ترنجبین

دید در گوشه‌ه ای خار نحیف اندکی زان ترنجبین لطیف

توان به نرمی از آفات‌ کرد کسب حلاوت ترنجبینست چو شبنم‌ به نوک خار نشیند

ای آن که ز کفر، دین، تو بیرون آری وز خار، ترنجبین، تو بیرون آری

خاربُن عمر تست یعنی زیست می‌ندانی ترنجبین تو چیست

وهم برهنه پایی‌ گر دامنت نگیرد هر خار این بیابان دارد ترنجبینی

ترنجبین وصالم بده که شربت صبر نمی‌کند خفقان فاد را تسکین

شهوتست آن ترنجبین ای مرد که ترا از دو کَون غافل کرد

«یا بَنِی إِسْرائِیلَ» ای فرزندان یعقوب! «قَدْ أَنْجَیْناکُمْ مِنْ عَدُوِّکُمْ»، رهانیدیم شما را از دشمن، «وَ واعَدْناکُمْ» و شما را وعده دادیم، «جانِبَ الطُّورِ الْأَیْمَنَ»، بآن سوی کوه طور. «وَ نَزَّلْنا عَلَیْکُمُ الْمَنَّ وَ السَّلْوی‌» (۸۰) و فرو فرستادیم بر شما، ترنجبین و مرغ سلوی.

ولی درخت مغیلان ترنجبین ندهد گرش چشانی از کوثر آب در مینو

میگویند همان میغ بود که روز بدر فرشتگان از آن بزیر آمدند نصرت مصطفی را و تقویت لشکر اسلام را. پس چون ایشان را در آن آفتاب گرم سایه حاصل شد گفتند: یا موسی هذا الظّل قد حصل فاین الطعام؟ سایه نیکوست و جای خنک اما طعام از کجا آریم درین بیابان؟ فانزل اللَّه علیهم المنّ، خدای عز و جل بریشان منّ فرو فرستاد از میغ. مجاهد گفت این منّ مانند صمغ بود که بر درختان افتادی، رنگ رنگ صمغ بود و طعم طعم شهد. سدی گفت عسل بود که بوقت سحر بر درختان افتادی شعبی گفت این عسل که می‌بینی جزویست از هفتاد جزو از آن منّ. و ضحاک گفت ترنجبین است. قتاده گفت از وقت صبح تا بر آمدن آفتاب آن من ایشان را بیفتادی مانند برف. وهب گفت نان حوّاری است. زجاج گفت علی الجملة طعامی بود ایشان را بی رنج و بی کدّ. منّ بدان خواند که اللَّه بریشان منت نهاد بدان. و عن ابی هریرة اوّله العجوة منّ الجنة و فیها شفاء من السّم و الکمأة و قال النبی «الکمأة من المن و ماءها شفاء للعین، یعنی سبیلها سبیل المنّ الذی کان یسقط علی بنی اسرائیل لانه لم یکن علی احد مؤنة فی سقی و لا بدر»