگری که در بشی‌یا (فسای کنونی) و کبرپیش (خفر) کار می‌کردند از خزانه‌دار کل پارس «راتی بیندا» خواسته‌است. آرامگاه جاماسب حکیم در روستای کراده در منطقه خفر نیز مربوط به دوران هخامنشی است و نشان از رونق خفر در آن دوران دارد. قابل بیان است که در کتب مختلف کردیه چوبین خواهر بهرام چوبین و سردار سپاه ساسانی نیز از مردمان خفر بوده‌است.