بهرام گور

آرزو یا آرزوی، دختر چنگ نواز و چکامه‌سرای «ماهیار گوهرفروش» بود که بهرام گور او را به همسری خویش برگزید.

در ایران، منطقه‌های حفاظت شده به محدوده‌ای از عرصه‌های منابع طبیعی گفته می‌شود که به لحاظ ضرورت حفظ و تکثیر نسل جانوران و احیاء آن ضمن رعایت حقوق و بهره‌برداری، جوامع محلی ایجاد گردیده‌اند. استان فارس نیز تعدادی از مناطق حفاظت شده ایران را در خود جای داده‌است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به منطقه‌های پارک ملی بختگان، پارک ملی قطرویه، منطقه حفاظت شده بهرام گور، حفاظت شده ارژن، هرمود، میان‌جنگل و پارک ملی بمو که دارای ۱۱۲ گونه جانوری، ۶۹ گونه پرنده، ۲۱ گونه پستاندار، ۱۹ گونه خزنده، ۳ گونه دو زیست و همچنین گونه‌های مختلف گیاهی می‌باشد اشاره کرد.

از روان خسته بهرام گور آفرین برخاست اندر خاک گور

آزاده در شاهنامه نخست نام زن تور پسر فریدون دختر سرو شاه یمن است. آزاده نام دیگری در دوران ساسانیان از تبار روم معشوق بهرام پنجم معروف به بهرام گور نیز بود.

اگر بریان کند بهرام گوری نه چون پای ملخ باشد ز موری

آن شناسندگان که دانندش غار بهرام گور خوانندش

چنان فاش گردد غم و رنج و شور که رامش به هنگام بهرام گور

سر از گور بر کرده بهرام گور که تا بیند آن صید گه را ز دور

اطلاعاتی دربارهٔ میکال ابن عبدالوحید که در قرن ۳ قمری می‌زیست و نام آل میکال از او گرفته شده‌است، در دست نیست. همچنین اطلاعاتی دربارهٔ سه نسل پیش از میکال موجود نیست ولی به نظر می‌رسد در این مدت آنها ساکن عراق بودند. نسب آنها به خاندان دیواشتیچ سغدی و بهرام گور می‌رسد.

مکن گورگیری چو بهرام گور که ناگه شوی بسته در دام گور

از آثار او می‌توان به تندیس ۱۲ تن از بزرگان ایرانی (مانند اشک اول، نادر شاه افشار، یعقوب لیث صفاری و …) در پارک ملت مشهد، نیم تنه یپرم‌خان در موزه کلیسای ارامنه در جلفای اصفهان، نیم تنه جبار باغچه بان در مدرسه ناشنوایان تهران، نیم تنه لیمجی مانوکچی زرتشتی (بانی معافیت زرتشتیان از پرداخت جزیه در زمان شاه عباس دوم) در مدرسه انوشیروان تهران، نقش‌برجسته بهرام گور و خسروپرویز در ورودی کاخ ابیض و مجسمه حیوانات در محوطه دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران اشاره کرد.

ظاهراً صابی در این کتاب نخستین بار ادعای بوییان مبنی بر ریشه گرفتن از بهرام گور شاه ساسانی را مطرح کرده‌است.

همه پیش بهرام گور آمدند پر از خشم و پیکار و شور آمدند

چون ز بهرام گور با پدرش باز گفتند منهیان خبرش

بدوزد به یک تیر با شیر، گور چو آهوی پی خسته، بهرام گور

ز اضطراب خاک ماند آن روز الی یوم النشور زنده بهرام فلک در خاک، چون بهرام گور!

ابن طقطقی نیز بر نسب بردن آل بویه از ساسانیان تأکید می‌کند و حتی نسب آنها را به ابراهیم و آدم نیز می‌رساند. او در ادامه نوشته‌است: «آل بویه اصلاً از مردم دیلم نیستند و به دلیل سکونت آن‌ها در سرزمین دیلم، به آنان دیلمی گفته شد. سید تاج الدین حسینی نقیب حلب در قرن هشتم، با نقل از کتاب التاجی ابواسحاق صابی، نوشته‌است که: عضدالدوله در جستجوی اصل و نسب خاندان خود، با ابامحمد مهلبی، وزیر مقتدر معزالدوله دیلمی، در این خصوص مکاتبه کرد. مهلبی نیز این را از بزرگان دیلم و موبدان و باقی ایرانیان تحقیق کرد. آنها نیز نسب نامه خاندان بویه (که به بهرام گور می‌رسید) را تأیید کردند و آن را صحیح دانستند.»

جهت بنا به صورت شرقی و غربی است و در جبهه شرقی ایوانی با چهار ستون مدور بوده‌است. بخشی از بنای آتشکده ری در زمان حمله اسکندر به ایران خراب شد و تنها قسمتی از بنای چهارطاقی و زیبای این آتشکده به صورت دو میل باقی‌ماند. بیشتر قسمت‌های غربی بنا از میان رفته، در بخش زیرین مجموعه یک راهروی کم پهنا وجود دارد که سراسر طول بنا را طی می‌کند. بقایای معماری تپه معماری میل دارای ساختاری، تشکل از گل، خشت، لاشه سنگ، گچ و از نظر دیرینگی متعلق به دوره تخگیان (حدود ۱۸۰۰ سال پیش) است و به آتشکده بهرام گور نیز معروف است.

آزادوار چنگی یا آزاد از موسیقی‌دانان به نام ایران در دوران پادشاهی شاهنشاه خسرو پرویز ساسانی و هم‌عصر دیگر موسیقی‌دانانی چون باربد و نکیسا بود که در نواختن چنگ شهرت داشت. در کتاب «تاریخ موسیقی ایران» وی از زنان معروف موسیقی‌دان عهد بهرام گور یاد شده‌است. شهرت آزادوار تا به حدی است که هنرمندان و نگارگران ایرانی پس از اسلام نیز یاد او را در آثار هنری خود جاودان کردند، مانند قدح لعابدار رنگین با نگارهٔ بهرام گور و آزاده، از آثار سده هفتم هجری، و نظیر آن با نقاشی و زرّین از سده ششم هجری.

از پی گور آمده بهرام گور پیش دل وحش تو به رام گور