تخفیفه

بسر تخفیفه روزی بدستار سری میجست و بالائی زپندار

«هذانِ خَصْمانِ»، قرأ ابن کثیر «هذانّ» بتشدید النّون، و قرأ الباقون بتخفیفها، «اخْتَصَمُوا فِی رَبِّهِمْ» ای فی دینه و فی امره، و انّما قال خصمان لانّهما فریقان، و قال اختصموا لانّها جمعان، جمع المؤمنین و جمع الکافرین، خلاف است میان علماء که این دو جمع که‌اند؟ بخاری آورده در صحیح که: ابو ذر غفاری سوگند یاد کرده که این آیت در شأن مبارزان روز بدر فرو آمد، شش کس بودند از قریش سه مسلمان: حمزة بن عبد المطّلب و علیّ بن ابی طالب و عبیدة بن الحارث بن المطّلب و سه کافر: عتبة بن ربیعه و شیبة بن ربیعه و الولید بن عتبه. محمد بن اسحاق گفت: روز بدر عتبة بن ربیعه و پسر وی ولید بن عتبه و شیبة بن ربیعه از صف مشرکان بیرون آمدند و مبارزت خواستند، از صف مسلمانان سه جوان انصاری بیرون شدند عوّذ و معوذ پسران حارث بن رفاعة بن سواد و عبد اللَّه بن رواحه، ایشان گفتند: من انتم؟ شما که باشید؟ گفتند ما انصاریانیم فلان و فلان و فلان، ایشان گفتند: یا محمّد اخرج الینا اکفانا من قومنا. ما کفو خویش خواهیم از قوم خویش یعنی از قریش، مصطفی (ص) گفت: قم یا عبیدة بن الحارث و یا حمزة بن عبد المطّلب و یا علی بن ابی طالب.

بگازر از جهت عید داده شد دستار بماتم رمضان بسته اند تخفیفه

ای داده بجیب جامه از مدفون زه تخفیفه و دستار بامرت که و مه

«هُنالِکَ» ای فی تلک الحال یعنی یوم القیامة، «الْوَلایَةُ لِلَّهِ» بکسر واو قراءت حمزه و کسایی است مشتق از والی، ای اللَّه منفرد بالملک و السّلطان یومئذ، پادشاهی و فرمان روایی آن روز اللَّه تعالی را راستست و درست، باقی «الْوَلایَةُ» بفتح واو خوانند مشتق از ولیّ و مولی، و معنی آنست که یاری دادن و بکار آمدن و بمهربانی باز آمدن خدای را جلّ جلاله راستست و درست، و گفته‌اند که از موالاتست یعنی: یتولّون اللَّه یومئذ و یؤمنون به و یتبرّءون ممّا کانوا یعبدون، «الْحَقِّ» برفع قراءت ابو عمرو است و کسایی علی انّه صفة للولایة یعنی که ولایت اللَّه تعالی را راستست و درست، باقی بخفض خوانند بر نعت اللَّه تعالی یعنی که ولایت خدای حق راست اللَّه آن خدای براستی و «لِلَّهِ الْحَقِّ» ای للَّه ذی الحق کما قالوا رجل عدل و رضی ای ذو عدل و ذو رضی، «هُوَ خَیْرٌ ثَواباً» ای هو افضل ثوابا ممّن یرجی ثوابه، «وَ خَیْرٌ عُقْباً» ای طاعة اللَّه خیر عقبا من طاعة غیره، سکن عاصم و حمزة القاف علی ان یکون مخفّفا من المثقّل لانّ ما کان علی فعل جاز تخفیفه نحو العنق و الطّنب و العنق و الطّنب و الباقون بالضّم علی الاصل و العقب العاقبة، یقال هذا عاقبة کذا و عقباه و عقبه و عقبه‌ای آخره.

تخفیفه فراخ بر سر فراز من کوتاه کرد قصه عمر دراز من

«وَ لَقَدْ صَرَّفْنا فِی هذَا الْقُرْآنِ» ای کرّرنا القول فی القرآن من المواعظ و الاخبار ما درین قرآن سخن روی بروی گردانیدیم، توحید و صفات، حکم و آیات، وعد و وعید، امر و نهی، محکم و متشابه، ناسخ و منسوخ، قصص و اخبار، حکم و امثال، حجج و اعلام، تنبیه و تذکیر، «لِیَذَّکَّرُوا» یعنی لیتذکر، آن را کردیم تا در یابند و پند پذیرند. قرأ حمزة و الکسائی: «لِیَذَّکَّرُوا» بسکون الذال و ضمّ الکاف و تخفیفها، یعنی لیذکروا الادلّة فیؤمنوا به و قد یأتی الذّکر و المراد به التذکّر و التدبّر، کما قال تعالی: «خُذُوا ما آتَیْناکُمْ بِقُوَّةٍ وَ اذْکُرُوا ما فِیهِ» ای تدبّروه و لیس یراد به ضدّ النّسیان و قرأ الباقون «لِیَذَّکَّرُوا» بفتح الذال و الکاف و تشدیدهما و الاصل لیتذکّروا کما ذکرنا فادغم التّاء فی الذّال، و المعنی لیتدبّروا، کما قال تعالی: «وَ لَقَدْ صَرَّفْناهُ بَیْنَهُمْ لِیَذَّکَّرُوا». و قال: «وَ لَقَدْ وَصَّلْنا لَهُمُ الْقَوْلَ لَعَلَّهُمْ یَتَذَکَّرُونَ» و اراد التدبّر لا ضد النّسیان.

بر سر بجای طاقیه ام هست کله پوش تخفیفه را جنیبه دستار میکنم