معنی کلمه دلالت در لغت نامه دهخدا
ز بس که معنی دوشیزه دید با من لفظ
دل از دلالت معنی بکند و شد بیزار.
بوحنیفه ( از تاریخ بیهقی چ ادیب ص 381 ). کلیله گفت انگار که به ملک نزدیک شدی... به کدام دلالت به منزلتی رسی. ( کلیله و دمنه ). به ابلاغ رسالت و اظهار دلالت مثال داد. ( سندبادنامه ص 3 ). افشاء دلالت و اظهار معجزات فرمود. ( سندبادنامه ص 6 ). || نشان. علامت. نمایش. ( ناظم الاطباء ). || بیان. استدلال. حجت. برهان. ( ناظم الاطباء ). برهانی که برای اثبات امر آورند. || ( اصطلاح منطق ) هرچیزی که از علم به آن علم به چیزی دیگر لازم آید. ( ناظم الاطباء ). بودن چیزی است به حالتی که از علم به او علم به چیز دیگر لازم آید، و شی اول را دال یا دلیل خوانند و ثانی را مدلول. ( از نفائس الفنون ) ( تعریفات جرجانی ). بودن شی به این حیثیت که لازم می شود از علم آن شی ٔبر شی دیگر چنانچه از علم بر وجود مصنوع علم بر وجود صانع حاصل می شود، و اقسام دلالت بسیار است. ( از غیاث ). رابطه بین دو امر، در صورتی که از علم به یکی علم به دیگری حاصل شود، و آن راهنمایی لفظ است به معنی. دلالت بر سه قسم است طبعی و عقلی و وضعی ، و هریک از آن سه قسم بر دو قسمند یکی دلالت لفظی و دیگر دلالت غیرلفظی. ( فرهنگ علوم عقلی ). خواجه نصیر طوسی در اساس الاقتباس ( ص naps ssalc="thgilhgih" rid="rtl">26naps/> ) اقسام دلالات را چنین آورده است : اصناف دلالات بر حسب استعمالات سه است اول دلالت صور ذهنی بر اعیان خارجی ، و آن به طبع است ، دوم دلالت الفاظ و عبارات لفظی بر صور ذهنی و به توسط صور ذهنی بر اعیان خارجی به وضع، سوم دلالت رقوم کتابت بر الفاظ و به توسط آن بر صور ذهنی و به توسط آن بر اعیان خارجی هم به وضع. و اما به حسب ضرورت دو صنف بیش نیست ، یکی به طبع و دیگری به وضع، و متوسطان دواند یکی ضروری و دیگر غیرضروری -انتهی. رجوع به شرح حکمة الاشراق سهروردی از قطب الدین شیرازی ص naps ssalc="thgilhgih" rid="rtl">5naps/> شود.naps ssalc="thgilhgih" rid="rtl">l50knaps/> )_rb>- _( دلالت اشاره ؛ ( اصطلاح اصول ) عبارتست از اینکه از جمله یا جملاتی بجز مدلول مطابقی حکمی و معنائی دانسته شود چنانکه از این دو آیت به اشارت دانسته میشود که حداقل حمل شش ماه باشد: و حمله و فصاله ثلاثون شهراً ( قرآن 15/46 )؛ ( بارداریش و بریدنش از شیر سی ماه است ). الوالدات یرضعن أولادهن حولین کاملین. ( قرآن 233/2 )؛ ( و مادران فرزندان خود را دو سال تمام شیر می دهند ). ( از فرهنگ علوم نقلی از قواعد شهید ص 109 و 135 ).